Tốt nghiệp Khoa Dược trường Đại học Nam Cần Thơ. Có nhiều năm kinh nghiệm công tác trong lĩnh vực Dược phẩm. Hiện đang giảng viên cho Dược sĩ tại Nhà thuốc Long Châu.
Ứng dụng Nhà Thuốc Long Châu
Siêu ưu đãi, siêu trải nghiệm
Mặc định
Lớn hơn
Vỏ trấu được nhắc đến nhiều như một phụ phẩm trong nông nghiệp, trước đây thường được sử dụng làm thức ăn cho gia súc cũng như chất đốt. Với khoa học hiện đại, vỏ trấu được nghiên cứu và tìm thấy nhiều tiềm năng lợi ích mới và ứng dụng nhiều hơn.
Bên cạnh cám gạo thì vỏ trấu cũng là một phụ phẩm trong việc sản xuất gạo với nhiều công dụng đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như dược phẩm, mỹ phẩm, công nghiệp. Tuy nhiên, những lợi ích sức khỏe của vỏ trấu còn ít được nhắc tới. Mời bạn đọc tìm hiểu một số công dụng của vỏ trấu qua bài viết bên dưới.
Vỏ trấu một phần của lúa, nguồn lương thực chính của các nước châu Á, trồng nhiều ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Trấu hay vỏ trấu là phần vỏ cứng bao bên ngoài hạt lúa, được loại bỏ để cho hạt gạo trắng thơm mà ta thường sử dụng để nấu cơm hằng ngày. Trấu giúp bảo vệ hạt gạo trong quá trình sinh trưởng và phát triển. Lớp vỏ tách ra trong quá trình xát gạo, cho ra gạo lứt nguyên hạt. Xay xát thêm làm loại bỏ lớp cám sẽ thu được gạo trắng. Phần vỏ loại ra được ứng dụng trong nhiều ngành như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, công nghệ sinh học, chăm sóc da, làm đẹp,...
Vỏ trấu chứa khoảng 30 - 50% cacbon hữu cơ. Khoảng 20% trọng lượng của lúa là trấu. Các thành phần chủ yếu của vỏ trấu bao gồm xenlulo (50%), lignin (25 - 30%), silica (15 - 20%), và độ ẩm (10 - 15%).
Với lượng silica cao, vỏ trấu trở thành nguồn nguyên liệu tiềm năng trong sản xuất silica ứng dụng nhiều trong công nghiệp sản xuất như làm gói chống ẩm, giúp tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
Vỏ trấu tuy rẻ nhưng ứng dụng của vỏ trấu lại rất nhiều và đa dạng ở nhiều ngành. Đối với nông nghiệp và công nghiệp như dùng làm phân bón, làm chất đốt, lọc nước, sử dụng nhiệt lượng tạo ra khi đốt trấu để sản xuất điện năng, làm đồ mỹ nghệ, sản xuất gas sinh học, vật liệu cách nhiệt trong lĩnh vực xây dựng, làm chất độn, giá thể trong sản xuất meo giống,...
Bên cạnh các ứng dụng kể trên thì vỏ trấu cũng có thể ứng dụng vào các lĩnh vực có liên quan đến sức khỏe và làm đẹp, bao gồm:
Một nghiên cứu được tiến hành với 105 người béo phì đã được tiến hành. Thiết kế thí nghiệm chia các tình nguyện viên thành 3 nhóm, tất cả đều ăn chế độ ăn ít năng lượng. Thêm bột vỏ trấu ở nhóm 1, nhóm 2 cho sử dụng thêm bột cám gạo và nhóm 3 chỉ áp dụng chế độ ăn kiêng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, cân nặng, BMI và vòng eo cải thiện đáng kể sau quá trình nghiên cứu 12 tháng. Kết quả tích cực hơn ở nhóm có bổ sung cám gạo và vỏ trấu. Tuy nhiên sự chênh lệch không quá nhiều.
Theo một số chuyên gia trong lĩnh vực làm đẹp, chiết xuất từ loại bột này có thể giúp chống nắng do chứa một số hợp chất: Axit ferulic và PABA. Theo nghiên cứu, vỏ trấu có thể giúp kích thích sự phát triển của tế bào do có chứa axit para-aminobenzoic hay gọi tắt là PABA hoặc vitamin B10. Chất này được biết đến như một chất bảo vệ da khỏi tia UV và đã từng được sử dụng để thêm vào bảng thành phần trong kem chống nắng.
Nhưng với những khả năng tiềm ẩn gây dị ứng nên vỏ trấu bị đánh giá không an toàn bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA).
Bột vỏ trấu có chứa cám gạo có thể giúp cải thiện mụn trứng cá và làm sáng da. Trước đây vỏ trấu thường dùng để rửa mặt, sau các nghiên cứu cho thấy khả năng tẩy tế bào chết trên da do chúng có chứa chứa axit phytic. Đây là một axit alpha hydroxy (AHA) có khả năng chống oxy hóa cũng được tìm thấy từ nhiều loại thực vật (đậu, hạt, quả hạch và ngũ cốc nguyên hạt).
Nghiên cứu cho rằng các chất có trong vỏ trấu có thể ức chế hình thành hắc tố da, giúp làm trắng da tương đương với arbutin tiêu chuẩn. Ngoài ra có tác dụng ức chế đáng kể sự thoái hóa collagen.
Từ lâu vỏ trấu đã được ứng dụng trong việc làm sạch và làm đẹp. Bột vỏ trấu chứa cám gạo được ứng dụng trong nhiều sản phẩm chăm sóc da và tóc. Nó được sử dụng để hấp thụ dầu, giảm thiểu tình trạng bít tắc dầu ở lỗ chân lông và kiểm soát dầu. Nhưng hiệu quả riêng lẻ không vượt trội, cần có sự kết hợp để cho khả năng làm sạch và kiềm dầu tốt nhất.
Việc sử dụng vỏ trấu trong vệ sinh răng miệng đã được ông bà ta ứng dụng từ lâu. Không chỉ ở Việt Nam mà các nước khác như Ấn Độ và một số nước khu vực Đông Nam Á đã sử dụng vỏ trấu như một loại nguyên liệu làm sạch sẵn có.
Một nghiên cứu gần đây chứng minh tác dụng kháng khuẩn của vỏ trấu, nước súc miệng chiết xuất vỏ trấu cũng có tác dụng giảm số lượng vi khuẩn trong nước bọt. Việc này cũng cho thấy vỏ trấu có thể giải quyết cả vấn đề nguyên liệu và giá thành cho các sản phẩm chiết xuất từ nó.
Nghiên cứu này chỉ ra vỏ trấu có hàm lượng polyphenol cao, góp phần mang lại hoạt tính chống oxy hóa. Bên cạnh đó là tocopherol với hoạt động kháng androgen tốt có thể ứng dụng trong điều trị chứng rụng tóc do nội tiết ở nam.
Nguồn silica hữu cơ sinh học từ vỏ trấu rất quan trọng trong các ứng dụng y học. Thể hiện trong lĩnh vực nghiên cứu và điều chế thuốc hoạt động tại đích với silica là giá mang cho dược chất.
Trong điều trị ung thư, với vai trò là chất mang của các hạt nano silica từ vỏ trấu thể hiện rất tốt vai trò của nó. Thêm vào đó, các nhà khoa họ đã tối ưu hóa để tạo ra chất thủy phân protein có hoạt tính chống ung thư cao nhất từ vỏ trấu.
Tuy nhiền cần lưu ý, vỏ trấu có tính chất khô, nhiều chất xơ nên đối với con người sẽ khó tiêu, vì vậy chỉ nên dùng vỏ trấu làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Nếu dùng trong làm đẹp thì cần rửa thật sạch, dùng thử một lượng nhỏ lên tay trước để kiểm tra có kích ứng hay không.
Trong bài viết này, Nhà thuốc Long Châu chia sẻ về những công dụng của vỏ trấu, một nguồn nguyên liệu đầy tiềm năng. Hy vọng những kiến thức trong bài sẽ giúp bạn có thể tìm thấy những thông tin hữu ích và hiểu thêm về công dụng của loại nguyên liệu phổ biến và giá thành rẻ này nhé.
Xem thêm: Cây trẩu: Dược liệu mọc hoang chữa chốc lở, mụn nhọt
Dược sĩ Đại họcNguyễn Thị Thảo Nguyên
Tốt nghiệp Khoa Dược trường Đại học Nam Cần Thơ. Có nhiều năm kinh nghiệm công tác trong lĩnh vực Dược phẩm. Hiện đang giảng viên cho Dược sĩ tại Nhà thuốc Long Châu.