Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán rụng tóc
Lịch sử
Cần hỏi bệnh nhân để biết những thông tin sau:
Thời gian khởi phát và rụng tóc đã kéo dài bao lâu, tình trạng rụng tóc có tăng lên không và rụng tóc lan rộng hay cục bộ. Có triệu chứng liên quan như ngứa và đóng vảy hay không.
Cách chăm sóc tóc: Sử dụng, lô cuốn và máy sấy tóc, và có thường xuyên kéo hay uốn tóc hay không.
Gần đây tiếp xúc với các kích thích độc hại (ma túy, chất độc, bức xạ) và các yếu tố gây căng thẳng (phẫu thuật, bệnh mãn tính, sốt, các tác nhân gây căng thẳng tâm lý).
Tìm kiếm các triệu chứng của các nguyên nhân khác như: Mệt mỏi và không chịu được lạnh - suy giáp; rậm lông, trầm giọng và tăng ham muốn - nam hóa ở phụ nữ. Cần lưu ý tình trạng giảm cân đáng kể, đang ăn kiêng và hành vi ám ảnh cưỡng chế, sử dụng ma tuý. Ở phụ nữ, nên lấy tiền sử nội tiết/ phụ khoa/ sản khoa.
Tiền sử gia đình bị rụng tóc.
Kiểm tra thể chất
Kiểm tra da đầu cần: Sự phân bố, đo chiều rộng của mảng tóc rụng; sự hiện diện và đặc điểm của bất kỳ tổn thương da nào, và liệu có sẹo hay không.
Kiểm tra da toàn diện: Để đánh giá tình trạng rụng lông ở những nơi khác trên cơ thể (lông mày, lông mi, cánh tay, chân), phát ban có thể liên quan đến một số loại rụng tóc (tổn thương lupus đĩa đệm, dấu hiệu của bệnh giang mai thứ phát hoặc của nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm khác), và các dấu hiệu nam hóa ở phụ nữ (rậm lông, mụn trứng cá, trầm giọng, to âm vật). Cần tìm các dấu hiệu của các rối loạn toàn thân tiềm ẩn và khám tuyến giáp.
Xét nghiệm
Đánh giá các rối loạn nguyên nhân (nội tiết, tự miễn, nhiễm độc) dựa trên nghi ngờ lâm sàng.
Rụng tóc kiểu nam hoặc kiểu nữ thường không cần xét nghiệm. Khi bệnh nhân không có tiền sử gia đình, nên hỏi về việc sử dụng steroid đồng hóa và các loại thuốc khác. Ngoài các câu hỏi liên quan đến thuốc kê đơn và sử dụng thuốc bất hợp pháp, phụ nữ bị rụng tóc nhiều và có bằng chứng nam hóa nên được đo nồng độ hormone (testosterone và dehydroepiandrosterone sulfate [DHEAS]).
Thử nghiệm lực kéo giúp đánh giá tình trạng rụng tóc lan tỏa trên da đầu. Kéo nhẹ một chùm tóc (khoảng 40 sợi) trên ít nhất 3 vùng khác nhau của da đầu, đếm số lượng sợi tóc rụng và kiểm tra bằng kính hiển vi. Thông thường, < 3 sợi tóc ở pha telogen sẽ rơi ra sau mỗi lần kéo. Nếu ˃ 4 - 6 sợi tóc bị nhổ ra sau mỗi lần kéo, kết quả kiểm tra độ kéo dương tính và gợi ý rụng tóc telogen.
Thử nghiệm nhổ tóc: Nhổ liên tục khoảng 50 sợi tóc riêng lẻ một cách đột ngột. Kiểm tra gốc tóc đã nhổ được kiểm tra bằng kính hiển vi để xác định giai đoạn phát triển và chẩn đoán khiếm khuyết của telogen hoặc anagen hoặc một bệnh lý ẩn..
Sinh thiết da đầu được chỉ định khi tình trạng rụng tóc vẫn còn và nghi ngờ chẩn đoán. Sinh thiết có thể phân biệt sẹo với các dạng không có sẹo. Các mẫu bệnh phẩm nên được lấy từ những vùng bị viêm đang hoạt động, lý tưởng nhất là ở ranh giới của một mảng hói. Cấy nấm và vi khuẩn có thể hữu ích.
Bệnh nhân có thể đếm số lượng tóc rụng hàng ngày để định lượng khi nghiệm pháp kéo âm tính. Hằng ngày, thu gom tóc rụng khi chải đầu buổi sáng hoặc gội vào túi nhựa trong suốt trong 14 ngày. Sau đó, ghi lại số lượng tóc trong mỗi túi. Số lượng tóc rụng > 100 sợi/ngày là bất thường ngoại trừ sau khi gội đầu.
Phương pháp điều trị rụng tóc hiệu quả
Thuốc
Minoxidil (2% cho phụ nữ, 2% hoặc 5% cho nam giới)
Liều dùng: Bôi khoảng 1ml minoxidil 2 lần/ngày lên da đầu.
Cơ chế hoạt động chưa rõ hoàn toàn. Có hiệu quả nhất đối với chứng rụng tóc đỉnh đầu ở nam hoặc nữ.
Tuy nhiên, thường chỉ có 30 - 40% bệnh nhân mọc tóc đáng kể và thuốc này thường không hiệu quả với rụng tóc do các nguyên nhân khác, ngoại trừ rụng tóc từng đám. Quá trình mọc lại tóc có thể mất 8 - 12 tháng. Việc điều trị kéo dài vô thời hạn vì khi ngừng thuốc, tình trạng rụng tóc sẽ tiếp tục.
Tác dụng phụ thường gặp nhất là kích ứng da đầu nhẹ, viêm da tiếp xúc dị ứng và mọc nhiều lông trên mặt.
Finasteride
Đây là chất ức chế enzym 5-alpha-reductase, ngăn chuyển hóa testosterone thành dihydrotestosterone, rất hiệu quả đối với chứng rụng tóc ở nam giới.
Liều dùng: Uống 1 mg x 1 lần/ngày giúp ngừng rụng và kích thích mọc tóc. Hiệu quả thường thấy rõ trong vòng 6 - 8 tháng điều trị.
Tác dụng không mong muốn: Giảm ham muốn tình dục; rối loạn chức năng cương dương và phóng tinh có thể kéo dài sau khi ngừng điều trị; phản ứng quá mẫn; nữ hóa tuyến vú và bệnh cơ. Thuốc có thể gây giảm nồng độ kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (PSA) ở nam giới lớn tuổi, nên cần lưu ý khi xét nghiệm tầm soát ung thư. Kéo dài điều trị miễn là kết quả tích cực vẫn còn. Sau khi ngừng điều trị, rụng tóc sẽ trở lại như trước.
Có thể chỉ định cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (off-label) nhưng chống chỉ định ở phụ nữ có thai vì tác dụng gây quái thai ở động vật.
Dutasteride
Là chất ức chế 5-alpha-reductase mạnh hơn Finasteride, chỉ định chính để điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt và đôi khi được sử dụng để giảm rụng tóc nội tiết tố androgen.
Thuốc điều chỉnh nội tiết tố như thuốc tránh thai hoặc spironolactone cũng có tác dụng đối với chứng rụng tóc ở phụ nữ.
Liệu pháp chiếu laser cường độ thấp: Phương pháp điều trị rụng tóc thay thế hoặc bổ sung đã được chứng minh là có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của tóc.
Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu tự thân có chứa các yếu tố tăng trưởng giúp thúc đẩy sự phát triển và duy trì nang tóc vào da đầu.
Phẫu thuật bao gồm cấy ghép nang tóc, ghép da đầu và giảm rụng tóc.
Điều trị bệnh lý là nguyên nhân gây rụng tóc
Điều trị rụng tóc từng mảng bằng corticosteroid tại chỗ, tiêm trong da hoặc dùng corticosteroid toàn thân (trong trường hợp nghiêm trọng), minoxidil tại chỗ, anthralin tại chỗ, thuốc uống điều hoà miễn dịch (diphenylcyclopropenone hoặc squaric acid dibutylester) hoặc methotrexate.
Điều trị rụng tóc do lực kéo: Loại bỏ lực kéo vật lý hoặc sức căng ảnh hưởng lên da đầu.
Điều trị nấm da đầu là thuốc kháng nấm đường uống.
Tật nhổ tóc: Khó điều trị, cần phải điều chỉnh hành vi, dùng thuốc clomipramine hoặc chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc - SSRI (fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline, citalopram).
Điều trị rụng tóc có sẹo như trong rụng tóc từng đám ly tâm (CCCA) hoặc viêm mô tế bào da đầu tốt nhất bằng tetracycline uống cộng với một corticosteroid tại chỗ mạnh. Điều trị viêm nang lông dạng sẹo lồi nặng hoặc mãn tính bằng cách tương tự hoặc bằng triamcinolone tiêm trong da; nếu mức độ nhẹ, dùng retinoids tại chỗ, thuốc kháng sinh tại chỗ và/hoặc benzoyl peroxide tại chỗ.
Lichen phẳng, chứng rụng tóc từng mảng trước trán và các tổn thương lupus mãn tính ở da được điều trị bằng các loại thuốc: Thuốc chống sốt rét uống, corticosteroid tại chỗ hoặc tiêm trong da, retinoids tại chỗ hoặc uống, tacrolimus tại chỗ, hoặc thuốc ức chế miễn dịch uống.
Rụng tóc do hóa trị liệu (anagen effluvium) là tình trạng tạm thời và tốt nhất nên bằng đội tóc giả; khi tóc mọc lại có thể có màu sắc và cấu trúc khác với tóc ban đầu. Rụng tóc telogen effluvium thường tạm thời và tự phục hồi sau một thời gian.
Hỏi đáp (0 bình luận)