Xét nghiệm CPK có quan trọng không? Khi nào được chỉ định?

CPK là một loại enzyme có trong cơ xương, tim và não được giải phóng khi các cơ quan này bị thương hoặc tổn thương. Vậy xét nghiệm CPK là gì và khi nào bác sĩ chỉ định thực hiện?

CPK là xét nghiệm gì?

Xét nghiệm CPK (Creatine Phosphokinase) là một xét nghiệm sinh hóa quan trọng dùng để đo lượng enzyme CPK trong máu, giúp phát hiện tổn thương ở các mô cơ trong cơ thể, đặc biệt là cơ tim và cơ vân. CPK là một loại enzyme có trong cơ xương, tim và não, được giải phóng khi các cơ quan này bị thương hoặc tổn thương. Dựa trên vị trí tìm thấy enzyme này bên trong cơ thể, nó được nhóm thành các loại sau:

• CPK-1 (hoặc CPK-BB): Chủ yếu được tìm thấy trong phổi và não.
• CPK-2 (hoặc CPK-MB): Chủ yếu được tìm thấy trong tim.
• CPK-3 (hoặc CPK-MM): Chủ yếu được tìm thấy trong cơ xương.

Mặc dù xét nghiệm CPK nhạy và kết quả có thể xác định một số bất thường nhất định, nhưng xét nghiệm này không hoàn toàn cụ thể và có thể khó xác định chính xác vị trí và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Đây là lý do tại sao xét nghiệm CPK thường được sử dụng cùng với các kết quả xét nghiệm khác để xác nhận chẩn đoán. Xét nghiệm CPK thường được chỉ định trong các trường hợp:

• Chẩn đoán các chấn thương ở cơ, tim và não;
• Nghi ngờ nhồi máu cơ tim;
• Chẩn đoán các bệnh cơ bắp;
• Phát hiện viêm da cơ, viêm đa cơ và các bệnh cơ khác;
• Đánh giá nguyên nhân đau ngực.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm CPK

Thông thường, mức CPK bình thường nằm trong khoảng từ 10 - 120mcg/l. Chỉ số này có thể khác nhau tùy thuộc vào mỗi phòng xét nghiệm sử dụng phương pháp thử nghiệm riêng. Ngoài ra chỉ số cũng có sự khác biệt tùy thuộc vào chủng tộc, giới tính và mức độ hoạt động của cơ thể. Nồng độ enzyme CPK cao hơn bình thường có thể là dấu hiệu của các vấn đề liên quan đến tim, não hoặc cơ xương.

Vì CPK-1 chủ yếu được tìm thấy ở não và phổi, tổn thương ở bất kỳ vùng nào trong số này đều có thể làm tăng mức CPK-1. Mức CPK-1 tăng có thể là do:

• Ung thư não;
• Chấn thương não, bao gồm cả đột quỵ và chảy máu não;
• Liệu pháp sốc điện;
• Nhồi máu phổi;
• Co giật.

Mức CPK-2 tăng từ 3 đến 6 giờ sau cơn đau tim. Nếu không có tổn thương cơ tim nào nữa, mức này đạt đỉnh sau 12 đến 24 giờ và trở lại bình thường sau 12 đến 48 giờ sau khi mô chết. Mức CPK-2 tăng cao cũng có thể là do:

• Chấn thương do điện;
• Khử rung tim;
• Chấn thương tim;
• Viêm cơ tim thường do vi-rút;
• Phẫu thuật tim hở.

Mức CPK-3 cao hơn bình thường thường là dấu hiệu của chấn thương cơ hoặc căng thẳng cơ. Chúng có thể là do:

• Chấn thương do đè bẹp;
• Viêm da cơ hoặc viêm đa cơ;
• Tổn thương cơ do thuốc hoặc bất động trong thời gian dài;
• Bệnh teo cơ;
• Viêm cơ xương;
• Kiểm tra chức năng thần kinh và điện cơ đồ;
• Các cơn động kinh gần đây;
• Phẫu thuật gần đây;
• Tiêu cơ vân;

Ngoài ra, có một vài yếu tố khiến chỉ số CPK tăng cao mà không phải do những ảnh hưởng trực tiếp đến cơ, tim hoặc não như:

• Suy giáp;
• Cường giáp;
• Bệnh Addison;
• Suy thận;
• Nhiễm trùng do vi khuẩn;
• Hội chứng Cushing;
• Bệnh Celiac;
• Các rối loạn tự miễn dịch;
• Tập thể dục nặng;
• Tiêm;
• Phẫu thuật kéo dài.

Chuẩn bị và thực hiện xét nghiệm CPK

Mọi người không cần phải chuẩn bị theo bất kỳ cách đặc biệt nào trước khi làm xét nghiệm CPK. Chỉ cần đảm bảo thông báo cho bác sĩ biết về các loại thuốc đang dùng. Vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm CPK. Ví dụ một số loại thuốc đang sử dụng có thể làm tăng chỉ số CPK như thuốc steroid, thuốc stain, amphotericin B, fibrat…

Xét nghiệm CPK là xét nghiệm máu đơn giản được thực hiện trong môi trường lâm sàng. Bác sĩ hoặc y tá sẽ lấy máu từ tĩnh mạch, thường là ở cánh tay của bạn. Mẫu máu được phân tích trong phòng thí nghiệm để đo mức CPK và xác định các isoenzyme cụ thể nếu cần. Sau khi lấy máu, mọi người có thể tiếp tục các hoạt động bình thường ngay lập tức trừ khi được khuyến cáo khác.

Những câu hỏi liên quan đến xét nghiệm CPK

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp liên quan đến xét nghiệm CPK mà bạn cần biết để hiểu rõ hơn về quá trình và ý nghĩa của nó:

Mục đích của xét nghiệm CPK là gì?

Xét nghiệm này đo nồng độ CPK để đánh giá sức khỏe cơ, tim hoặc não và phát hiện các tình trạng như đau tim, chấn thương cơ hoặc rối loạn thần kinh.

Tôi có cần nhịn ăn khi xét nghiệm CPK không?

Thông thường, không cần nhịn ăn, nhưng hãy làm theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ nếu xét nghiệm này là một phần của nhóm xét nghiệm rộng hơn.

Nguyên nhân nào gây ra mức CPK cao?

Mức CPK cao có thể là do đau tim, tổn thương cơ, tập thể dục cường độ cao hoặc các tình trạng như tiêu cơ vân hoặc loạn dưỡng cơ.

Thuốc có thể ảnh hưởng đến mức CPK không?

Có, các loại thuốc như statin, corticosteroid hoặc thuốc chống loạn thần có thể làm tăng mức CPK. Hãy thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng trước khi làm xét nghiệm CPK

Xét nghiệm CPK có đau không?

Xét nghiệm này bao gồm việc lấy máu, có thể gây khó chịu nhẹ nhưng nhìn chung là dễ chịu.

Phải mất bao lâu để có kết quả?

Kết quả thường có trong vòng 1 - 2 ngày, tùy thuộc vào phòng xét nghiệm.

Điều gì xảy ra nếu mức CPK của tôi cao?

Bác sĩ sẽ tìm hiểu nguyên nhân cơ bản và đề xuất các phương pháp điều trị như nghỉ ngơi, điều chỉnh thuốc hoặc xét nghiệm thêm.

Tập thể dục có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm CPK không?

Có, hoạt động thể chất mạnh có thể tạm thời làm tăng mức CPK. Tránh tập thể dục mạnh trước khi xét nghiệm.

Xét nghiệm CPK là một công cụ chẩn đoán quan trọng để đánh giá sức khỏe cơ, tim và não. Xét nghiệm này được chỉ định khi có các dấu hiệu nghi ngờ tổn thương cơ như đau ngực, yếu cơ, hoặc theo chỉ định của bác sĩ trong các trường hợp bệnh lý tim mạch, viêm cơ hoặc sau chấn thương. Chủ động làm xét nghiệm CPK không chỉ giúp phát hiện sớm bệnh mà còn góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và bảo vệ sức khỏe lâu dài.