Xoang bướm nằm ở đâu và có chức năng gì trong cơ thể?

Xoang bướm là thành phần của hệ thống xoang, kết hợp với các xoang khác để hỗ trợ quá trình lưu thông không khí và dẫn lưu dịch qua các lỗ thông. Cùng Long Châu tìm hiểu về xoang bướm và biến chứng của căn bệnh viêm xoang bướm trong bài viết dưới đây.

Vị trí xoang bướm

Xương bướm là một trong những xương của hộp sọ, được đặt ở phía giữa. Ở phía trước nó liên kết với xương trán và xương sàng, trong khi ở phía sau nó tiếp giáp với xương chẩm, hai bên của xương bướm tiếp xúc với xương thái dương. Tên gọi "xương bướm" xuất phát từ hình dáng của nó, giống như hình dạng của một con bướm.

Xương bướm bao gồm bốn thành phần chính: Thân bướm, hai cánh lớn, hai cánh nhỏ và mỏm chân bướm. Trong phần thân bướm, có hai khoang rỗng được tách biệt bởi một vách mỏng được gọi là xoang bướm, với hai khoang này có lỗ kết nối với ngách mũi ở giữa. Do đó, xoang bướm nằm ở trong xương bướm, chính xác là trong phần thân bướm và có hai xoang bướm được tách biệt bởi một vách mỏng.

Tùy thuộc vào vị trí, xoang mặt có thể được phân thành hai nhóm: 

• Nhóm xoang trước bao gồm: Xoang hàm, xoang sàng trước và xoang trán vây quanh hốc mắt.
• Nhóm xoang sau bao gồm: Xoang sàng sau và xoang bướm nằm ở sâu phía dưới nền sọ. 

Xoang bướm đặt sâu nhất trong khoang mũi, kết nối chặt chẽ với xoang tĩnh mạch hàng và tuyến yên, đồng thời liên kết với ổ mắt và dây thần kinh thị giác.

Do vị trí của xoang bướm, các vấn đề y tế như viêm xoang bướm, đau đầu, đau sau cổ và thậm chí ảnh hưởng đến thị lực. Việc hiểu rõ về vị trí và cấu trúc của xoang bướm là quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến khu vực này.

Xoang bướm có năng gì trong cơ thể?

Trong cơ thể con người, mỗi cơ quan và cấu trúc đều đảm nhận những chức năng quan trọng, tạo nên một hệ thống phức tạp để duy trì sự sống và hoạt động của cơ thể. Xoang bướm đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người với một số chức năng cơ bản sau:

• Lưu thông không khí: Xoang bướm, nằm ở vị trí quan trọng trong hệ thống xoang, tham gia vào quá trình lưu thông không khí khi chúng ta thở vào. Khi không khí từ môi trường xâm nhập vào mũi, nó đi qua các lỗ thông của xoang bướm và kết nối với ngách mũi giữa. Quá trình này không chỉ giúp duy trì áp suất trong khoang mũi mà còn giữ cho hệ hô hấp hoạt động hiệu quả.
• Dẫn lưu dịch: Tham gia vào hệ thống dẫn lưu dịch của mũi, xoang bướm đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc duy trì một môi trường ẩm và sạch sẽ trong khoang mũi. Dòng chảy dịch mũi không chỉ ngăn chặn sự khô mũi mà còn loại bỏ chất cặn, bụi bẩn và tác nhân kích thích từ môi trường, giúp bảo vệ niêm mạc khỏi tác động có hại.
• Làm ẩm và sưởi ấm không khí hít vào: Xoang bướm, cùng với các xoang khác, đóng vai trò quan trọng trong việc làm ẩm và sưởi ấm không khí khi bạn hít vào. Quá trình này giúp làm giảm khô mũi và đồng thời tạo điều kiện lý tưởng cho hệ thống thở.
• Tăng độ vang của lời nói: Các xoang, đặc biệt là xoang cổ và xoang sàng, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng độ vang của âm thanh khi nói chuyện. Việc này có thể được giải thích thông qua cơ chế cơ bản về cách âm thanh được tạo ra và truyền qua các khoang khác nhau trong mũi và họng.
• Vùng co giãn để bảo vệ cấu trúc quan trọng: Trong trường hợp chấn thương vùng mặt, xoang bướm có thể đóng vai trò như một vùng co giãn. Sự đàn hồi của niêm mạc xoang và các thành phần khác trong khu vực này có thể giúp giảm lực tác động lên cấu trúc quan trọng như: Xương sọ và mắt, giúp bảo vệ chúng khỏi tổn thương nếu có sự va chạm hay chấn động.

Xoang bướm không chỉ đóng vai trò là một phần của cấu trúc xương sọ mà còn đóng góp quan trọng vào nhiều chức năng sinh lý khác nhau. Trong số những chức năng này, lưu thông không khí và dẫn lưu dịch được coi là hai nhiệm vụ chủ yếu của xoang bướm. Lông trên niêm mạc xoang và các lỗ thông tự nhiên chuyển dịch các chất lỏng và khí qua các ngách mũi giữa và ngách mũi trên, nếu hủy hoại lông chuyển hoặc tắc nghẽn lỗ thông có thể dẫn đến các bệnh lý ở xoang, chẳng hạn như viêm xoang.

Biến chứng viêm xoang bướm

Trong cấu trúc xương sọ, xoang bướm chiếm vị trí trung tâm tại ngã ba của hố sọ trước và giữa, được bao quanh bởi các cấu trúc quan trọng như mạch máu và thần kinh. Mặc dù là hiện tượng tương đối hiếm, những biến chứng của viêm và nhiễm trùng xoang bướm có thể phát sinh do sự lan rộng trực tiếp của bệnh sang các mô xung quanh. Hoặc nó có thể là kết quả của viêm tắc tĩnh mạch lan truyền qua các tĩnh mạch không có van, kết nối các xoang cạnh mũi với hốc mắt, xoang hang và khoang nội sọ.

Việc bệnh viêm và hoặc nhiễm trùng từ xoang bướm lan ra các khu vực như hốc mắt và xoang hang có thể gây ra những biến chứng, bao gồm:

• Viêm mô tế bào hốc mắt.
• Áp xe dưới màng cứng.
• Áp xe hốc mắt.
• Huyết khối xoang hang.

Trong huyết khối trong xoang hang chứng phình động mạch nhiễm trùng chỉ chiếm một phần nhỏ, khoảng 2 - 5% trong tổng số các trường hợp chứng phình động mạch nội sọ. Ngoài ra, chứng phình động mạch nội sọ cũng có thể xuất hiện do nhiễm nấm, gây ra chứng phình động mạch "mycotic" hoặc nấm thực sự. Tuy nhiên, nguyên nhân thường xuyên gặp nhất vẫn là các tác nhân vi khuẩn.

Các biến chứng liên quan đến nội sọ và mạch máu do viêm xoang bướm xảy ra rất hiếm, chỉ chiếm dưới 1% trong tổng số các trường hợp. Theo phân loại quốc tế về bệnh tật, những biến chứng nội sọ bao gồm:

• Áp xe ngoài màng cứng.
• Áp xe não.
• Viêm màng não.

Hầu hết các trường hợp biến chứng nội sọ có thể hồi phục hoàn toàn nếu nhận được điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, nguy cơ tử vong vẫn có thể tồn tại đối với những trường hợp biến chứng nội sọ xuất phát từ viêm xoang mũi do vi khuẩn.

Biến chứng của viêm xoang bướm có thể đa dạng và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau của cơ thể. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi và điều trị đúng đắn để đảm bảo quá trình điều trị hiệu quả và ngăn chặn sự gia tăng của các vấn đề liên quan đến viêm xoang bướm.

Bài viết trên đây Long Châu đã chia sẻ những thông tin hữu ích về xoang bướm như vị trí, chức năng của xoang bướm cũng như các biến chứng viêm xoang bướm có thể gây ra cho sức khỏe. Hy vọng rằng thông qua bài này có thể giúp bạn hiểu biết hơn về cách các cấu trúc nhỏ có thể có ảnh hưởng đến sức khỏe và trạng thái toàn diện của cơ thể con người. Trong trường hợp mắc phải các vấn đề về xoang bướm kéo dài mà không có sự cải thiện, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên sâu là quan trọng.

Xem thêm:

• Cơ thể người gồm mấy phần? Hệ thống cấu tạo cơ thể người
• Xương chậu nằm ở đâu và đóng vai trò gì trong cơ thể?