Ăn chay kiêng những gì? Những lưu ý khi bắt đầu ăn chay?

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc ăn chay cần thực hiện đúng cách, ăn đủ chất và cần kiêng một số loại thực phẩm. Vậy ăn chay kiêng những gì? Đây là câu hỏi mà không phải ai cũng biết rõ. Là một người ăn chay, bạn có biết những gì nên ăn để đảm bảo dinh dưỡng cho cơ thể hay không?

Có những hình thức ăn chay nào?

Khi chưa ăn chay, nhiều người thường nghĩ rằng ăn chay là không thể ăn các thực phẩm từ động vật. Trên thực tế, chế độ ăn chay được chia thành nhiều chế độ khác nhau, bao gồm: 

• Ăn thuần chay (ăn chay trường): Người ăn chay theo chế độ này phải kiêng tất cả các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, bao gồm: thịt, trứng, sữa, mật ong và thực phẩm chế biến từ nguồn thực phẩm này. Bạn chỉ có thể ăn thực phẩm từ thực vật như trái cây, rau củ quả, các loại đậu. 
• Ăn chay có trứng, sữa: Những người theo chế độ ăn chay kiêng ăn thịt và hải sản nhưng có thể ăn trứng, sữa và các loại bơ, pho mát,... 
• Ăn chay có trứng: Không được ăn thực phẩm từ động vật, hải sản nhưng vẫn có thể ăn trứng.
• Ăn chay có sữa: Không ăn thực phẩm từ động vật, hải sản nhưng vẫn ăn được thực phẩm từ sữa.
• Ăn bán chay: Ví dụ chế độ ăn chay không ăn thịt, không ăn hải sản nhưng có thể ăn thịt gia cầm. Chế độ ăn chay cố định ngày trong tháng, còn những ngày bình thường có thể ăn thực phẩm từ động vật.

Trên thực tế, chế độ ăn chay được chia thành nhiều chế độ khác nhau với nguyên tắc thực phẩm kiêng ăn khác nhau

Ăn chay kiêng những gì?

Ăn chay kiêng thịt

Ăn chay có nghĩa là không ăn thịt, điều này chắc hẳn ai cũng biết. Hiện nay có khá nhiều hình thức ăn chay khác nhau, có người ăn chay không ăn thịt, có người ăn chay không ăn thịt đỏ nhưng vẫn ăn thịt gia cầm. Mỗi hình thức ăn chay khác nhau sẽ có lựa chọn nhóm thực phẩm phù hợp với nhu cầu của bản thân. Tuy nhiên, đại đa số người ăn chay sẽ kiêng thịt, đây được cho là nguyên tắc đầu tiên và quan trọng nhất của việc ăn chay. 

Theo đạo Phật, mọi sinh vật sống trên thế gian này đều có linh hồn, đó là một sinh linh, một sự sống. Vì vậy, thế giới Phật giáo khẳng định rằng ăn thịt là sát sinh. Để giảm thiểu sát sinh, những ngày ăn chay quy định trong tháng, năm không được phép ăn thịt. Một số người ăn chay xuất phát từ tâm để nuôi dưỡng lòng từ bi, bác ái và hạn chế sát sinh. Nhưng một số người ăn chay bảo vệ môi trường và không gây hại cho hệ sinh thái. 

Ăn chay kiêng các thực phẩm từ thịt động vật

Các hình thức ăn kiêng hầu hết đều kiêng thịt động vật như thịt bò, thịt gia cầm, thịt heo, sải sản, các chế phẩm từ trứng, sữa, mật ong, yến sào,… Tuy nhiên, việc kiêng thịt hay không còn tùy thuộc vào hình thức mà người ăn chay lựa chọn. Theo đó những người ăn thuần chay kiêng thịt động vật và các sản phẩm từ trứng, sữa. Còn đối với những người ăn chay có trứng thì kiêng thịt, thịt gia cầm nhưng vẫn có thể ăn trứng. Còn những người ăn chay có trứng và sữa thì kiêng các loại thịt và bổ sung sữa, trứng trong bữa ăn của mình.

Các hình thức ăn kiêng hầu hết đều kiêng thịt động vật như thịt bò, thịt gia cầm, thịt heo,...

Ăn chay kiêng gia vị gì?

Ăn chay kiêng thịt, kiêng thực phẩm từ động vật thì ai cũng biết. Nhưng ăn chay kiêng những gia vị gì thì không phải ai cũng biết. Người ăn chay phải kiêng ngũ vị tân. Đây là tên gọi chung của các gia vị như tỏi, hành, củ kiệu, hẹ. Nếu bạn đang thắc mắc các loại gia vị trên đều có nguồn gốc từ thực vật, vậy tại sao ăn chay phải kiêng?

Ăn chay ngoài mục đích từ bi, tu tâm dưỡng tính thì còn nhằm mục đích hạn chế sân si, nóng nảy trong người. Nhưng các gia vị kể trên đều có tính cay nồng, khiến cơ thể và tính khí của con người trở nên khó quản lý, nóng nảy và dễ bị kích động. Đối với đạo Phật, tu tâm là điều quan trọng nhất, đó là lý do tại sao Phật tử được khuyên không nên ăn ngũ vị tân. Tuy nhiên nếu bạn không phải là người ăn chay trường hay Phật tử, bạn vẫn có thể ăn các loại gia vị này bình thường nhưng hạn chế càng nhiều càng tốt, đặc biệt tốt cho sức khỏe.

Ăn chay kiêng thực phẩm có khả năng kích thích

Tiếp theo trong danh sách ăn chay nên kiêng gì thì những thực phẩm có tính kích thích như bia rượu, thuốc lá, cà phê,... Những thực phẩm này tuy không nhất thiết kiêng kỵ nhưng cũng nằm trong danh sách thực phẩm không nên ăn. Những thực phẩm này ảnh hưởng đến trí não và tinh thần của con người. Đặc biệt là khi uống quá nhiều rượu bia khiến tinh thần và lý trí khó kiểm soát. Chưa kể uống rượu bia, thuốc lá cũng ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Đó là lý do tại sao bia, rượu, thuốc lá, cà phê,... được các chuyên gia sức khỏe khuyên không nên sử dụng chứ không chỉ riêng đối với những người ăn chay.

Ăn chay nên kiêng gì thì những thực phẩm có tính kích thích như bia rượu, thuốc lá, cà phê,... không nên sử dụng

Lưu ý khi ăn chay

Ăn chay có thể dẫn đến nguy cơ như suy dinh dưỡng, suy giảm hệ tiêu hóa,... Để khắc phục những nguy cơ này, bạn phải lưu ý những vấn đề sau:

• Không nên chuyển sang chế độ ăn chay quá đột ngột, bạn nên giảm dần lượng thịt và thức ăn động vật, cần thời gian để làm quen với chế độ ăn này.
• Chế độ ăn chay đa dạng các loại thực phẩm để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Đảm bảo đủ năng lượng cho các hoạt động trong ngày.
• Chú trọng vào hàm lượng đạm thực vật, vitamin B12, vitamin D, sắt, kẽm, omega-3,... Những dưỡng chất này có nhiều trong các loại rau củ quả, nên phù hợp với chế độ ăn chay. 
• Nếu bạn theo chế độ ăn chay cho phép sử dụng trứng và các sản phẩm từ sữa, bạn nên điều chỉnh liều lượng cho phù hợp. 
• Cân bằng lượng tinh bột hàng ngày.

Trên đây là những thông tin về việc người ăn chay kiêng những gì. Có thể thấy ăn chay kiêng những gì còn phụ thuộc vào người ăn chay theo hình thức nào, hình thức ăn chay khác nhau thì có những nhóm thực phẩm kiêng kỵ khác nhau. Ngoài ra quan niệm, tín ngưỡng và tình trạng sức khoẻ của mỗi người cũng sẽ quyết định nên và không nên ăn gì. 

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp