Bạn cần biết cách phân biệt các loại nấm độc thường gặp ở Việt Nam

Ở Việt Nam hiện đang tồn tại khoảng 100 loài nấm độc khác nhau, đa phần các loại nấm này có độc tính rất mạnh, nếu ăn phải sẽ gây nguy hiểm. Tuy số ca ngộ độc nấm ít hơn so với các loại ngộ độc khác nhưng tỷ lệ tử vong lại cao hơn. Bởi vậy, chúng ta cần rất thận trọng khi chế biến nấm thành các món ăn. Hãy tham khảo bài viết sau để biết về các loại nấm độc từ đó biết cách phòng tránh.

Các loại nấm độc thường gặp ở Việt Nam

Nấm độc tán trắng

Nấm độc tán trắng là một trong các loại nấm độc phổ biến ở Việt Nam

Nấm tán trắng là một trong các loại nấm độc có tên khoa học là Amanita verna, mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng. Nấm độc này được phân bố ở khắp nơi trên thế giới và xuất hiện nhiều ở châu Âu, châu Mỹ và Canada. Tại Việt Nam, nấm tán trắng thường mọc ở các tỉnh phía Bắc như Hà Giang, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Yên Bái, Phú Thọ, Bắc Cạn…

Mũ nấm có màu trắng với bề mặt nhẵn bóng, lúc còn non đầu nấm tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm lại phẳng với đường kính khoảng 5 – 10cm và mép mũ có thể cụp xuống khi già. Lưu ý rằng nấm độc tán trắng có mùi thơm dịu.

Do bề ngoài của nấm tán trắng mập tròn, trắng nên dễ nhầm lẫn với các loại nấm ăn được. Trong khi ít người biết nấm độc tán trắng thuộc loại nấm có độc tính cao.

Nấm độc trắng hình nón

Nấm độc trắng hình nón cũng có vẻ ngoài và độc tố tương tự nấm độc tán trắng. Nấm độc trắng hình nón thường mọc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng hay mọc trên bề mặt rừng thành từng chùm...

Mũ nấm có màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, lúc non mũ có đầu tròn hình trứng, mép khum đính chặt vào cuống. Mũ nấm khi trưởng thành thường khum hình nón với đường kính khoảng 4 - 10cm. Ngược lại với nấm tán trắng, đặc trưng của loại nấm này là mùi hôi rất khó chịu.

Nấm độc xanh đen

Đây là loại nấm độc mọc đơn độc hoặc thành cụm trên đồng bằng và đất rừng từ tháng 4 đến tháng 11 nhưng thường phát triển mạnh vào mùa hè. Nấm chứa hai loại chất độc amanitin và phalloidin, chỉ cần ăn một góc của cây nấm là có thể tử vong.

Sau khi ăn nấm 5 - 12 giờ, triệu chứng ngộ độc sẽ xuất hiện như nôn, đau quặn ở bụng, đại tiện ra máu hoặc bị thoái hóa mỡ ở gan, có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Nấm độc xanh đen là loại nấm độc mọc đơn độc hoặc thành cụm

Nấm ô tán trắng phiến xanh

Đặc điểm của nấm ô tán trắng phiến xanh là thường mọc đơn chiếc hoặc thành từng cụm ở ven chuồng trâu, chuồng bò, trên ruộng ngô, bãi cỏ và một số nơi đất mùn, xốp trong tự nhiên. Trên bề mặt mũ nấm có những lớp vẩy mỏng màu nâu bẩn, vảy dày dần về đỉnh mũ. Lúc non phiến nấm có màu trắng, lúc già có ánh xanh xám hoặc màu xanh nhạt, nấm càng già màu xanh càng rõ.

Cuống nấm có màu trắng, nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ. Loại nấm này có độc tố gây rối loạn tiêu hóa với biểu hiện như nôn, đau bụng, tiêu chảy nhiều có thể gây tử vong do mất nước và điện giải, kết hợp với các bệnh lý mạn tính khác.

Nấm độc khía nâu xám

Do ảnh hưởng của độc tố muscarin, nấm mũ khía nâu xám có thể gây ngộ độc khi ăn. Mũ nấm có thể hình nón hay hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ từ màu vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm. Mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ khi nấm già. Với hình dáng đặc biệt, loại nấm này dễ nhận biết và ít nhầm lẫn với những loại nấm ăn được.

Nấm mũ khía nâu xám có thể gây ngộ độc khi ăn

Nấm độc đen nhạt

Nấm đen nhạt hay còn gọi là nấm xanh đen, nấm bừu là một trong các loại nấm độc với quả nấm thường có màu xanh đen hoặc xanh oliu. Loại nấm này thường mọc đơn độc hoặc thành cụm ở trên bãi cỏ hoặc mặt đất rừng. Nấm đen nhạt được xếp vào loại nấm cực độc, chỉ cần 30g nấm đã đủ gây tử vong cho một người trưởng thành.

Nấm độc đỏ

Nấm độc đỏ có quả nấm màu đỏ rực hoặc đỏ cam với vảy màu trắng

Nấm độc này rất dễ nhận dạng. Quả nấm có đỏ cam hay màu đỏ rực, màu sắc có thể nhạt dần sau cơn mưa, mũ nấm có phủ những vảy màu trắng với đường kính từ 10 – 15cm, cuống và vòng màu vàng hoặc trắng, chân phình dạng củ, thịt nấm màu trắng và không có mùi gì đặc biệt. Nấm mọc đơn độc hoặc thành cụm. Loại nấm có hình dáng và màu rất đẹp còn được gọi là nấm vũ trụ, nấm bay, có nơi còn gọi là nấm ruồi vì dùng làm thuốc diệt ruồi.

Nấm độc trắng hình trứng

Đây là một trong các loại nấm độc thường gặp ở Việt Nam. Đã có nhiều người bị ngộ độc nặng ở miền núi và trung du Việt Nam do ăn phải loại nấm trắng hình trứng.

Khi bị ngộ độc, người bệnh sẽ có biểu hiện như buồn nôn, nôn, đau quặn bụng, tiêu chảy dẫn đến mất nước và bị rối loạn điện giải, từ đó rối loạn nhịp tim và có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Nấm độc trắng hình trứng thường gặp ở Việt Nam

Nấm Entoloma sinuatum

Mũ nấm hình nón, cuống nấm hình trụ, ở phần gần cuống màu trắng có màu nâu, thịt nấm dày. Nấm độc này thường mọc hoang dã trên đất rừng, ven rừng vào cuối mùa xuân đến đầu mùa thu.

Đây là loại nấm cực độc với các triệu chứng ngộ độc diễn ra nhanh chóng trong vòng vài giờ như đau bụng, tiêu chảy, rối loạn điện giải, rối loạn ý thức, hạ huyết áp và nhanh chóng rơi vào hôn mê.

Nấm phiến đốm chuông

Có tên gọi là nấm phiến đốm chuông vì mũ nấm có hình chuông với đường kính 2 - 3,5cm. Các phiến có vân, màu da sơn dương xen kẽ màu xanh rồi đen, có lớp thịt mỏng. Nấm độc phiến đốm chuông không mùi và chứa những chất độc gây ảo giác. Nấm mọc trên phân hoại mục ở các bãi cỏ từ tháng 1 đến tháng 9 hàng năm.

Tuy loại nấm này có kích thước nhỏ nhưng nồng độ chất độc khá cao, khi ăn nhiều có thể dẫn đến ảo giác, lú lẫn, thậm chí tử vong.

Nấm phiến đốm chuông gây ngộ độc

Lưu ý khi phân biệt nấm độc

Trong cách phân biệt nấm độc, có một số quan niệm sai lầm mà mọi người cần tránh. Ví dụ, quan niệm nấm độc thường có màu sặc sỡ chỉ mang tính tương đối vì trên thực tế, có những loài nấm có màu trắng tinh khiết nhưng lại gây chết người như nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón ở các tỉnh phía Bắc nước ta.

Bên cạnh đó, quan niệm nấm bị sâu bọ, côn trùng ăn là không phải nấm độc cũng sai lầm. Vì độc tố của nấm không tác dụng đối với kiến, ốc sên, côn trùng, sâu bọ.

Một số động vật ăn nấm không chết nghĩa là nấm không độc cũng là quan niệm sai lầm. Điều này chỉ đúng với một số loài động vật và một số loài nấm. Nhiều loài động vật không nhạy cảm với độc tố amatoxin có trong nấm độc qua đường tiêu hóa. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý động vật thường chết ở ngày thứ 5 - 7 sau khi ăn nấm còn con người phải mất trung bình 12 giờ sau ăn nấm mới xuất hiện triệu chứng đầu tiên.

Không nên ăn nấm khi không phân biệt được nấm lành và nấm độc

Tóm lại, người dân không nên hái nấm hoang dại để ăn vì có thể nhầm lẫn với nấm độc. Tốt nhất không nên ăn những loại nấm mà bạn không rõ nguồn gốc. Đồng thời, bạn nên trang bị kiến thức về các loại nấm độc thường gặp để dễ nhận dạng.

Quỳnh Trang

Nguồn tham khảo: Tổng hợp