Bạn đã biết: Cách phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết?

Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết là gì? Vai trò của chúng đối với quá trình trao đổi chất là như thế nào là thắc mắc của nhiều độc giả. Qua bài viết dưới đây, Nhà thuốc Long Châu sẽ hướng dẫn bạn cách phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết.

Tìm hiểu chung về hệ nội tiết

Hệ nội tiết (hoặc hệ thần kinh nội tiết) là một hệ thống trong cơ thể người và động vật giữ vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và duy trì sự cân bằng nội tiết (sự cân bằng các chất trong cơ thể) thông qua việc sản xuất, chuyển hóa và ổn định nồng độ hormone. 

Hormone trong cơ thể con người là các hợp chất được sản xuất bởi các tuyến nội tiết và được vận chuyển thông qua máu đến các cơ quan và mô trong cơ thể để điều khiển nhiều hoạt động khác nhau. Hormone đóng một vai trò quan trọng cho nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm sự phát triển, sự trao đổi chất, sự điều chỉnh của áp lực máu và nhiều chức năng khác. 

Sự cân bằng hormone là quan trọng để duy trì sức khỏe và hoạt động chức năng của cơ thể. Mọi sự cố trong hệ nội tiết có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm tiểu đường, bệnh tăng tuyến giáp và nhiều bệnh khác.

Tuyến nội tiết bao gồm các tuyến nào?

Các tuyến nội tiết chính trong cơ thể con người thường được phân loại thành các nhóm dựa trên chức năng và vị trí của chúng. Một số tuyến nội tiết chính quan trọng đó là:

• Tuyến giáp: Nằm ở cổ phía trước, tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp (thyroxine và triodothyronine), chịu trách nhiệm điều chỉ sự tăng trưởng, phát triển và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể.
• Tuyến yên: Nằm ở khu vực rỗng của xương bướm, tại đáy não, phía sau sống mũi, tuyến yên sản xuất hormone parathormone, giúp duy trì cân bằng canxi và phosphorus trong máu và xương.
• Tuyến cận giáp: Bao gồm 4 loại tuyến nhỏ nằm ở phía sau tuyến giáp, tham gia vào việc củng cố sức khỏe của xương bằng cách kiểm soát hàm lượng canxi và phosphorus. 
• Tuyến thượng thận: Chịu trách nhiệm tiết ra các hormone như corticosteroid và epinephrine, ảnh hưởng đến khả năng sinh lý, chức năng tình dục và trao đổi chất của cơ thể.
• Tuyến ức: Tạo ra tế bào bạch cầu lympho T, đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, đặc biệt là ở trẻ, giúp chống lại nhiễm trùng. Tuyến ức sẽ co lại sau giai đoạn dậy thì.
• Tuyến tụy: Thuộc hệ nội tiết và tham gia vào quá trình tiêu hóa, sản xuất enzyme giúp phân giải thức ăn. Ngoài ra, tuyến tụy còn kiểm soát hormone glucagon và insulin, duy trì mức đường huyết ổn định trong máu và tế bào. Sự thiếu insulin tại tuyến tụy là nguyên nhân gây nên tiểu đường type 1 và type 2.
• Tinh hoàn ở nam giới: Tinh hoàn ở nam giới tiết ra hormone testosterone, quan trọng trong việc phát triển lông và kích thích sự phát triển của dương vật, tạo ra tinh trùng.
• Buồng trứng ở nữ giới: Sản xuất hormone progesterone và estrogen, đóng vai trò trong phát triển ngực, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và khả năng mang thai.

Tuyến ngoại tiết là gì?

Tuyến ngoại tiết là một loại tuyến trong cơ thể người và động vật có chức năng sản xuất và tiết ra các sản phẩm (chất) trực tiếp vào môi trường bên ngoài cơ thể, thay vì bên trong vào máu như các tuyến nội tiết. 

Các sản phẩm của tuyến ngoại tiết thường chứa các chất hoạt động và có công dụng tại nơi chúng được sản xuất. Ví dụ về các tuyến ngoại tiết của cơ thể là:

• Tuyến mồ hôi: Tiết mồ hôi để làm mát cơ thể và giúp duy trì nhiệt độ cơ thể.
• Tuyến bã nhờ (tuyến tiết dầu): Sản xuất dầu để bảo vệ da và giữ ẩm.
• Tuyến lệ: Tiết nước mắt để giữ cho mắt được không bị khô và làm sạch.
• Tuyến tiết nhầy: Tiết các chất nhầy có đặc tính nhớt và giàu carbohydrate giúp bôi trơn và giảm ma sát.
• Tuyến nước bọt: Tiết nước bọt để ẩm miệng và hỗ trợ trong quá trình tiêu hóa thức ăn.

Cách phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết

Những điểm tương đồng

• Cả hai loại tuyến đều hoạt động dựa trên cùng một cơ chế, đó là sản xuất các chất giúp điều hòa các hoạt động trong cơ thể.
• Các chất tiết ra từ cả hai loại tuyến đều đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động sinh lý của cơ thể, bao gồm chuyển hóa vật chất và năng lượng, cũng như quá trình trao đổi chất,...

Những điểm khác biệt

Vị trí:

• Tuyến nội tiết: Các tuyến nội tiết thường nằm trong cơ thể và sản xuất hormone, các chất này được chuyển đến các cơ quan và mô thông qua máu.
• Tuyến ngoại tiết: Là những tuyến có chức năng dẫn xuất và tiết ra các sản phẩm lên bề mặt biểu mô, hoạt động này được thực hiện thông qua các ống dẫn.

Sản phẩm tiết ra:

• Tuyến nội tiết: Sản xuất hormone, các chất điều chỉnh các chức năng của cơ thể và duy trì cân bằng nội tiết.
• Tuyến ngoại tiết: Sản xuất các chất như mồ hôi, dầu, nước mắt, nước bọt. Các chất này thường có tác dụng tại bề mặt biểu mô mà chúng được tiết ra.

Cách thức vận chuyển:

• Tuyến nội tiết: Hormone được vận chuyển qua máu đến các cơ quan và mô khác trong cơ thể.
• Tuyến ngoại tiết: Sản phẩm thường tiết trực tiếp vào môi trường bên ngoài cơ thể mà không thông qua máu mà thông qua các ống dẫn.

Ảnh hưởng chức năng:

• Tuyến nội tiết: Chủ yếu ảnh hưởng đến chức năng nội tiết và các chức năng khác bên trong cơ thể.
• Tuyến ngoại tiết: Chủ yếu ảnh hưởng đến các chức năng bảo vệ và duy trì sự ổn định của môi trường bên ngoài các biểu mô, như bảo vệ da, làm mát cơ thể và bảo dưỡng các cơ quan.

Những thông tin trên chắc hẳn đã giúp cho bạn đọc hiểu rõ hơn về cách phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết. Tuy con đường vận chuyển các chất được tiết ra và chức năng khác nhau nhưng cả tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết đều có vai trò quan trọng trong việc điều phối và phát triển các hoạt động của cơ thể.

Xem thêm: Hệ thống nội tiết bao gồm những cơ quan nào?