Bệnh Atopy là gì? Dấu hiệu và cách điều trị

Bạn có bao giờ thấy da mình bị khô, ngứa, mẩn đỏ và thường xuyên tái phát không? Rất có thể đó là dấu hiệu của bệnh Atopy hay còn gọi là viêm da cơ địa. Đây là một tình trạng da mãn tính khá phổ biến, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây khó chịu, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Vậy bệnh Atopy là gì và dấu hiệu nhận biết ra sao? Bài viết này sẽ giúp bạn có câu trả lời chi tiết nhất.

Bệnh Atopy là gì?

Bệnh Atopy, hay còn gọi là viêm da cơ địa, là một bệnh da liễu mãn tính có liên quan đến rối loạn miễn dịch, khiến người bệnh có cơ địa dễ bị dị ứng với các tác nhân từ môi trường. Bệnh đặc trưng bởi da bị khô, ngứa ngáy dữ dội, ban đỏ và tổn thương da có thể xuất hiện mụn nước, chảy dịch hoặc đóng vảy.

Mặc dù bệnh có thể khởi phát ở mọi độ tuổi, nhưng thường gặp nhất ở trẻ dưới 2 tuổi. Hầu hết khởi phát trước 5 tuổi, nhiều trường hợp trong năm đầu đời. Bệnh tiến triển dai dẳng, có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, một phần nhỏ theo các nghiên cứu tiếp tục có triệu chứng ở tuổi trưởng thành.

Có một số nghiên cứu nhỏ tại Việt Nam về tỉ lệ mắc, nhưng vẫn thiếu dữ liệu quốc gia quy mô lớn. Tuy nhiên, theo một số báo cáo từ các quốc gia khác, tỷ lệ mắc bệnh vào khoảng 7 - 20%.

Nguyên nhân gây bệnh Atopy

Nguyên nhân chính xác của bệnh viêm da cơ địa vẫn đang được nghiên cứu, nhưng có nhiều yếu tố được cho là tác động. Nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh có yếu tố di truyền. Khoảng 60% trẻ em có bố mẹ bị viêm da cơ địa cũng mắc bệnh. Nếu cha mẹ đều bị, tỷ lệ này có thể lên tới 80% ở con cái. Ngoài ra, có một số yếu tố kích thích khác như:

• Dị nguyên môi trường: Các tác nhân như chất thải của rệp nhà, len dạ có thể kích thích khởi phát bệnh.
• Ngoại độc tố: Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) đóng vai trò siêu kháng nguyên, gây kích thích tế bào T và đại thực bào.
• Dị ứng nguyên nội sinh: Có kháng thể IgE trong huyết thanh bệnh nhân có thể gây phản ứng viêm.
• Thức ăn: Một số loại thực phẩm như trứng, sữa, lạc, đậu tương, cá và bột mì cũng có thể làm nặng thêm bệnh.
• Giảm chức năng bảo vệ da: Sự suy giảm hàng rào bảo vệ và lớp ceramide trên da dẫn đến mất nước và khô da.
• Thời tiết: Bệnh thường nặng hơn vào mùa thu đông và nhẹ hơn vào mùa hè. Đồ len, lông thú, thảm hay đệm cũng có thể góp phần làm bệnh nặng thêm.

Để xác định rõ nguyên nhân gây viêm da cơ địa, bệnh nhân nên khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa da liễu. Bác sĩ có thể thực hiện một loạt các xét nghiệm da an toàn, không đau, giúp xác định các nguyên nhân dị ứng.

Biểu hiện của bệnh Atopy

Tổn thương của bệnh Atopy có thể xảy ra ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể. Mỗi độ tuổi có thể thấy tổn thương ở những vùng khác nhau như trẻ em thường gặp trên mặt và cổ, thanh thiếu niên lại thường xuất hiện ở các vùng gấp của khuỷu tay và mặt sau đầu gối. Biểu hiện của bệnh Atopy khác nhau trong từng giai đoạn:

• Giai đoạn cấp tính: Vùng da bị bệnh có dấu hiệu phù nề, có thể chảy dịch và hình thành vảy. Do việc gãi, sẽ xuất hiện các vết xước, tạo nên vết trợt và có khả năng bị bội nhiễm tụ cầu, dẫn đến mụn mủ và vảy tiết vàng.
• Giai đoạn bán cấp: Ở giai đoạn này, các biểu hiện nhẹ hơn, da xuất hiện các nốt đỏ không rõ ranh giới, sẩn và đám sẩn dày đặc. Mụn nước có khả năng tiết dịch nhưng không hình thành vảy, khiến bệnh nhân cảm thấy ngứa ngáy và nóng ran ở vùng da bị ảnh hưởng. Khi gãi, tình trạng ngứa sẽ lan rộng hơn. Các đám ngứa thường tập trung ở khu vực trán, má, cằm và nếu nặng có thể lan ra tay, chân và khắp cơ thể.
• Giai đoạn mạn tính: Da của bệnh nhân sẽ trở nên dày lên, thâm cùng với các vết nứt đau do việc gãi nhiều. Thương tổn thường gặp ở các nếp gấp như lòng bàn tay, bàn chân, các ngón, cổ, gáy và cổ tay.

Ngoài các triệu chứng trên, có thể xuất hiện tình trạng viêm mũi dị ứng, viêm họng, viêm kết mạc mắt và bệnh hen. Bệnh nhân có thể cảm thấy sốt nhẹ trong một số thời điểm.

Biến chứng và cách điều trị bệnh Atopy

Để kiểm soát hiệu quả các biến chứng của viêm da atopy, cần có sự phối hợp kiên trì và khoa học giữa bác sĩ và bệnh nhân. Nếu không có phác đồ điều trị đúng, bệnh nhân có thể phải đối mặt với những hậu quả sau:

• Ngứa ngáy kéo dài: Viêm da atopy gây ra những cơn ngứa mãn tính tại vùng da bị viêm, có thể lan rộng sang các khu vực lân cận. Tình trạng ngứa càng tăng do gãi nhiều, lâu dài dẫn đến vùng da đổi màu và khô ráp.
• Nhiễm trùng: Gãi ngứa khiến da bị trầy xước, chảy máu tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, gây nhiễm trùng kéo dài và bội nhiễm.
• Mất ngủ: Ngứa ngáy mạnh về đêm khiến bệnh nhân khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc.
• Ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và thẩm mỹ, khiến người bệnh giảm chất lượng cuộc sống và tự ti trong giao tiếp.

Điều trị bệnh viêm da cơ địa chủ yếu tập trung vào việc giảm ngứa. Bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc kháng histamin không gây buồn ngủ để giúp giảm cảm giác ngứa. Ngoài ra, cần hạn chế tiếp xúc với các chất kích thích mạnh như thuốc tẩy và hóa chất công nghiệp, các chất gây dị ứng…

Các loại thuốc chứa corticoid bôi tại chỗ cũng có thể giúp giảm triệu chứng hiệu quả. Tuy nhiên, bệnh nhân nên sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh lạm dụng và các tác dụng phụ không mong muốn.

Bệnh Atopy là một tình trạng da mãn tính cần được chăm sóc và điều trị đúng cách. Bên cạnh việc sử dụng thuốc, chăm sóc da đúng cách, giữ ẩm thường xuyên và tránh các tác nhân gây dị ứng sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm thiểu các đợt bùng phát và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải các dấu hiệu của bệnh Atopy, hãy chủ động thăm khám để nhận được tư vấn và điều trị kịp thời.