Bệnh phổi: Các loại bệnh thường gặp và triệu chứng cần lưu ý

Hiện nay, các bệnh về phổi đang là một trong những vấn đề y tế nghiêm trọng nhất, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, ô nhiễm không khí và thói quen hút thuốc ngày càng phổ biến. Những yếu tố này là nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh phổi mãn tính và nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng. Dưới đây là những bệnh phổ biến nhất liên quan đến phổi và các triệu chứng mà bạn nên lưu ý để phát hiện và điều trị kịp thời.

Tổng quan về phổi

Phổi là cơ quan chính của hệ hô hấp và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp oxy cho cơ thể, duy trì các hoạt động sống. Phổi nằm trong khoang ngực, gồm hai lá phổi – lá phổi phải và lá phổi trái, được bao bọc bởi màng phổi, giúp bảo vệ phổi khỏi các tổn thương và đảm bảo sự trơn tru trong quá trình hô hấp. Mỗi lá phổi được chia thành các thùy, với phổi phải có ba thùy và phổi trái có hai thùy, mỗi thùy này đảm nhiệm các chức năng cụ thể trong quá trình trao đổi khí.

Quá trình hô hấp diễn ra khi chúng ta hít vào và thở ra, giúp đưa oxy vào cơ thể và loại bỏ khí carbon dioxide – một sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa. Khi hít vào, không khí di chuyển qua đường hô hấp trên, bao gồm mũi và họng, đi vào khí quản và xuống các ống phế quản. Các phế quản tiếp tục phân nhánh thành các tiểu phế quản và cuối cùng là các phế nang – các túi khí nhỏ, nơi xảy ra quá trình trao đổi oxy và carbon dioxide với các mao mạch xung quanh.

Các bệnh phổi phổ biến và triệu chứng thường gặp

Viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng viêm nhiễm ở mô phổi, thường do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Bệnh này đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi, người có bệnh mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em trên toàn thế giới. Triệu chứng viêm phổi thường bao gồm:

• Sốt cao;
• Ho có đờm, đôi khi có máu;
• Đau ngực khi thở;
• Khó thở, mệt mỏi.

Viêm phổi cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nặng nề.

Viêm phế quản

Viêm phế quản xảy ra khi các ống phế quản trong phổi bị viêm nhiễm, thường do virus gây ra. Các triệu chứng điển hình bao gồm:

• Ho khan hoặc ho có đờm;
• Đau rát họng, khó chịu ở ngực;
• Có thể kèm theo sốt nhẹ hoặc cảm giác ớn lạnh.

Người bị viêm phế quản cần tránh tiếp xúc với các chất kích ứng như khói thuốc, phấn hoa và bụi bẩn để ngăn chặn tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một bệnh lý do viêm nhiễm mạn tính, thường gây tắc nghẽn đường thở không hồi phục. Nguyên nhân chủ yếu là hút thuốc lá và tiếp xúc lâu dài với các loại khí, bụi độc hại. Các triệu chứng của COPD bao gồm:

• Khó thở kéo dài;
• Ho dai dẳng có đờm;
• Mệt mỏi, dễ kiệt sức.

Biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất là ngừng hút thuốc và đảm bảo không khí trong lành trong sinh hoạt hàng ngày.

Ung thư phổi

Ung thư phổi là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất, có mức độ ác tính cao. Bệnh này có hai loại chính: ung thư phổi tế bào nhỏ và không phải tế bào nhỏ. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:

• Hút thuốc lá;
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc ô nhiễm môi trường.

Triệu chứng thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng có thể bao gồm ho kéo dài, giảm cân không rõ nguyên nhân, đau ngực và khó thở.

Viêm màng phổi

Viêm màng phổi là tình trạng viêm nhiễm ở màng bao quanh phổi, gây đau nhức mỗi khi hít thở. Nguyên nhân có thể do nhiễm khuẩn, nhiễm virus, hoặc chấn thương vùng ngực. Triệu chứng chính gồm:

• Đau nhói ở ngực, đặc biệt khi hít sâu;
• Khó thở và ho;
• Mệt mỏi kéo dài.

Điều trị viêm màng phổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, thường bao gồm thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau.

Thuyên tắc phổi

Thuyên tắc phổi xảy ra khi có cục máu đông di chuyển từ các nơi khác trong cơ thể (thường là chân) đến phổi, gây cản trở lưu thông máu và tổn thương mô phổi. Triệu chứng bao gồm:

• Khó thở đột ngột;
• Đau ngực, đặc biệt khi hít thở sâu;
• Ho ra máu, đau nhức ở chân nơi có cục máu đông.

Điều trị thuyên tắc phổi bao gồm các loại thuốc làm loãng máu và đôi khi là phẫu thuật.

Phù phổi

Phù phổi là tình trạng dịch lỏng tích tụ trong phổi, làm khó thở và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời. Triệu chứng phổ biến gồm:

• Khó thở, đặc biệt khi nằm;
• Cảm giác ngột ngạt, thở gấp;
• Ho có đờm màu hồng hoặc bọt.

Điều trị phù phổi đòi hỏi phải kiểm soát nguyên nhân và các triệu chứng nhằm đảm bảo oxy cung cấp cho cơ thể.

Bệnh bụi phổi

Bệnh bụi phổi do hít phải các hạt bụi từ amiăng, than đá, hoặc khoáng chất khác gây nhiễm trùng và tạo sẹo trong phổi. Triệu chứng của bệnh bụi phổi thường xuất hiện sau nhiều năm tiếp xúc với bụi độc hại, bao gồm:

• Ho kéo dài;
• Khó thở, đặc biệt khi vận động;
• Cảm giác đau tức ngực.

Phòng ngừa bụi phổi đòi hỏi biện pháp bảo hộ lao động và hạn chế tiếp xúc với các môi trường ô nhiễm.

Hội chứng suy hô hấp

Hội chứng suy hô hấp thường gặp ở trẻ sinh non, do thiếu chất hoạt động bề mặt giúp mở phổi. Trẻ mắc bệnh có các dấu hiệu như:

• Khó thở, thở nhanh và nông;
• Da tím tái, thiếu oxy ở các bộ phận trên cơ thể;

Điều trị bao gồm cung cấp oxy và chất hoạt động bề mặt để duy trì hô hấp.

Hen phế quản

Hen phế quản là bệnh mạn tính gây viêm đường thở, đặc biệt nhạy cảm với các tác nhân kích thích như phấn hoa, khói thuốc. Triệu chứng điển hình gồm:

• Khó thở, thở rít;
• Ho kéo dài, tức ngực.

Hen phế quản có thể kiểm soát bằng thuốc và tránh tiếp xúc với tác nhân gây bệnh.

Cách phòng ngừa bệnh phổi

Để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh về phổi, có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh phổi, đặc biệt là ung thư và COPD. Ngừng hút thuốc giúp cải thiện chức năng phổi và giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Giữ vệ sinh không gian sống: Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, tránh ẩm mốc và hạn chế tiếp xúc với bụi, hóa chất độc hại trong nhà giúp bảo vệ phổi khỏi các tác nhân gây bệnh.
• Sử dụng khẩu trang khi ra đường: Ô nhiễm không khí và khói bụi ngoài trời là những yếu tố gây nguy cơ cho phổi. Sử dụng khẩu trang có thể giúp lọc bụi và chất độc khi hít thở.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể dục đều đặn giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp và hệ hô hấp, tăng cường sức khỏe phổi và sức đề kháng.
• Tiêm vắc-xin phòng bệnh: Một số bệnh về phổi có thể phòng ngừa bằng cách tiêm vắc-xin, chẳng hạn như vắc-xin cúm, giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng phổi.

Các bệnh phổi không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu không được điều trị. Việc nhận biết sớm triệu chứng và có lối sống lành mạnh là những cách hiệu quả nhất để phòng tránh và kiểm soát các bệnh liên quan đến phổi.