Các giai đoạn phát triển của trẻ từ sơ sinh đến 12 tháng tuổi

Dựa vào từng cột mốc trong các giai đoạn phát triển của trẻ, từ khi lọt lòng đến lúc 12 tháng tuổi sẽ giúp nhiều cha mẹ theo dõi tốt tình trạng sức khỏe của bé, đồng thời nhận ra sớm các bất thường của bé về mặt tinh thần lẫn thể chất. Từ đó, chúng ta sẽ luôn đảm bảo trẻ nhỏ phát triển toàn diện hơn chăm sóc trẻ sơ sinh đúng và phòng tránh nhiều bệnh tật nguy hiểm.

Ngẩng đầu là cột mốc quan trọng trong các giai đoạn phát triển của trẻ

Khi mới sinh, việc nâng đầu lên một chút khi nằm sấp là một cột mốc quan trọng trong các giai đoạn phát triển của trẻ. Khi trẻ bước vào tháng thứ hai, khả năng nâng đầu của bé đã có sự cải thiện đáng kể. Bây giờ, bé có thể ngẩng đầu lên, tạo thành một góc 45° trong tư thế nằm sấp.

Đến 4 tháng tuổi, bé sẽ kiểm soát tốt về phần đầu. Lúc này, trẻ có thể giữ đầu cố định và ngẩng đầu lên thành một góc 90° khi nằm sấp. Khi tròn 6 tháng tuổi, trẻ sơ sinh gần như đã hoàn toàn kiểm soát được phần đầu của mình. Bé có khả năng xoay đầu qua lại một cách dễ dàng để quan sát môi trường xung quanh.

Đồng thời, bé cũng có thể nâng ngực và bụng lên khỏi mặt phẳng, bằng cách đặt hai tay hơi chụm vào nhau. Ở tư thế này, trẻ sẽ dễ ngẩng đầu lên và nhìn về phía trước, thậm chí thử dùng một tay để nâng cả người. Khi bé đến cuối tháng thứ 7, khả năng kiểm soát đầu đã trở nên hoàn toàn tự nhiên. Bé có thể xoay đầu qua lại một cách nhẹ nhàng và dễ dàng hơn bao giờ hết.

Phát ra tiếng nói

Trẻ mấy tháng biết nói? Trong các giai đoạn phát triển của trẻ, cột mốc phát ra âm thanh chính là thời điểm khiến cả nhà ai nấy cũng đều vui mừng và rộn ràng hơn. Trẻ phát triển ngôn ngữ theo các mốc thời gian sau:

• Trẻ 2 tháng tuổi: Bé bắt đầu phát ra những âm thanh đầu tiên.
• Trẻ 3 tháng tuổi: Âm thanh của bé trở nên rõ ràng hơn, bé thử nghiệm các âm thanh bi bô, ríu rít.
• Cuối tháng thứ 4: Bé có thể phát âm các nguyên âm đơn giản.
• Cuối tháng thứ 6: Trẻ kết hợp các nguyên âm và phụ âm.
• Trẻ 9 tháng tuổi: Bé có thể lặp lại một số từ đơn giản nhưng chưa phát âm rõ ràng.
• Trẻ 1 năm tuổi: Bé đã có thể phát âm rõ ràng từ "mẹ" và "ba" và hiểu ý nghĩa của chúng.

Giai đoạn phát triển vận động

Những cột mốc về sự phát triển vận động của trẻ từ sơ sinh đến 1 tuổi:

• Trẻ từ 1 đến 3 tháng tuổi: Trẻ có thể từ ngửa sang nghiêng, có thể tự lật sấp được và biết nâng cao đầu khi nằm sấp. Trẻ biết cầm và giữ đồ vật trong tay từ 1 - 2 phút, có thể dùng tay để đưa đồ vật vào miệng.
• Trẻ 4 - 6 tháng: Giai đoạn này trẻ có thể lẫy từ ngửa sang sấp và từ sấp sang ngửa. Khả năng tự nâng đầu được lâu hơn khi nằm sấp ở trẻ đã được cải thiện. Khi kéo lên, trẻ có thể giữ vững được đầu thẳng. Khi ngồi trẻ có trụ vững hơn. Trẻ 6 tháng tuổi có thể thực hiện vòng lăn liên tục từ chỗ này sang chỗ khác.
• Trẻ từ 7 tháng tuổi: Từ 7 tháng tuổi trở đi, trẻ đã có thể tự ngồi được vững vàng. Trẻ bắt đầu tập bò và bò được thành thạo bắt đầu từ tháng thứ 7. Trẻ có thể vịn đứng dậy khi có thành để bám chắc chắn.
• Trẻ 9 tháng: Trẻ có khả năng tự vịn vào các vật dụng để đứng dậy.
• Trẻ 10 tháng: Bé có thể chuyển từ nằm sang tư thế ngồi.
• Trẻ 1 tuổi: Trẻ đã có thể đứng và bước đi mà không cần hỗ trợ, bước đầu tiên trong việc tập đi.

Mỉm cười - Dấu ấn quan trọng trong các giai đoạn phát triển của trẻ

Trong giai đoạn sơ sinh, nụ cười đầu tiên của bé thường xuất hiện khi được gần 2 tháng tuổi, đặc biệt khi bé được mẹ nhìn, cười và nói chuyện với bé. Khoảng 5 - 6 tháng tuổi, bé đã có khả năng nhận biết người quen - lạ và mỉm cười khi thấy bố mẹ hoặc những người thân khác.

Theo thời gian, bé dần trở nên linh hoạt hơn trong việc kiểm soát nụ cười của mình. Bé có thể cười khi thấy người thân quen, những món đồ chơi mình thích hoặc khi thấy những hành động hài hước của người thân để chọc cho bé cười.

Giai đoạn phát triển thị giác và thính giác

Phát triển thính giác, thị giác của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:

Về thính giác

Trong giai đoạn sơ sinh, bé nghe và làm quen với giọng nói của cha mẹ, cảm thấy bình tĩnh và yên tâm hơn khi nghe âm thanh quen thuộc từ người thân. Khoảng 2 tháng tuổi, bé có khả năng quay đầu về phía tiếng nói của mẹ. 6 tháng tuổi, bé có khả năng xác định nơi âm thanh phát ra và phản ứng với các âm thanh.

9 tháng tuổi, hệ thống não bộ của bé xử lý âm thanh chuẩn xác hơn, bé bắt đầu bắt chước và lặp lại những âm thanh. 12 tháng tuổi, bé có thể phân biệt được một số âm thanh và nhận ra tiếng nói của cha mẹ.

Về thị giác

Trong những tháng đầu, bé có tầm nhìn hạn chế và chỉ có thể nhìn rõ trong khoảng cách gần. Khoảng 5 tháng tuổi, bé phát triển thị giác màu sắc và có thể nhìn xa hơn. 6 tháng tuổi, bé trở nên linh hoạt hơn trong việc phối hợp tay và mắt, khám phá thế giới xung quanh.

Giai đoạn 9 tháng tuổi, bé đã biết bò, và khả năng phối hợp tay và mắt ngày càng hoàn thiện. Đến 1 tuổi, bé có thể nhìn rõ nét, nhận diện màu sắc và khoảng cách, và có khả năng dõi theo các đối tượng di chuyển.

Thay đổi về giấc ngủ

Trong những tháng đầu, trẻ thường ngủ nhiều để thích nghi với môi trường mới.

• 2 tháng đầu: Thời gian ngủ của bé vào ban ngày và ban đêm tương đối bằng nhau.
• Tháng thứ 6: Thời gian ngủ vào ban ngày giảm xuống khoảng 4 - 5 giờ, trong khi thời gian ngủ vào ban đêm tăng lên 8 - 10 giờ.
• 1 tuổi: Trẻ ngủ khoảng 3 - 4 giờ vào ban ngày và 8 - 10 giờ vào ban đêm.

Giai đoạn cầm nắm

Bắt đầu cầm nắm cũng là một phần trong các giai đoạn phát triển của trẻ nhỏ. Hầu hết các em bé sơ sinh đều có phản xạ tự nắm chặt bàn tay lại khi mẹ chạm ngón tay nhẹ vào lòng bàn tay nhỏ bé. Đây là một phản xạ tự nhiên, và nó đánh dấu bước đầu tiên trong việc phát triển khả năng cầm nắm của bé. 

Từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 6, bé bắt đầu sử dụng bàn tay một cách chủ động hơn. Trẻ có thể nắm chặt một vật thứ nào đó từ một bề mặt phẳng bằng cả bốn ngón tay.

Khi bé đạt độ tuổi từ 7 đến 9 tháng, khả năng cầm nắm của bé trở nên nhạy bén hơn. Bé dùng đầu ngón cái và ngón trỏ để nắm các vật nhỏ một cách nhẹ nhàng. Khi bé 12 tháng, khả năng sử dụng các ngón tay trở nên linh hoạt. Bé phối hợp nhuần nhuyễn các ngón tay với nhau và có thể thực hiện các hoạt động phức tạp như cầm muỗng.

Ngoài các giai đoạn kể trên, trẻ nhỏ cũng trải qua những cột mốc đáng nhớ khác trong những năm tháng đầu đời như tập ăn thức ăn đặc và cứng, phát triển về mặt tình cảm và nhận thức thế giới quan xung quanh. Các giai đoạn phát triển đều rất quan trọng, đóng vai trò hình thành nên tính cách và sự phát triển của bé trong tương lai. Bởi thế, ở bất kỳ giai đoạn nào, cha mẹ cũng nên quan tâm đặc biệt đến trẻ, để đảm bảo bé phát triển toàn diện về trí não và thể chất.

Trên đây là những chia sẻ về các giai đoạn phát triển của trẻ theo từng tháng tuổi, giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ thêm về cách thức vận động của não bộ, hình thành phản xạ ở trẻ. Hiểu được về các giai đoạn của trẻ sơ sinh và các mốc phát triển của trẻ, bạn có thể quan sát trẻ tốt hơn, giúp bạn có cách nuôi dạy và chăm sóc con yêu hợp lý, khoa học.

Xem thêm:

• Trẻ sơ sinh bị sứt môi nhẹ có phẫu thuật không?
• Trẻ sơ sinh môi thâm có phải cảnh báo bệnh lý nguy hiểm?