Cẩn trọng: Bệnh ho gà nguy hiểm hơn bạn nghĩ

Bệnh ho gà có lây không và lây qua đường nào?

Ho gà là một bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp cấp tính do vi khuẩn gây ra. Đặc trưng bởi những cơn ho kéo dài, đặc biệt, kịch phát, dữ dội, không thể kìm chế được, kèm ói sau ho và sự gia tăng đáng kể bạch cầu lympho trong máu ngoại biên. Bệnh đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ do các biến chứng nghiêm trọng.

Ho gà là bệnh trên hệ hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Tuổi tác và các tình trạng bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng.Ho gà vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong có thể phòng ngừa bằng vắc xin trên toàn thế giới, mặc dù tỷ lệ tiêm chủng nhìn chung rất cao. Hầu hết các ca tử vong do bệnh ho gà xảy ra ở trẻ nhỏ chưa được tiêm vắc xin hoặc tiêm vắc xin chưa đầy đủ.

Bệnh ho gà hiện vẫn là vấn đề sức khỏe lớn ở trẻ em trên toàn thế giới. Dữ liệu từ một nghiên cứu mô hình gần đây cho thấy hơn 24 triệu ca ho gà mới xảy ra trên toàn cầu ở trẻ em dưới 5 tuổi vào năm 2014 và gây ra khoảng 160.700 ca tử vong. Những biến chứng nguy hiểm có thể kể đến là viêm phổi thứ phát, viêm tai giữa, tràn khí màng phổi - tràn khí trung thất do vỡ phế nang, khí phế thủng hoặc xẹp phổi do tắc nghẽn cơ học các tiểu phế quản. Một số biến chứng khác hiếm gặp hơn như co giật, xuất huyết não, viêm não cấp, rối loạn nước và điện giải do nôn ói nhiều,...

Bệnh ho gà có lây không và lây qua đường nào?

Bệnh lây trực tiếp bằng đường hô hấp do vi khuẩn có trong các hạt nước bọt, chất tiết bắn ra từ đường mũi, miệng khi bệnh nhân ho, hắt hơi. Trong trường hợp cơn ho gà điển hình, phạm vi lây bệnh là trong vòng 3 mét.

Bệnh ho gà lây lan nhanh

Nhận biết bệnh ho gà như thế nào?

Ở thể điển hình không biến chứng, bệnh ho gà diễn tiến qua 4 thời kỳ gồm:

Thời kỳ ủ bệnh

Thời gian của thời kỳ ủ bệnh thường thay đổi từ 1 - 3 tuần,  trung bình 7 - 10 ngày. Trong giai đoạn này, bệnh nhân không có triệu chứng lâm sàng.

Thời kỳ khởi phát

Còn gọi là thời kỳ xuất tiết hay viêm long đường hô hấp. Thời kỳ này kéo dài  từ 1 - 2 tuần. Đây là thời kỳ vi khuẩn tập trung nhiều nhất trong đường hô hấp nên có tỉ lệ phân lập cao nhất và cũng là giai đoạn lây lan dữ dội nhất của bệnh.

Bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, chảy nước mũi, hắt hơi, khàn giọng, nuốt đau, kết mạc mắt đỏ, đôi khi sốt nhẹ, ho khan nhẹ, hầu như không thể phân biệt trên lâm sàng với triệu chứng của bệnh lý nhiễm siêu vi hô hấp trên. Thời kỳ này thường được chẩn đoán ho gà khi ghi nhận bệnh nhân có tiếp xúc với nguồn bệnh ho gà trước đó.

Thời kỳ toàn phát

Còn gọi là thời kỳ ho cơn hay giai đoạn co thắt, thường kéo dài 2 - 4 tuần. Triệu chứng điển hình của thời kỳ này là cơn ho đặc biệt và chính cơn ho đặc biệt này gây ra nhiều biến chứng.

Giai đoạn toàn phát bắt đầu với sự gia tăng mức độ nghiêm trọng và tần suất ho. Lặp đi lặp lại ≥ 5 cơn ho nặng xuất hiện liên tiếp trong 1 nhịp thở ra, cuối cơn ho kịch phát, sự nỗ lực hít vào một hơi dài thường đi kèm với tiếng rít đặc trưng. Chất nhầy nhớt quánh dính có thể bị bắn ra hoặc bong bóng ra khỏi mũi khi ho. Nôn mửa là đặc trưng sau khi ho. Ở trẻ sơ sinh, chứng nghẹt thở (có hoặc không có xanh tím) thường xảy ra ở thời kỳ này.

Thời kỳ lui bệnh (hồi phục)

Khi các cơn ho giảm về tần suất và mức độ nặng (ho ngắn hơn và nhẹ hơn). Cơn ho thưa dần, thời gian ho ngắn lại không thành cơn, trẻ giảm ói, ăn uống khá hơn, tổng trạng toàn thân tốt dần lên, sau đó hết ho hẳn, trẻ vui chơi bình thường. Thời kỳ này kéo dài từ 1 - 3 tháng. Ho có thể tái phát trong nhiều tháng, thường là do đường hô hấp còn nhạy cảm với kích ứng từ nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Dấu hiệu nào giúp nghĩ đến bệnh ho gà?

Các biểu hiện ho gà ban đầu tương tự như các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác, yếu tố giúp phân biệt chính của bệnh ho gà bao gồm tiến triển điển hình qua 3 giai đoạn và ho dai dẳng mà không sốt.

Ho gà nên được nghi ngờ ở những bệnh nhân ho kéo dài ≥ 2 tuần và những người có ít nhất 1 trong số những dấu hiệu sau đây:

• Tiếng ho khúc khắc sau khi hít vào;
• Ho kịch phát;
• Nôn sau ho;
• Sự xuất hiện trong 1 đợt bùng phát bệnh ho gà đã biết hoặc nghi ngờ.

Xét nghiệm chẩn đoán được thực hiện bất cứ khi nào bác sĩ lâm sàng nghi ngờ ho gà.

• Nuôi cấy dịch mũi họng, xét nghiệm kháng thể huỳnh quang trực tiếp và xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR);
• Xét nghiệm huyết thanh học.

Phòng bệnh ho gà thế nào cho hiệu quả?

Các biện pháp giúp phòng bệnh ho gà hiệu quả có thể kể đến như:

• Tiêm chủng chủ động chống lại ho gà được khuyến nghị cho tất cả trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn, kể cả phụ nữ mang thai.
• Tiêm vắc xin đầy đủ, đối với trẻ em thì tuân thủ theo lịch tiêm chủng quốc gia, người lớn nên cân nhắc tiêm vắc xin để duy trì miễn dịch.
• Giữ vệ sinh cá nhân rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Hạn chế tiếp xúc với người có triệu chứng ho kéo dài.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin để tăng cường hệ miễn dịch.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng tránh khỏi bụi và ô nhiễm.