Nhiễm trùng đường hô hấp và những điều cần biết

Nhiễm trùng đường hô hấp là gì?

Nhiễm trùng đường hô hấp (Respiratory tract infections - RTIs) là những bệnh lý nhiễm trùng ảnh hưởng đến các bộ phận liên quan đến quá trình hô hấp, bao gồm xoang, họng, đường dẫn khí hoặc phổi. Chúng rất phổ biến ở mọi lứa tuổi và thường không nghiêm trọng.

Nhiễm trùng đường hô hấp có thể đề cập đến nhiễm trùng đường hô hấp dưới và nhiễm trùng đường hô hấp trên.

• Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Đường hô hấp dưới là phần của đường hô hấp nằm dưới dây thanh quản. Mặc dù thường được sử dụng như một từ đồng nghĩa với viêm phổi, nhưng khái niệm nhiễm trùng đường hô hấp dưới cũng có thể áp dụng cho các loại nhiễm trùng khác như áp xe phổi và viêm phế quản cấp tính.
• Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Nhiễm trùng đường hô hấp trên là những bệnh xảy ra do nhiễm trùng cấp tính gây ra, liên quan đến đường hô hấp trên: mũi, xoang, họng hoặc thanh quản. Các bệnh thường gặp gồm cảm lạnh thông thường, viêm amidan, viêm họng, viêm thanh quản, viêm xoang…

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp

Nhiễm trùng đường hô hấp trên

Nhiễm trùng đường hô hấp trên rất phổ biến và ảnh hưởng đến mũi, xoang, họng và thanh quản. Các triệu chứng thường gặp của nhiễm trùng đường hô hấp trên bao gồm:

• Đau họng;
• Chảy nước mũi;
• Nghẹt mũi;
• Đau đầu;
• Sốt nhẹ;
• Nặng mặt;
• Ho.

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường có mức độ nghiêm trọng cao hơn so với nhiễm trùng đường hô hấp trên. Các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp dưới có thể bao gồm:

• Khó thở;
• Yếu cơ;
• Sốt cao;
• Ho có đờm màu xanh hoặc vàng/nâu;
• Mệt mỏi;
• Đau cơ;
• Đau hoặc khó chịu ở ngực.

Nhiễm trùng đường hô hấp gồm những bệnh nào?

Cúm

Cúm là một nhiễm trùng đường hô hấp do virus. Các triệu chứng thường biểu hiện sau 2-3 ngày và thường kéo dài từ 5-8 ngày. Tuy nhiên, một số triệu chứng của cúm (như ho và mệt mỏi) có thể kéo dài đến 2-3 tuần. Cúm có thể được phòng ngừa bằng cách tiêm vắc-xin cũng như thực hiện các biện pháp vệ sinh tốt, như rửa tay thường xuyên và hắt hơi hoặc ho vào khăn giấy.

Cảm lạnh

Cảm lạnh là một loại nhiễm virus ảnh hưởng đến đường hô hấp. Các triệu chứng thường gặp bao gồm hắt hơi, nghẹt hoặc chảy nước mũi, đau họng và ho. Bạn có thể bị cảm lạnh vào bất kỳ thời điểm nào, và bệnh rất phổ biến ở trẻ em có thể bị khoảng 5-10 lần mỗi năm, trong khi người lớn thường bị 2-4 lần.

Có khoảng 200 loại virus khác nhau có thể gây cảm lạnh, và mỗi loại đều có sự khác biệt nhỏ. Đó là lý do tại sao bạn có thể mắc cảm lạnh nhiều lần liên tiếp. Các loại virus thường gặp gây cảm lạnh gồm virus parainfluenza, adenovirus, rhinovirus và enterovirus.

Viêm họng

Viêm họng xảy ra do liên cầu khuẩn gây ra. Điều này gây ra tình trạng đỏ và sưng họng, và có thể đau đớn, đặc biệt khi nuốt. Viêm họng rất phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên, và hầu hết người lớn sẽ có ít nhất 2 hoặc 3 lần mỗi năm.

Viêm xoang

Viêm xoang là tình trạng nhiễm trùng của một hoặc nhiều xoang, những khoảng trống nhỏ chứa không khí trong các xương phía sau trán, xung quanh mũi và mắt, và dưới má. Khi các xoang bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn, các màng xoang sẽ bị viêm và sản xuất ra nhiều đờm hơn bình thường, dẫn đến nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi và các xoang bị tắc. Đôi khi còn gây đau đầu, đau nhức mặt, nặng mặt, hơi thở hôi, giảm ngửi, hoặc có thể gây sốt

Viêm phế quản

Viêm phế quản là một nhiễm trùng phế quản - các đường dẫn khí lớn đưa không khí vào phổi khi bạn thở. Viêm phế quản thường do virus gây ra và thường phát triển sau khi bị đau họng (viêm họng), cảm lạnh hoặc cúm. Trong thời gian mắc bệnh, niêm mạc đường thở của bạn bị kích thích và sưng (viêm) và sản xuất ra nhiều đờm hơn bình thường. Viêm phế quản là bệnh phổ biến ở cả người lớn và trẻ em.

Viêm thanh quản

Viêm thanh quản là tình trạng viêm và sưng ở dây thanh âm (thanh quản), điều này gây ra tình trạng thay đổi giọng nói, yếu đi hoặc thậm chí mất giọng hoàn toàn. Thời gian mắc bệnh viêm thanh quản có thể ngắn đối với trường hợp cấp tính, nhưng có thể kéo dài hơn đối với những người bị mãn tính. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp viêm thanh quản do virus gây ra thường tạm thời và không nguy hiểm.

Viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng viêm mô phổi do nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc nấm. Nhiễm trùng có thể xảy ra ở một hoặc cả hai phổi. Bất kỳ độ tuổi nào, cũng có thể mắc viêm phổi, nhưng tình trạng này có thể đặc biệt nghiêm trọng và thậm chí đe dọa tính mạng ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có các bệnh lý mạn tính làm suy giảm chức năng phổi hoặc hệ miễn dịch (ví dụ hen suyễn, xơ nang, HIV hoặc tiểu đường type 1 hoặc type 2).

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hầu hết các nhiễm trùng đường hô hấp trên sẽ cải thiện trong 1 đến 2 tuần, và bạn thường có thể điều trị triệu chứng tại nhà. Tuy nhiên, nhiễm trùng đường hô hấp dưới có thể nghiêm trọng.

Đối với người trưởng thành, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu có triệu chứng:

• Sốt cao không hạ (có thể kèm theo đổ mồ hôi, ớn lạnh);
• Hơi thở nhanh hoặc khó;
• Đau ngực;
• Dấu hiệu mất nước.

Đối với trẻ nhỏ, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu trẻ có một trong những dấu hiệu sau:

• Thở nhanh hoặc ồn ào, hoặc có khò khè hoặc rên rỉ;
• Rất nhợt nhạt, buồn ngủ, mềm yếu hoặc khó đánh thức;
• Rất cáu kỉnh, không muốn được bế;
• Có phát ban da hoặc bầm tím mới;
• Tã khô hoặc không có nước mắt khi khóc, điều này có nghĩa là chúng bị mất nước.

Nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp

Vi khuẩn

Các vi khuẩn có thể gây bệnh nhiễm trùng đường hô hấp bao gồm Bordetella pertussis, Burkholderia pseudomallei, Chlamydophila pneumoniae, Corynebacterium diphtheriae, Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae, Streptococcus pneumoniae. Coxiella burnetii và Legionella pneumophila có thể gây ra các đợt bùng phát và các trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp rải rác.

Virus

Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng đường hô hấp. Các tác nhân gây bệnh thường gặp bao gồm Adenoviruses, Coronaviruses (ví dụ: SARS-CoV-2, nguyên nhân gây bệnh COVID-19 và các coronavirus người thông thường như 229E, NL63, OC43, HKU1), Human metapneumovirus, Influenza virus, Measles, Parainfluenza virus, Respiratory syncytial virus, Rhinoviruses.

Nấm

Nấm là một trong những nguyên nhân gây nhiễm trùng đường hô hấp. Các tác nhân nấm thường gặp bao gồm Blastomyces dermatitidis, Coccidioides spp., Cryptococcus gattii, Histoplasma capsulatum, Paracoccidioides spp., Talaromyces marneffei (trước đây là Penicillium marneffei).