Cẩn trọng với 5 nhóm thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn

Hen suyễn là bệnh lý hô hấp mạn tính có thể bị kích hoạt bởi nhiều yếu tố, trong đó chế độ ăn uống đóng vai trò không nhỏ. Một số loại thực phẩm tuy phổ biến nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ khiến triệu chứng hen trở nên trầm trọng hơn. Cùng điểm qua 5 nhóm thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn để chủ động điều chỉnh thực đơn hằng ngày.

Chế độ ăn ảnh hưởng thế nào đến người bị hen suyễn?

Không ít người cho rằng hen suyễn chỉ liên quan đến môi trường, dị nguyên hay yếu tố di truyền. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thực phẩm cũng là yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ viêm trong đường thở, làm tăng hoặc giảm tần suất xuất hiện cơn hen.

Nếu lựa chọn thực phẩm sai cách, người mắc hen có thể đối mặt với nguy cơ tái phát các đợt khó thở, khò khè hay thậm chí phải nhập viện. Do đó, việc nhận diện và hạn chế những thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn là bước đi cần thiết trong quá trình chăm sóc sức khỏe hô hấp.

5 nhóm thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn nên tránh trong bữa ăn hằng ngày

Dưới đây là những nhóm thực phẩm phổ biến nhưng có thể làm tăng nguy cơ khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn, bạn nên cân nhắc hạn chế trong thực đơn hằng ngày.

Thực phẩm dễ gây dị ứng

Nhiều người mắc hen suyễn có cơ địa dị ứng với một hoặc nhiều loại thực phẩm. Khi tiêu thụ những món ăn này, hệ miễn dịch có thể phản ứng quá mức, gây nên các biểu hiện như nổi mẩn, sưng ngứa, tức ngực và đặc biệt là cơn hen cấp.

Một số thực phẩm phổ biến dễ gây dị ứng gồm:

• Đậu phộng.
• Hải sản có vỏ (tôm, cua).
• Trứng gà.
• Sữa bò (đặc biệt với người không dung nạp lactose).
• Các loại hạt như hạnh nhân, óc chó.

Nếu không xác định rõ dị ứng với thực phẩm nào, người bệnh nên theo dõi kỹ sau khi ăn. Đồng thời, khi ăn ngoài, nên hỏi rõ thành phần món ăn để tránh rủi ro. Nhãn mác sản phẩm cũng cần được kiểm tra kỹ, đặc biệt với các thực phẩm đóng gói sẵn.

Thực phẩm giàu calo, chất béo bão hòa

Béo phì là yếu tố nguy cơ khiến triệu chứng hen trở nên nghiêm trọng hơn. Khi lượng mỡ thừa tích tụ quanh ngực và bụng, khả năng phổi co giãn giảm, gây khó khăn trong quá trình hô hấp. Đồng thời, mỡ nội tạng cũng làm tăng mức độ viêm toàn thân.

Các thực phẩm thường gặp trong nhóm này gồm:

• Đồ chiên rán nhiều dầu.
• Fast food, đồ ăn nhanh.
• Thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói).
• Món ăn nhiều bơ, phô mai.

Không chỉ vậy, ăn quá no trong một bữa cũng khiến dạ dày căng đầy, tạo áp lực lên cơ hoành, là cơ quan quan trọng giúp điều khiển nhịp thở. Khi cơ hoành bị chèn ép, người bệnh có thể cảm thấy tức ngực, khó thở và trong một số trường hợp, có thể khởi phát cơn hen cấp.

Đồ đông lạnh, thực phẩm đóng hộp

Một số thực phẩm chế biến sẵn, rau củ đông lạnh hoặc trái cây sấy khô thường chứa các chất bảo quản như sulfite, natri bisulfit. Đây là những chất có thể gây kích ứng đường thở ở người nhạy cảm, làm khởi phát triệu chứng hen.

Nhóm thực phẩm cần lưu ý:

• Nho khô, mận khô, trái cây sấy.
• Nước chanh đóng chai.
• Hải sản đông lạnh.
• Thịt nguội, xúc xích.

WHO khuyến nghị nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều phụ gia nhân tạo, đặc biệt với người mắc các bệnh hô hấp mạn tính như hen suyễn. Lựa chọn ưu tiên là các nguyên liệu tươi, tự chế biến tại nhà để đảm bảo an toàn.

Thực phẩm có vị quá nồng

Ở một số bệnh nhân, món ăn quá cay hoặc có nhiều muối và gia vị có thể gây ho hoặc cảm giác khó chịu ở niêm mạc. Đặc biệt với những người nhạy cảm hoặc có trào ngược dạ dày - thực quản. Tuy nhiên, không có bằng chứng mạnh cho thấy đây là yếu tố kích hoạt hen suyễn điển hình đối với đa số người bệnh.

Một số món phổ biến cần thận trọng:

• Món cay nhiều ớt, tiêu.
• Đồ chua ngâm dấm như kim chi, dưa muối.
• Món ăn nhiều muối hoặc có nước mắm đậm đặc.

Thói quen ăn nhạt, hạn chế gia vị nồng không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng hen mà còn góp phần giảm gánh nặng lên gan, thận và tim mạch.

Đồ uống có cồn và chất kích thích

Rượu, bia và một số loại đồ uống có cồn thường chứa các chất như histamine hoặc sulfite, làm tăng nguy cơ phản ứng dị ứng, nhất là với người mắc hen. Ngoài ra, cồn cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thu hoặc chuyển hóa thuốc điều trị hen, làm giảm hiệu quả hoặc tăng tác dụng phụ.

Cùng với đó, thuốc lá, kể cả việc hít phải khói thuốc từ người khác, là yếu tố có thể làm tăng tiết nhầy trong đường thở, gây kích thích phế quản co lại và làm tăng nguy cơ xuất hiện các cơn hen.

Vậy người bị hen suyễn nên ăn gì để hỗ trợ kiểm soát bệnh?

Bên cạnh việc tránh thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn, người bệnh cũng cần bổ sung các thực phẩm có lợi cho hệ hô hấp và hệ miễn dịch:

• Rau xanh đậm màu: Cải bó xôi, bông cải xanh, cải ngọt.
• Trái cây giàu vitamin C: Cam, dâu tây, kiwi.
• Cá béo chứa omega-3: Cá hồi, cá thu, cá mòi.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Hạt lanh, yến mạch.

Uống đủ nước mỗi ngày giúp làm loãng đờm, hỗ trợ hô hấp. Ngoài ra, người bệnh có thể tham khảo ý kiến nhân viên y tế để xây dựng thực đơn phù hợp với thể trạng và tình trạng sức khỏe cụ thể.

Một vài lưu ý khi xây dựng chế độ ăn cho người mắc hen suyễn

Dưới đây là một số nguyên tắc bạn nên lưu ý khi xây dựng chế độ ăn uống phù hợp cho người mắc hen suyễn để hỗ trợ kiểm soát triệu chứng hiệu quả hơn.

• Không nên tự ý loại bỏ hoàn toàn nhóm thực phẩm như sữa, trứng... nếu chưa xác định dị ứng.
• Ghi lại các loại thực phẩm từng ăn và phản ứng sau đó để nhận diện thực phẩm không phù hợp.
• Nếu đang mắc thêm bệnh lý nền khác như đái tháo đường, rối loạn lipid máu... nên cân đối dinh dưỡng kỹ lưỡng.
• Ưu tiên phương pháp nấu chín đơn giản như hấp, luộc, nướng ít dầu.
• Luôn rửa tay sạch và vệ sinh bếp nấu để tránh lây nhiễm chéo dị nguyên.

Chế độ ăn uống là yếu tố hỗ trợ quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng hen suyễn. Cẩn trọng với 5 nhóm thực phẩm không tốt cho người bị hen suyễn không chỉ giúp người bệnh hạn chế nguy cơ khởi phát cơn hen mà còn góp phần bảo vệ chức năng hô hấp về lâu dài.

Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, kết hợp theo dõi sát các phản ứng sau bữa ăn sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc điều chỉnh thực đơn, từ đó nâng cao chất lượng sống một cách bền vững.