Cát cánh có tác dụng gì? Tham khảo một số bài thuốc từ cây cát cánh

Cát cánh là vị thuốc tự nhiên khá an toàn, đem lại nhiều tác dụng tuyệt vời trong điều trị bệnh, đặc biệt là những bệnh liên quan đến hệ hô hấp.

Cát cánh là gì?

Cát cánh là một loại cây thảo nhỏ đa niên, có thân cao khoảng 50 - 80cm, mềm mại, có màu lục xám và chứa nhựa mủ. Lá của cây này không có cuống nổi, thường mọc đối hay mọc 3 - 4 lá một vòng quanh. Phiến lá của cây có hình dáng trứng, gốc tròn, đầu nhọn, có các răng cưa ở mép. Lá phía trên thường nhỏ, có khi mọc không đều, có chiều dài từ 3 đến 6cm và rộng từ 1 đến 2,5cm.

Cây cát cánh có hoa hình chuông to, có màu tím hoặc trắng. Hoa có thể mọc riêng lẻ hoặc thành bông thưa ở giữa kẽ lá hoặc ngọn cành. Đài hoa có màu xanh, gồm 5 thùy, có hình dáng chuông rộng, và được ngã ra từ cuối đài. Tràng hoa có màu lam tím hoặc trắng, có hình dáng chuông, và có 5 cánh hợp. Hoa cát cánh có nhị 5, bầu cũng có 5 ô.

Quả của cây cát cánh có hình dáng nang vào trong, được bảo vệ bởi đài hoa, và chứa nhiều hạt nhỏ màu đen nâu. Rễ củ của cây cát cánh có ngoại bì màu vàng nhạt và được sử dụng như một nguyên liệu dược phẩm. Cát cánh được thu hoạch từ tháng 2 đến tháng 8 hàng năm. Sau khi thu hoạch, chúng được làm sạch và sau đó được phơi khô hoặc sấy khô.

Về thành phần hóa học, cát cánh chứa nhiều hợp chất như: Platycodin C, D, A, Methyl 2-O-Methylplatyconate-A, Polygalin acid, Platycogenic acid,... Ngoài ra, chúng còn chứa calci, chất xơ, sắt, khoáng chất, protein và vitamin. Do chứa nhiều hoạt chất có lợi như vậy mà không ít bạn đọc thắc mắc cát cánh có tác dụng gì?

Cát cánh có tác dụng gì?

Trong Tây Y

Trong Tây y, các chuyên gia đã nghiên cứu và công nhận các đặc tính dược lý của cây cát cánh và lợi ích mà nó mang đến cho sức khỏe con người. Có thể trả lời vấn đề cát cánh có tác dụng gì theo các thông tin sau:

• Nội tiết: Nước chiết xuất từ cây cát cánh có khả năng làm giảm mức đường huyết ở thỏ, đặc biệt là trong trường hợp thỏ mắc tiểu đường nhân tạo.
• Chống nấm: Nước chiết xuất từ cây cát cánh có thể ức chế hầu hết các loại nấm gây bệnh trên da.
• Saponin có trong cây cát cánh có tác dụng giảm đau, kháng viêm, làm giảm nhiệt, ức chế miễn dịch, chống viêm loét dạ dày và có tác dụng an thần.
• Về hệ hô hấp: Khi sử dụng nước chiết xuất từ cây cát cánh cho mèo và chó đã được gây mê, quan sát cho thấy niêm mạc phế quản tăng tiết dịch. Do đó, cây cát cánh có khả năng làm long đờm và giảm ho một cách hiệu quả.
• Trong quá trình chuyển hóa lipid: Sử dụng nước chiết xuất từ cây cát cánh cho chuột uống, kết quả cho thấy giúp giảm cholesterol trong gan và đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển hóa cholesterol trong cơ thể.
• Về mặt huyết học: Thành phần saponin có trong cây cát cánh có tác dụng giúp phân tán huyết mạnh mẽ. Tuy nhiên, khi sử dụng qua đường uống, thành phần này thường sẽ bị phân hủy.

Trong Đông Y

Cây cát cánh trong y học Đông y có vị cay tính hơi ôn có các tác dụng nổi bật sau:

• Trừ hàn nhiệt, bổ máu, tốt cho thanh quản, ngũ tạng.
• Trị ho, long đờm, bổ phế và tiêu mủ.
• Giảm đầy bụng, ứ huyết.

Một số bài thuốc từ cây cát cánh

Trước khi sử dụng cây cát cánh hoặc bất kỳ thảo dược nào khác để chữa bệnh, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế hoặc dược sĩ. Tùy theo tình trạng sức khỏe và triệu chứng cụ thể, liều lượng và phương pháp sử dụng có thể khác nhau.

• Chữa ho nhiều đờm: Sắc uống từ 9g cát cánh, chia làm 2 phần và uống trong ngày. Được sử dụng khi có triệu chứng ho nhiều đờm, cảm giác buồn bực khó chịu trong ngực, đau họng và khản tiếng.
• Chữa sưng phổi: Sắc từ 50g cát cánh và 100g cam thảo, trộn đều và uống trong một tháng, chia làm 2 lần. Dùng cho người bị sưng phổi, có triệu chứng nôn ra mủ và vết thương mủ nhưng chưa loét.
• Viêm phổi, viêm phế quản mạn tính: Sắc thuốc với 36g rau diếp cá và 15g cát cánh, trộn đều và uống trong một tháng, chia làm 2 lần.
• Viêm amidan cấp tính: Sắc từ 10g cát cánh, 30g sinh địa, 5g cam thảo và 12g mạch môn đông, trộn đều và uống trong một tháng, chia làm 2 phần, uống trong ngày.
• Viêm họng cấp tính: Sắc thuốc với 20g rễ sơn đậu, 10g cát cánh, 6g hoa kim ngân và 8g mạch môn đông. Uống trong một tháng, chia làm 2 phần, uống trong ngày.
• Viêm thanh quản: Sắc từ 5g cát cánh sao, 5g kha tử nướng, 2g cam thảo sao và 6g thục địa. Uống trong một tháng, chia làm 2 phần, uống trong ngày.
• Viêm phổi ho đờm, có mủ: Sắc từ 15g cát cánh, 12g nhân hạt bí đao, 30g rau diếp cá và 6g cam thảo. Uống trong một tháng, chia làm 2 phần, uống trong ngày.
• Giảm ho, tiêu suyễn: Nghiền huyền sâm 9g, mạch môn đông 9g, cát cánh 9g và 3g cam thảo thành bột mịn rồi trộn đều và chia làm 2 gói. Mỗi lần sử dụng 1 gói, hãm trong nước sôi trong một bình kín.

Lưu ý khi sử dụng cát cánh

Bên cạnh việc tham khảo ý kiến từ bác sĩ trước khi dùng, bạn cũng nên ghi nhớ một số điều sau:

• Đối với những người mắc ho kéo dài, viêm phế quản, ho khan ít đờm, hoặc lao phổi, không nên sử dụng cát cánh với liều lượng cao trong thời gian dài.
• Người mắc viêm loét dạ dày hoặc xuất huyết dạ dày không nên sử dụng lượng lớn cát cánh.
• Cát cánh và thịt heo có tính tương khắc, do đó không nên dùng cùng một lúc hoặc quá gần nhau. Trong quá trình sử dụng cát cánh, bạn nên hạn chế tiêu thụ thịt heo.
• Nếu bạn mắc ho kéo dài và có triệu chứng ho ra máu, không nên sử dụng cát cánh.
• Luôn tuân thủ liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế, không tự ý sử dụng quá liều.
• Nếu trong quá trình sử dụng cát cánh bạn gặp các triệu chứng bất thường, hãy tìm đến ngay bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và kiểm tra.

Hy vọng những thông tin hữu ích trong bài viết trên giúp bạn hiểu thêm về cát cánh có tác dụng gì. Để sử dụng cát cánh an toàn và hiệu quả, bạn tham khảo qua ý kiến của bác sĩ về cách thức cũng như liều dùng phù hợp với tình trạng cơ thể.