Cây chỉ thiên là gì? Cây chỉ thiên trị viêm xoang tốt không?

Theo y học cổ truyền, cây chỉ thiên có tính mát, vị đắng, được áp dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh khác nhau. Vậy cây chỉ thiên là gì? Cây chỉ thiên trị viêm xoang tốt không? Cùng Nhà thuốc Long Châu giải đáp vấn đề nhé.

Cây chỉ thiên là gì?

Cây chỉ thiên có tên khoa học là Elephantopus Scaber hay còn được gọi bằng nhiều tên khác như cỏ lưỡi chó, cây thổi lửa hoặc cỏ lưỡi mèo, với người Thái gọi là co tát nai và với người Tày gọi là nhả đản. Đây là loại cây dại, thuộc họ Cúc và chúng có những đặc điểm như sau:

• Cây chỉ thiên có chiều cao trung bình khoảng 30 - 60cm.
• Lá cây nằm ở gốc, mỗi gốc cây có từ 5 - 7 lá xoè rộng hình vòng, đuôi lá thuôn ôm lấy thân, phía trên lá nhỏ dần, tù ở đầu. Mỗi phiến lá có răng nhỏ ở mép, cả hai mặt của lá đều có lông ráp, cứng và có màu xanh sẫm.
• Hoa của cây chỉ thiên thường mọc vào mùa xuân hoặc mùa hè. Hoa có màu tím hoặc màu hồng, nhỏ, thường mọc thành cụm.
• Quả có hình thoi, hình dạng quả như quả bế với 10 cạnh lồi, có lông tơ ở bề mặt và cụt đỉnh.

Trong y học dân gian, cây chỉ thiên là một loại thảo dược có nhiều tác dụng chữa bệnh. Người ta thường dùng cành, lá, rễ cây và chúng đều có thể dùng tươi hoặc phơi khô để làm thuốc.

Theo nghiên cứu Đông y, cây chỉ thiên có dược tính khá cao. Khi chế biến thành thuốc, chúng có tính mát vị đắng, rất tốt trong việc hạ đờm, bổ nhiệt, thông khí và tiêu viêm. Với những lợi ích này, cây chỉ thiên là một bài thuốc bổ, quen thuộc dùng để trị cảm gió, viêm họng, viêm mũi, viêm xoang và cả bệnh hen suyễn. Bên cạnh đó, lá loại cây này còn để chế biến thành thuốc trị giun.

Hơn thế nữa, cây chỉ thiên ở một số quốc gia như Nepal, Ấn Độ được điều chế thành thuốc chữa ho và lao hạch. Còn nhựa cây chỉ thiên được chiết xuất thành dung dịch có công dụng trị chứng đau nhức khớp. Đối với phần thân và lá của cây sẽ được giã nhuyễn để làm thuốc đắp trị phát ban, viêm da do nấm hoặc bị ngứa ngáy do ghẻ.

Cây chỉ thiên trị viêm xoang tốt không?

Trong y học dân gian, cây chỉ thiên được coi là một trong những nguyên liệu dùng để làm thuốc chữa bệnh, trong đó có bệnh viêm xoang. Vậy cây chỉ thiên trị viêm xoang tốt không? Tuy công dụng của cây chỉ thiên chưa được làm rõ trong y học ngày nay, nhưng đã có nhiều người dùng qua và công nhận hiệu quả của nó.

Trong Đông y, cây chỉ thiên là loại thảo dược có tình bình, độc tính hầu như không có, nên khi dùng điều trị bệnh sẽ không có tác dụng phụ.

Vậy cây chỉ thiên trị viêm xoang tốt không? Đối với trường hợp này, khi lấy cây chỉ thiên điều chế thành thuốc uống có tác dụng giải độc tốt, qua đó sẽ làm cho khí huyết lưu thông, tiêu viêm rất tốt. Chưa có nghiên cứu cho thấy cây chỉ thiên trị tận gốc bệnh viêm xoang, chúng chỉ giúp cho các triệu chứng của bệnh giảm xuống trong khoảng thời gian ngắn. 

Bởi vì viêm xoang là một căn bệnh mãn tính. Bệnh bắt nguồn từ tình trạng viêm, nhạy cảm ở vùng xoang, vùng hốc xương ở mặt. Khi gặp phải thời tiết lạnh hoặc chất gây dị ứng thì sẽ tái phát viêm xoang. Để trị triệt để loại bệnh này thì phải phẫu thuật. Các loại thuốc Tây y hoặc Đông y chỉ có tác dụng tạm thời.

Bên cạnh dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang thì chúng còn được dùng để trị chứng cảm sốt, viêm loét dạ dày mãn tính, viêm mũi, viêm da, chứng đau xương khớp, hay mụn nhọt…

Bài thuốc dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang

Bài thuốc dưới đây là dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang, ngoài ra còn có tác dụng trị chứng ho, viêm hô hấp, viêm họng và viêm mũi. Cụ thể như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: 10g chỉ thiên khô, 10g lá bướm bạc và 2g hạt núc nác.
• Cách thực hiện: Đưa tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị rửa bằng nước sạch rồi để ráo nước. Sau đó, cho hỗn hợp trên sắc với 1 lít nước, đun trong 15 phút, khi hỗn hợp sắc thuốc còn ⅔ phần nước thì tắt bếp. Cuối cùng để nguội và dùng trong ngày.

Đối với bài thuốc độc vị là cây chỉ thiên thì mỗi ngày dùng khoảng 15 - 20g chỉ thiên khô, đưa đi rửa nhiều lần với nước sạch. Tiếp đó đưa phần chỉ thiên khô đã rửa sạch sắc với 800ml nước, đun trong 15 phút rồi tắt bếp và để nguội. Khi dùng chia đều thành 3 lần uống trong ngày.

Một số lưu ý khi dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang

Đối những người bị viêm xoang, khi dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang thì cần hỏi ý kiến của thầy thuốc và cần lưu ý một số điều sau:

• Trước khi dùng cây chỉ thiên để điều trị, bệnh nhân cần phải đi khám và chẩn đoán nặng hay nhẹ thông qua y học hiện đại.
• Những trường hợp nên cẩn trọng khi dùng cây chỉ thiên trị viêm xoang bao gồm: Người có sức khoẻ yếu, đang trị bệnh với thuốc Tây y, người nhẹ cân, cơ thể yếu, người mang thai hoặc cho con bú, người có bệnh huyết áp hoặc rối loạn tiêu hoá, người có bệnh thuộc chứng hàn.
• Cây chỉ thiên là bài thuốc dân gian nên thường có công dụng chậm, chúng chỉ được dùng điều trị đối với những bệnh nhẹ. Đối với những trường hợp viêm xoang nặng, có triệu chứng nặng thì nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị.
• Nếu như người bệnh dùng cây chỉ thiên không đúng cách hoặc không hiểu về cây một cách đầy đủ thì có thể sẽ gây tác động không tốt đến sức khoẻ. Vì vậy, khi cây chỉ thiên được kết hợp và dùng đúng cách thì chúng mới có tác dụng như một cách để hỗ trợ điều trị bệnh.
• Chỉ nên dùng cây chỉ thiên làm thuốc nhằm giảm đi những dấu hiệu của bệnh thường như cảm lạnh, viêm mũi, viêm xoang, ho…
• Có thể dùng cây chỉ thiên để điều trị viêm xoang theo dạng tươi, khô, sắc uống hoặc pha trà, ngoài ra chúng còn được tán bột để dùng dưới dạng viên.
• Không nên lạm dụng quá hoặc sử dụng một cách bừa bãi cây chỉ thiên, nên dùng với lượng vừa phải, thời gian dùng phù hợp, tuân thủ chỉ định của thầy thuốc và quan trọng là dùng đúng với loại bệnh.
• Đối với những bệnh nhân tiến triển thành cấp tính, cần được cấp cứu thì tuyệt đối không được dùng cây chỉ thiên để điều trị.
• Nếu sử dụng cây chỉ thiên trong một thời gian dài mà không thấy hiệu quả thì nên dừng lại.
• Cần phân biệt rõ giữa cây chỉ thiên với cây thuộc họ cỏ roi ngựa, với cây tiền hồ nam hoặc với cây bồ công anh Trung Quốc. Hình dáng của những loại cây này tương tự nhau, đều là loài cây thân gốc có lá, nhưng chúng có tính vị và công dụng khác nhau.

Như vậy, cây chỉ thiên trị viêm xoang là một bài thuốc dân gian khá phổ biến. Tuy nhiên, muốn thuốc có hiệu quả tốt nhất thì phải có cách dùng đúng với liều lượng phù hợp. Cây chỉ thiên chỉ có tác dụng làm giảm nhẹ các triệu chứng của viêm xoang, chứ không có tác dụng điều trị hết bệnh. Vì thế, nếu có mắc viêm xoang thì nên thăm khám bác sĩ trước để được chẩn đoán và có cách điều trị phù hợp.

Xem thêm: 

• Thực hư việc chữa viêm xoang bằng mướp có hiệu quả không?
• Chữa viêm xoang bằng cây lược vàng như thế nào và lưu ý