Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương: Chẩn đoán, điều trị

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương là tình trạng chảy máu tự phát được hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh không có triệu chứng lâm sàng rõ rệt cho đến khi tình trạng xuất huyết nặng cần phải cấp cứu. Do đó bệnh này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương là gì?

Chảy máu trong ổ bụng là hiện tượng chảy máu từ trong các tạng hay các mạch máu gây tích tụ máu bên trong cơ thể thay vì chảy ra ngoài qua vết thương hở. Các triệu chứng chảy máu trong ổ bụng có thể khác nhau tùy theo từng trường hợp.

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương là tình trạng chảy máu tự phát ở các cơ quan tạng như lách, gan, thận, tuyến thượng thận, cơ quan phụ khoa.

Nguyên nhân gây chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương

Có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương. Tùy thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng, chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương có thể được phân loại là liên quan đến nội tạng (gan, lách, thận, tuyến thượng thận và đường tiêu hóa), liên quan đến phụ khoa, mạch máu hoặc rối loạn đông máu.

Các nguyên nhân từ gan

Chảy máu tại gan không do chấn thương rất hiếm, chủ yếu thường là do vỡ các khối u giàu mạch máu, bệnh mô liên kết (amyloid, lupus), viêm đa động mạch nút và hội chứng HELLP (thiếu máu tán huyết, tăng men gan và giảm tiểu cầu). Cơ chế bệnh sinh của chảy máu gan chưa được tìm hiểu đầy đủ, nhưng có thể là một quá trình đa yếu tố liên quan đến sự tổn hại tính toàn vẹn của mạch máu.

Trong trường hợp vỡ khối u, khối u liên quan đến chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương thường là ung thư biểu mô tế bào gan. Ung thư biểu mô tế bào gan có thể phát triển ở những lá gan khỏe mạnh, nhưng phổ biến hơn ở những bệnh nhân bị xơ gan.

Các nguyên nhân từ lách

Vỡ lách không do chấn thương khá hiếm gặp, chủ yếu xảy ra trong các trường hợp cường lách do các bệnh lý ác tính về huyết học (bạch cầu cấp hoặc lymphoma) hoặc các nguyên nhân nhiễm trùng. Người mắc vỡ lách không do chấn thương sẽ bị đau bụng cấp, hình chụp cắt lớp vi tính thấy lách lớn bất thường, chảy máu và xuất hiện cục máu đông ở trong lách.

Các nguyên nhân từ thận

Chảy máu thận tự phát vào dưới bao thận hoặc khoang quanh thận thường do vỡ u thận như u mạch mỡ cơ (angiomyolipoma) hoặc carcinoma tế bào thận.

Nguyên nhân do sản phụ khoa

Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, nguyên nhân phổ biến nhất chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương là vỡ u nang buồng trứng xuất huyết và vỡ thai ngoài tử cung.

• Vỡ u nang buồng trứng: Bệnh lý thường biểu hiện bằng cơn đau vùng chậu cấp tính.
• Vỡ thai ngoài tử cung: Là tình trạng bệnh lý có thể đe dọa tính mạng và cần để ý ở phụ nữ tuổi sinh đẻ. Bệnh thường có biểu hiện đau bụng hoặc đau vùng chậu. Cả vỡ u nang buồng trứng và thai ngoài tử cung có triệu chứng và dấu hiệu siêu âm tương tự nhau.

Nguyên nhân mạch máu

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương có thể là do vỡ phình động mạch, giả phình động mạch, bóc tách động mạch hoặc xói mòn mạch máu do khối u và quá trình viêm.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây chảy máu mạch máu là do vỡ phình động mạch chủ bụng (AAA). Vỡ phình động mạch chủ bụng là tình trạng động mạch chủ bụng giãn nở ra hoặc phình ra vượt quá mức an toàn dẫn đến bị vỡ. Một túi phình bị vỡ có thể gây chảy máu trong ổ bụng nghiêm trọng dẫn đến sốc hoặc thậm chí là tử vong.

Các trường hợp chảy máu trong ổ bụng do phình động mạch chậu, lách và gan, vỡ phình động mạch thân tạng, động mạch dạ dày tá tràng ít gặp hơn.

Bệnh lý đông máu

Ở những bệnh nhân dùng thuốc chống đông máu hoặc thuốc chống tiểu cầu có thể xảy ra chảy máu liên quan đến rối loạn đông máu tự phát. Các triệu chứng của bệnh hầu hết không đặc hiệu. Bệnh phổ biến hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi, những người bị chảy máu cấp tính nghiêm trọng. Vị trí chảy máu thường gặp nhất là ở cơ thắt lưng (xuất phát từ động mạch thắt lưng) và cơ trực tràng trước của thành bụng (xuất phát từ động mạch thượng vị).

Biểu hiện của chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương thường khó phát hiện vì không có triệu chứng lâm sàng rõ rệt cho đến khi tình trạng xuất huyết nặng cần phải cấp cứu. Khi đó, người bệnh sẽ có các biểu hiện như:

• Đau: Đau tương đương tại phần tạng bị tổn thương, đau liên tục, không giảm đi mà có xu hướng lan ra khắp bụng, đau tăng lên khi khi ho hay thở mạnh, khi thay đổi tư thế hay khi sờ nắn bụng.
• Toàn thân: Tùy thuộc vào mức độ tổn thương, thời gian đến viện sớm hay muộn mà có các triệu chứng toàn thân khác nhau. Người bệnh thường không có biểu hiện, khi khám chỉ thấy da xanh xao, niêm mạc nhợt, mạch hơi nhanh, huyết áp bình thường hoặc giảm ít.

Chẩn đoán bệnh lý chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương

Các phương pháp cận lâm sàng được sử dụng để chẩn đoán chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Biểu hiện dấu hiệu mất máu cấp tính bao gồm số lượng hồng cầu giảm, hemoglobin và hematocrit giảm.
• Chụp X-quang, siêu âm: Phát hiện có dịch trong ổ bụng, dưới hoành, rãnh đại tràng thành bụng, túi cùng Douglas.
• Chụp CT scan cản quang: chụp CT có độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong việc xác định vị trí xuất huyết và mức độ lan rộng của dịch trong ổ bụng.
• Chọc dò ổ bụng: Có thể chọc dò bằng bơm kim tiêm ở các vị trí như điểm giữa của đường nối gai chậu trước trên và rốn,...

Phương pháp điều trị chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương

Khi đã chẩn đoán xác định được là chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương, người bệnh cần được phẫu thuật cấp cứu kịp thời nhằm ngăn ngừa những trường hợp gây có thể nguy hiểm đến tính mạng. Mục đích của việc điều trị là cầm máu và giải quyết được các tổn thương. Các quy trình trong điều trị chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương bao gồm:

• Hồi sức hô hấp đặt nội khí quản trong trường hợp cần thiết;
• Cầm máu tại vị trí thương tổn;
• Hút và làm sạch máu tích tụ trong ổ bụng;
• Kiểm tra toàn bộ các tạng trong bụng như gan, lách, thận, tuyến thượng thận và đường tiêu hóa để tìm tổn thương;
• Xác định nguyên nhân gây chảy máu trong ổ bụng để điều trị;
• Khôi phục tuần hoàn.

Chảy máu trong ổ bụng không do chấn thương là bệnh lý ngoại khoa nguy hiểm thường xuất phát từ các tạng và do bệnh lý ở tạng gây ra. Khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp nhằm chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Xem thêm: Máu tụ dưới màng cứng cấp tính: Nguyên nhân và điều trị