Nhồi máu động mạch mạc treo là gì? Những thông tin cần biết

Nhồi máu động mạch mạc treo là một cấp cứu y khoa nghiêm trọng, xảy ra khi động mạch mạc treo – nguồn cung cấp máu chính cho ruột bị tắc nghẽn, dẫn đến thiếu máu cục bộ và có thể gây hoại tử mô nếu không được xử lý kịp thời. Tình trạng này tuy hiếm gặp nhưng nguy hiểm, đòi hỏi sự nhận biết sớm để can thiệp hiệu quả. Vậy nhồi máu động mạch mạc treo là gì?

Nhồi máu động mạch mạc treo là gì?

Nhồi máu động mạch mạc treo là tình trạng thiếu máu cấp tính ở ruột, thường do tắc nghẽn đột ngột động mạch mạc treo tràng trên - nhánh chính cung cấp máu cho ruột non và một phần ruột già, dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng ruột. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể gây viêm ruột hoại tử, nhiễm trùng nặng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Động mạch mạc treo bao gồm ba nhánh chính: động mạch mạc treo tràng trên, động mạch mạc treo tràng dưới và động mạch thân tạng. Bất kỳ sự tắc nghẽn nào trong các nhánh này đều ảnh hưởng trực tiếp đến việc cung cấp máu cho ruột, từ đó gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Mặc dù đây là một bệnh lý hiếm gặp, nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao nếu không được chẩn đoán và can thiệp sớm.

Nguyên nhân của nhồi máu động mạch mạc treo

Nguyên nhân của nhồi máu động mạch mạc treo được chia thành ba nhóm chính: Do huyết khối, do thuyên tắc và do các yếu tố không liên quan đến tắc nghẽn.

Nhồi máu động mạch mạc treo do huyết khối

Huyết khối là tình trạng hình thành cục máu đông tại chỗ, thường xảy ra ở những bệnh nhân có tiền sử xơ vữa động mạch nặng hoặc rối loạn lipid máu. Khi mảng xơ vữa tiến triển, lòng mạch dần hẹp lại, cản trở dòng chảy của máu. Huyết khối hình thành tại các vị trí này sẽ làm tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến thiếu máu cục bộ và nhồi máu ruột.

Nhồi máu động mạch mạc treo do thuyên tắc

Khác với huyết khối, thuyên tắc là tình trạng cục máu đông di chuyển từ nơi khác trong cơ thể đến động mạch mạc treo, gây tắc nghẽn đột ngột. Phần lớn các trường hợp thuyên tắc có nguồn gốc từ tim, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh lý van tim, rung nhĩ, hoặc sau nhồi máu cơ tim cấp. Ngoài ra, thuyên tắc mạc treo sau can thiệp mạch là hiếm gặp nhưng có thể xảy ra trong bối cảnh rối loạn đông máu hoặc rung nhĩ chưa kiểm soát tốt.

Nhồi máu động mạch mạc treo không do tắc nghẽn

Trong một số trường hợp, nhồi máu động mạch mạc treo không do huyết khối hay thuyên tắc, mà do tình trạng co thắt mạch máu kéo dài, làm giảm lưu lượng máu đến ruột. Tình trạng này thường gặp ở những bệnh nhân bị sốc nhiễm trùng, suy tim, hoặc tụt huyết áp kéo dài. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm lạm dụng cocaine, viêm mạch máu và tổn thương do chấn thương.

Dấu hiệu nhồi máu động mạch mạc treo

Triệu chứng của nhồi máu động mạch mạc treo thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý cấp tính trong ổ bụng như viêm ruột thừa, viêm tụy cấp, hoặc viêm phúc mạc. Các dấu hiệu lâm sàng điển hình bao gồm:

• Đau bụng dữ dội: Cơn đau xuất hiện đột ngột, dữ dội, không giảm khi thay đổi tư thế và không tương xứng với mức độ khám bụng. Tuy nhiên, khoảng 25% bệnh nhân không biểu hiện đau rõ ràng, đặc biệt trong giai đoạn sớm.
• Rối loạn tiêu hóa: Bệnh nhân có thể buồn nôn, nôn ói nhiều, tiêu chảy hoặc táo bón. Đây là phản ứng của ruột trước tình trạng thiếu máu cục bộ.
• Chướng bụng, xuất huyết tiêu hóa: Một số trường hợp có thể xuất hiện chướng bụng hoặc xuất huyết tiêu hóa không rõ nguyên nhân.
• Sốt, nhiễm trùng huyết: Khi ruột hoại tử, vi khuẩn xâm nhập vào máu gây sốt cao, rét run và các dấu hiệu của sốc nhiễm trùng.
• Ở giai đoạn sớm, thành bụng có thể mềm, ấn đau nhẹ. Khi hoại tử ruột xảy ra, bụng sẽ co cứng, mất nhu động ruột và có dấu hiệu viêm phúc mạc.

Cách điều trị bệnh nhồi máu động mạch mạc treo

Điều trị nhồi máu động mạch mạc treo cần can thiệp kịp thời để giảm nguy cơ hoại tử ruột và tử vong. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và mức độ tổn thương ruột.

Điều trị nội khoa

Trong những trường hợp được phát hiện sớm, khi ruột chưa bị hoại tử, bác sĩ có thể sử dụng các biện pháp điều trị nội khoa như:

• Chụp mạch máu: Được thực hiện để xác định vị trí tắc nghẽn và đánh giá mức độ tổn thương mạch máu.
• Truyền thuốc giãn mạch: Papaverin được truyền trực tiếp vào động mạch mạc treo để làm giãn mạch, tăng lưu lượng máu đến ruột.
• Chống đông máu: Sử dụng heparin hoặc các thuốc chống đông khác để ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông mới.
• Kháng sinh: Được chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc nguy cơ hoại tử ruột.
• Hỗ trợ dinh dưỡng: Bệnh nhân sẽ được nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch để giảm gánh nặng cho ruột.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính trong các trường hợp nhồi máu động mạch mạc treo nặng, đặc biệt khi đã có biến chứng hoại tử ruột hoặc viêm phúc mạc. Mục đích của phẫu thuật nhằm đánh giá mức độ tổn thương và kiểm tra tình trạng thiếu máu ruột và xác định phần ruột bị hoại tử. Phần ruột bị tổn thương nặng sẽ được cắt bỏ để ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng. Bác sĩ có thể thực hiện các kỹ thuật tái thông động mạch, chẳng hạn như lấy bỏ huyết khối hoặc làm cầu nối động mạch.

Nhồi máu động mạch mạc treo là một cấp cứu y khoa nguy hiểm, đòi hỏi chẩn đoán và can thiệp kịp thời để tránh những biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu và tìm ra nguyên nhân gây bệnh có vai trò quan trọng trong việc điều trị và giảm tỷ lệ tử vong. Nếu có bất kỳ biểu hiện nghi ngờ nào, bệnh nhân cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức để được thăm khám và điều trị phù hợp.