Chi tiết lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 5 tuổi cha mẹ cần lưu ý

Lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 5 tuổi được thiết lập để đảm bảo trẻ được tiêm các vaccine cần thiết theo đúng thời điểm. Đây là giai đoạn quan trọng khi hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu và dễ bị ảnh hưởng bởi các bệnh truyền nhiễm. Vậy nên, các bậc phụ huynh cần nắm được lịch tiêm chủng của con trong từng giai đoạn để bảo vệ sức khỏe của trẻ tốt nhất.

Vaccine quan trọng với trẻ từ 0 - 5 tuổi như thế nào?

Trẻ từ 0 đến 5 tuổi có hệ miễn dịch còn non nớt và sức đề kháng yếu, đặc biệt là đối với những trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng, sinh non, thấp bé hoặc nhẹ cân. Trong khi đó, tình hình dịch tễ trên toàn thế giới và tại Việt Nam vẫn đang diễn biến phức tạp, với nhiều bệnh dịch truyền nhiễm nguy hiểm chưa được kiểm soát. Ngoài ra, các yếu tố môi trường như thời tiết và khí hậu cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và lây lan của các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như vi khuẩn và virus, bao gồm cúm, phế cầu, lao, Rotavirus, HiB, sởi, thủy đậu, và các bệnh liên quan đến não như viêm não Nhật Bản, viêm màng não do não mô cầu và phế cầu.

Lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 5 tuổi đầy đủ

Ở mỗi giai đoạn, trẻ cần được bảo vệ bởi từng loại vaccine khác nhau để ohuf hợp với miễn dịch của trẻ. Cụ thể như:

Trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh cần được tiêm đủ 2 mũi vaccine phòng bệnh lao và viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh. Đây là những mũi tiêm đầu tiên, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc ngăn chặn virus viêm gan B và vi khuẩn gây bệnh lao.

Theo nhiều chuyên gia, trẻ sơ sinh mắc lao chủ yếu do mẹ truyền nhiễm qua nhau thai, qua tĩnh mạch rốn đến gan, hoặc qua việc hít/nuốt dịch ối nhiễm vi khuẩn lao. Một số ít trường hợp khác, trẻ sơ sinh mắc lao khi vừa chào đời do tiếp xúc trực tiếp với nhân viên y tế hoặc người thân. Nhiều mẹ bầu mắc bệnh trong thai kỳ hoặc từ trước đó nhưng không phát hiện và điều trị sớm, vô tình trở thành nguồn lây bệnh cho con.

Bên cạnh đó, viêm gan B là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, và Việt Nam nằm trong vùng có tỉ lệ lưu hành dịch tễ cao của virus viêm gan B. Ước tính có hơn 2 tỷ người trên thế giới đã hoặc đang mắc viêm gan B, trong đó khoảng 400 triệu người mắc viêm gan B mạn tính, và 75% trong số đó là người châu Á. Nếu mẹ nhiễm virus viêm gan B trong quá trình mang thai, khả năng lây nhiễm cho thai nhi là rất cao, chiếm tới 60 - 70% nếu mẹ nhiễm bệnh trong 3 tháng cuối của thai kỳ.

Ngoài ra, trong quá trình chuyển dạ, nguy cơ mẹ truyền virus viêm gan B cho con lên đến 90%. Nếu trẻ được tiêm vaccine phòng viêm gan B càng sớm càng tốt, ngay trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, vaccine sẽ bảo vệ trẻ hiệu quả trước tác nhân gây bệnh lên đến 95%. Vậy nên, việc tiêm phòng lao và viêm gan B trong 24h đầu của trẻ sơ sinh là vô cùng quan trọng để bảo vệ con khỏi tác nhân gây bệnh.

Trẻ 2 tháng tuổi

Theo lịch tiêm chủng cho trẻ từ sơ sinh đến 5 tuổi, khi trẻ được 2 tháng tuổi có thể tiêm các loại vaccine giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong những năm tháng đầu đời như: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, các bệnh do Haemophilus influenzae týp B (Hib), tiêu chảy do Rotavirus và các bệnh do phế cầu khuẩn gây ra.

Để giảm chi phí đi lại và tiêm chủng, cũng như hạn chế đau đớn cho trẻ khi phải tiêm nhiều mũi, bố mẹ có thể chọn cho con tiêm vaccine phối hợp 6 trong 1 hoặc vaccine 5 trong 1. Một số gợi ý vaccine cho trẻ 2 tháng tuổi như:

• Vaccine kết hợp phòng 6 bệnh (bại liệt, ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B và các bệnh do Haemophilus influenzae týp B (Hib) như viêm phổi, viêm màng não mủ) dạng 6 trong 1: Infanrix hexa (Bỉ) hoặc Hexaxim (Pháp); hoặc vaccine 5 trong 1 Pentaxim (Pháp - không có thành phần kháng nguyên viêm gan B). Tiêm mũi 1.
• Vaccine Rotarix, Rotateq phòng ngừa Rotavirus gây bệnh tiêu chảy.
• Vaccine phế cầu Synflorix, Prevenar 13 phòng ngừa viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não do phế cầu (mũi 1).

Trẻ 3 tháng tuổi

Vaccine cho trẻ từ 3 tháng tuổi:

• Vaccine 6 trong 1 hoặc 5 trong 1: Tiêm mũi 2 (nếu tiêm 5 trong 1 thì cần bổ sung mũi viêm gan B).
• Vaccine uống phòng bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus (liều 2).
• Vaccine Synflorix (Bỉ) hoặc Prevenar 13 (Bỉ) phòng bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não do phế cầu khuẩn (mũi 2).

Các chuyên gia cho biết, việc tiêm hoặc uống liều nhắc là cần thiết để tăng cường khả năng bảo vệ của vaccine. Một tỷ lệ nhỏ trẻ sau khi tiêm hoặc uống liều đầu tiên có thể chưa đáp ứng miễn dịch, do đó cần liều thứ 2 để giúp bảo vệ cơ thể mạnh hơn và kéo dài thời gian hiệu quả của vaccine.

Trẻ 4 tháng tuổi

Vaccine cho trẻ từ 4 tháng tuổi:

• Vaccine kết hợp 6 trong 1 hoặc 5 trong 1 mũi 3 (nếu tiêm vaccine kết hợp 5 trong 1 thì tiêm thêm mũi viêm gan B).
• Vaccine Synflorix (Bỉ) hoặc Prevenar 13 (Bỉ) phòng bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não do phế cầu khuẩn (mũi 3).
• Vaccine uống phòng bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus (liều 3 - đối với vaccine Rotateq).
• Vaccine Bexsero (Ý) phòng bệnh viêm màng não mô cầu (mũi 2).

Khi trẻ được 4 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm đúng lịch vaccine 6 trong 1 hoặc 5 trong 1 (mũi 3), vaccine phòng các bệnh do phế cầu khuẩn (mũi 3), uống liều 3 vaccine phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus, và tiêm vaccine phòng viêm màng não mô cầu nhóm B (mũi 2).

Trẻ 6 tháng tuổi

Đối với trẻ 6 tháng tuổi, cha mẹ cần tiêm:

• Vaccine Vaxigrip Tetra (Pháp) hoặc Influvac Tetra (Hà Lan) phòng bệnh cúm (tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng).
• Vaccine VA-MENGOC-BC (Cuba) phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu nhóm B và C (mũi 1). Trẻ cần tiêm mũi 2 cách mũi 1 là 45 ngày.

Theo nhiều nghiên cứu, lượng kháng thể thụ động mà trẻ nhận được từ mẹ trong suốt thai kỳ sẽ giảm dần trong giai đoạn từ 3 đến 6 tháng tuổi, trong khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện để tự sản sinh đủ kháng thể cần thiết bảo vệ mình trước các bệnh nguy hiểm. Do đó, trong giai đoạn này, bố mẹ cần lưu ý cho trẻ tiêm vaccine phòng cúm và vaccine phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B và C (mũi 1).

Trẻ 9 tháng tuổi

Ở thời điểm này, trẻ được tiêm phòng những mũi vaccine sau:

• Vaccine sởi đơn MVVac (Việt Nam) phòng bệnh sởi (mũi 1).
• Vaccine Varilrix (Bỉ) phòng bệnh thủy đậu (mũi 1).
• Vaccine Imojev (Thái Lan) phòng viêm não Nhật Bản (mũi 1).
• Vaccine Priorix (Bỉ) phòng sởi, quai bị, rubella (mũi 1).
• Vaccine Menactra (Mỹ) phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu ACYW-135 (mũi 1).

Trẻ 12 tháng tuổi

Theo lịch tiêm chủng cho trẻ em từ sơ sinh đến 5 tuổi, khi trẻ được 12 tháng tuổi, ngoài việc tiêm các loại vaccine phòng thủy đậu, viêm não Nhật Bản, viêm màng não do não mô cầu ACYW-135, các bệnh do phế cầu khuẩn, và vaccine phối hợp 3 trong 1 phòng sởi, quai bị, rubella, trẻ còn có thể được tiêm vaccine phòng bệnh viêm gan A.

• Vaccine 3 trong 1 MMR-II (Mỹ) hoặc MMR (Ấn Độ) phòng bệnh sởi, quai bị, rubella (mũi 1) (nếu trẻ chưa tiêm vaccine Priorix phòng sởi, quai bị, rubella).
• Vaccine Varivax/Varicella phòng bệnh thủy đậu (mũi 1) (nếu chưa tiêm vaccine Varilrix).
• Vaccine Jevax (Việt Nam) phòng bệnh viêm não Nhật Bản B: Tiêm 2 mũi, cách nhau 1 - 2 tuần (nếu trẻ chưa tiêm vaccine Imojev).
• Vaccine Avaxim 80U phòng bệnh viêm gan A (mũi 1). Mũi nhắc lại thực hiện sau 6 tháng.
• Vaccine Synflorix (Bỉ) hoặc Prevenar 13 (Bỉ) phòng bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não do phế cầu khuẩn (mũi 4).
• Vaccine Menactra (Mỹ) phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu ACYW-135 (mũi 2).
• Vaccine Twinrix (Bỉ) phòng bệnh viêm gan A và B (mũi 1). Hai mũi cách nhau 6 tháng.

Trẻ 15 - 24 tháng tuổi

Trong giai đoạn từ 15 đến 24 tháng, bố mẹ cần chú ý đưa trẻ đi tiêm vaccine theo lịch hẹn của bác sĩ. Giai đoạn này chủ yếu là để tiêm các mũi nhắc, vì kháng thể nhận được sau khi tiêm một số loại vaccine giảm dần theo thời gian. Dù trẻ đã được tiêm vaccine nhưng nếu chưa hoàn thành phác đồ tiêm chủng, trẻ vẫn có nguy cơ mắc bệnh nếu không được tiêm nhắc đúng lịch trong giai đoạn này.

Các mũi tiêm trẻ cần được tiêm là:

• Vaccine 6 trong 1 hoặc 5 trong 1 (mũi 4). Nếu chọn 5 trong 1, cần tiêm thêm mũi viêm gan B.
• Vaccine Avaxim 80U phòng viêm gan A (mũi nhắc).
• Vaccine Vaxigrip Tetra (Pháp) hoặc Influvac Tetra (Hà Lan) phòng cúm (mũi nhắc).

Trẻ đủ 24 tháng

Khi trẻ bước vào giai đoạn 24 tháng tuổi, bên cạnh việc tiêm vaccine phòng viêm não Nhật Bản, trẻ cũng cần được tiêm thêm vaccine phòng thương hàn và tả.

• Vaccine Jevax phòng viêm não Nhật Bản (mũi 3).
• Vaccine Typhim VI/Typhoid VI phòng thương hàn (mũi 1).
• Vaccine Tả mORCVAX (Việt Nam) gồm 2 liều uống (dành cho trẻ sống ở vùng nguy cơ cao, liều hai cách liều một 2 tuần).

Trẻ từ 3 - 5 tuổi

Giai đoạn 3 tuổi trở đi, trẻ cần được tiêm phòng các vaccine sau:

• Vaccine 3 trong 1 MMR-II phòng sởi, quai bị, rubella (mũi nhắc, áp dụng nếu trẻ chưa tiêm mũi 2 ở mốc 12 hoặc 15 tháng) khi trẻ từ 4 - 6 tuổi.
• Vaccine Vaxigrip Tetra (Pháp) hoặc Influvac Tetra (Hà Lan) phòng cúm (tiêm nhắc lại hàng năm).
• Vaccine Menactra (Mỹ) phòng viêm màng não do não mô cầu A, C, Y, W-135 (mũi nhắc cho trẻ từ 15 tuổi đến người lớn 55 tuổi).
• Vaccine Jevax (Việt Nam) phòng viêm não Nhật Bản (mũi nhắc, lúc 5 tuổi). Sau đó cứ 3 năm tiêm nhắc lại 1 lần.
• Vaccine Tetraxim (Pháp) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt hoặc vaccine Adacel (Canada)/Boostrix (Bỉ) phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván khi trẻ từ 4 tuổi trở lên, và nhắc lại mỗi 10 năm.

Lưu ý khi tiêm chủng cho trẻ

Khi đưa trẻ từ 0 đến 5 tuổi đi tiêm chủng vaccine, cha mẹ cần lưu ý những điểm sau:

• Mang theo sổ tiêm chủng hoặc phiếu tiêm chủng cá nhân của trẻ và thông báo đầy đủ cho bác sĩ khám sàng lọc về tiền sử bệnh lý, dị ứng, lịch sử tiêm chủng, và tình trạng sức khỏe hiện tại của trẻ.
• Tuân thủ các hướng dẫn của nhân viên tiêm chủng, tìm hiểu trước các quy định tiêm chủng để có kiến thức đầy đủ, đối chiếu với thực hành của nhân viên y tế, và kiểm tra vaccine trước khi tiêm (bao gồm cảm quan bên ngoài của vaccine, chủng loại, hạn sử dụng, cách thức sử dụng,...).
• Sau khi tiêm, giữ trẻ lại cơ sở tiêm chủng trong 30 phút để theo dõi phản ứng sau tiêm.
• Tiếp tục theo dõi sức khỏe của trẻ trong vòng 24 - 48 giờ sau tiêm tại nhà theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Việc tuân thủ lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 5 tuổi là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Bằng cách đảm bảo trẻ được tiêm đầy đủ và đúng lịch các loại vaccine cần thiết, bố mẹ không chỉ bảo vệ con mình khỏi những bệnh nguy hiểm mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh. Hãy luôn theo dõi và cập nhật lịch tiêm chủng cho trẻ từ 0 đến 5 tuổi để đảm bảo con bạn được hưởng những lợi ích tốt nhất từ chương trình tiêm chủng.