Chụp X-quang tầm soát u phổi là gì? Quy trình thực hiện như thế nào?

Chụp X-quang tầm soát u phổi không chỉ giúp phát hiện các khối u có kích thước đủ lớn mà còn cung cấp thông tin hữu ích để bác sĩ đánh giá liệu khối u là lành tính hay ác tính và xác định khả năng di căn. Kỹ thuật này cho phép phát hiện các dấu hiệu bất thường trong phổi, hỗ trợ quá trình chẩn đoán và điều trị kịp thời. 

Vậy, chụp X-quang u phổi là gì, chụp X-quang có phát hiện khối u không, hình ảnh khối u trên X-quang thể hiện như thế nào, và quy trình thực hiện có gì đặc biệt? Cùng tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết này.

Chụp X-quang tầm soát u phổi là gì?

Chụp X-quang tầm soát u phổi là kỹ thuật sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc phổi, giúp bác sĩ phát hiện các thay đổi bất thường trong phổi, bao gồm cả khối u.

Những khối u phổi có kích thước trên 2cm và không nằm ở các vùng bị che khuất trên phim X-quang thường được quan sát rõ ràng. Tuy nhiên, để chẩn đoán các khối u nhỏ hơn, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hoặc xét nghiệm bổ sung, chẳng hạn như chụp CT, PET-CT, nội soi phế quản hoặc sinh thiết.

Ngày nay, việc tầm soát u phổi ở nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao có thể được thực hiện bằng phương pháp CT phổi liều thấp. Kỹ thuật này cho phép phát hiện cả những nốt tổn thương nhỏ nhất và dựa trên đặc điểm tổn thương để phân loại, từ đó hỗ trợ định hướng theo dõi và điều trị phù hợp.

X-quang phổi có khả năng phát hiện vị trí, kích thước, cấu trúc và tính chất của khối u trong phổi, bao gồm các dạng như khối u đơn lẻ, khối u nhiều ổ, nốt đơn độc trong phổi hoặc tổn thương dạng hang. Đây thường là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đầu tiên được bác sĩ chỉ định khi bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ mắc các bệnh lý liên quan đến phổi.

Quy trình thực hiện chụp X-quang tầm soát u phổi

Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ quy trình chụp X-quang u phổi để đảm bảo an toàn trong quá trình thực hiện, đồng thời thu được hình ảnh rõ ràng và chính xác.

Chuẩn bị trước khi chụp X-quang u phổi

Trước khi chụp X-quang u phổi, người bệnh có thể duy trì các hoạt động hàng ngày như bình thường, bao gồm ăn uống, nghỉ ngơi hoặc sử dụng các loại thuốc điều trị. Khi đến cơ sở y tế, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn bệnh nhân tháo bỏ trang sức, phụ kiện kim loại và thay áo mỏng chuyên dụng. Đối với phụ nữ, cần tháo áo ngực để đảm bảo hình ảnh X-quang đạt chất lượng tốt nhất.

Thực hiện chụp X-quang u phổi

Trong quá trình chụp X-quang, người bệnh cần đứng đúng vị trí và giữ tư thế theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Nếu không thể đứng, bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện tư thế ngồi hoặc nằm trên ghế.

Khi đã sẵn sàng, bác sĩ/kỹ thuật viên sẽ nhanh chóng tiến hành chụp từ các góc độ khác nhau. Bệnh nhân chỉ cần giữ nguyên tư thế được yêu cầu trong vài phút. Đôi khi, bạn sẽ được yêu cầu nín thở trong vài giây để hoàn tất quá trình chụp X-quang một cách hiệu quả.

Sau khi chụp X-quang u phổi

Sau khi chụp X-quang, người bệnh không cần hạn chế bất kỳ hoạt động nào, bao gồm ăn uống, vui chơi hay giao tiếp. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ lo lắng nào hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường trong cơ thể, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hỗ trợ.

Cần lưu ý gì khi thực hiện chụp X-quang tầm soát u phổi?

Ngoài việc tuân thủ đầy đủ quy trình chụp X-quang u phổi, người bệnh cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Đối với phụ nữ mang thai: Chụp X-quang tầm soát u phổi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt trong giai đoạn đầu thai kỳ. Vì vậy, phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai cần thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp và thực hiện che chắn vùng chậu nhằm giảm thiểu tác động.
• Hạn chế của X-quang: Phương pháp này khó phát hiện được những khối u có kích thước nhỏ hơn 2 cm, trong khi các khối u ác tính tại phổi thường phát triển nhanh. Do đó, bác sĩ có thể chỉ định thêm các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác như CT phổi hoặc phương pháp xét nghiệm bổ sung để thu thập thêm thông tin và đánh giá tình trạng phổi cũng như các cơ quan liên quan.
• Đảm bảo chất lượng hình ảnh: Để hình ảnh X-quang phổi đạt chất lượng tốt, người bệnh cần phối hợp chặt chẽ và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Đặc biệt, trước khi chụp, cần kiểm tra và tháo bỏ các loại trang sức, phụ kiện kim loại có thể làm giảm chất lượng hình ảnh.
• Lựa chọn địa điểm thực hiện: Chụp X-quang u phổi phải được thực hiện trong phòng chuyên biệt, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn theo quy định của Bộ Y tế. Vì vậy, người bệnh nên chọn cơ sở y tế uy tín, có đầy đủ trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ/kỹ thuật viên có chuyên môn trong lĩnh vực này.

Chụp X-quang tầm soát u phổi có tiềm ẩn rủi ro hay không?

Tia X là dạng bức xạ có khả năng xuyên qua các mô mềm và dịch trong cơ thể con người. Việc thực hiện chụp X-quang tầm soát u phổi với tần suất quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn, vượt ngoài chỉ định của bác sĩ, có thể khiến cơ thể tiếp xúc với liều bức xạ cao hơn mức cho phép.

Khi cơ thể tiếp nhận liều bức xạ quá lớn và liên tục, người bệnh có nguy cơ gặp các vấn đề như tổn thương da, chậm phát triển xương, thiếu máu, giảm khả năng sinh sản, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, tiêu hóa, hoặc thần kinh.

Do đó, việc chụp X-quang tầm soát u phổi cần được thực hiện đúng theo chỉ định của bác sĩ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình tiêu chuẩn. Hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành các hướng dẫn cụ thể về kỹ thuật chụp X-quang. Nếu cả cơ sở y tế lẫn người bệnh tuân thủ đúng những quy định này, việc chụp X-quang tầm soát u phổi sẽ an toàn và hiệu quả.

Chụp X-quang có phát hiện u phổi không?

Chụp X-quang, đặc biệt là X-quang tầm soát u phổi, có khả năng phát hiện các tổn thương trong phổi, đặc biệt khi chúng có kích thước lớn hơn 2 cm. Tuy nhiên, hình ảnh từ phim X-quang không thể cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc bên trong của khối u.

Hình ảnh khối u phổi trên phim chụp X-quang khá đa dạng, phổ biến nhất là các dạng tròn hoặc bầu dục, với ranh giới rõ nét hoặc mờ nhạt. Chúng thường được phân loại thành hai nhóm chính:

• U phổi trung tâm: Là những khối u xuất hiện ở vùng rốn phổi, có bờ tua gai và ranh giới không rõ ràng. Những khối u này thường đi kèm với hiện tượng xẹp thùy phổi do khối u xâm lấn vào các nhánh phế quản.
• U phổi ngoại vi: Là những khối u nằm ở vùng ngoại vi phổi, có đường viền tròn và ranh giới rõ rệt.

Ngoài khả năng phát hiện các khối u nguyên phát tại phổi, chụp X-quang còn có thể nhận diện các tổn thương do khối u di căn từ các cơ quan khác. Trên phim X-quang, những khối u này thường xuất hiện dưới dạng các nốt mờ nhỏ, kích thước không đồng đều, phân bố rải rác khắp phổi. Tuy nhiên, do bị che khuất bởi các cấu trúc như bóng tim hoặc xương sườn, chụp X-quang thường khó phát hiện các tổn thương nhỏ hoặc các khối u có kích thước dưới 2 cm.

Chụp X-quang tầm soát u phổi là một phương pháp đơn giản, hiệu quả và quan trọng trong việc phát hiện sớm các bất thường ở phổi, đặc biệt là các khối u. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt được kết quả chính xác, người bệnh cần thực hiện chụp X-quang theo chỉ định của bác sĩ và tại các cơ sở y tế uy tín. 

Kết hợp chụp X-quang với các kỹ thuật chẩn đoán khác và thăm khám định kỳ sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe phổi, đồng thời nâng cao cơ hội điều trị thành công nếu phát hiện bệnh lý.