Cơ thể lấy năng lượng từ đâu? Cách kiểm soát năng lượng tiêu thụ hằng ngày

Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá nguồn gốc năng lượng mà cơ thể chúng ta sử dụng. Hãy cùng tìm hiểu để hiểu rõ hơn để nhận biết tầm quan trọng của việc cung cấp năng lượng đúng cách cho cơ thể bạn nhé!

Cơ thể cần năng lượng để làm gì?

Cơ thể cần năng lượng để tái tạo các mô cơ thể, duy trì nhiệt độ cơ thể, phát triển và cho các hoạt động khác, cụ thể:

• Chuyển hóa cơ bản là quá trình tiêu hao nhiều năng lượng nhất của cơ thể, chiếm khoảng 60 - 75% tổng năng lượng tiêu thụ hàng ngày. Đây là mức năng lượng mà cơ thể sử dụng khi ở trạng thái nghỉ ngơi để duy trì các chức năng sống quan trọng như bài tiết, điều hòa nhiệt độ, tuần hoàn máu và hô hấp.
• Hoạt động thể chất: Năng lượng tiêu hao cho hoạt động thể chất phụ thuộc vào loại và mức độ hoạt động cũng như thời gian cho mỗi hoạt động.
• Năng lượng tiêu hao để phản ứng với các yếu tố bên ngoài như thức ăn hay thời tiết thường chiếm khoảng 5% đến 10% nhu cầu năng lượng cơ bản của cơ thể. Ví dụ sau khi ăn, thức ăn có tác dụng làm tăng quá trình chuyển hóa của cơ thể và nhu cầu năng lượng cho hoạt động, tiêu hóa, hấp thụ dưỡng chất.

Cơ thể lấy năng lượng từ đâu?

Năng lượng được chuyển hoá từ thức ăn ra sao?

Thực phẩm cung cấp nguồn dinh dưỡng tự nhiên và đa dạng, cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể. Theo nghiên cứu, protein, carbohydrate và chất béo là những chất dinh dưỡng chính tạo ra năng lượng. Quá trình tiêu hóa thức ăn và hấp thụ các chất dinh dưỡng này diễn ra trong đường tiêu hóa, sau đó các tế bào đóng vai trò chuyển đổi năng lượng hóa học từ thức ăn thành các dạng glucose (từ carbohydrate), axit béo (từ lipid) và axit amin (từ protein) sử dụng cho cơ thể. 

Trong số đó, glucose là nguồn năng lượng chính của cơ thể, có thể được sử dụng ngay lập tức hoặc lưu trữ dưới dạng glycogen trong gan và cơ bắp để sử dụng khi cần thiết. Năng lượng được đưa vào cơ thể từ thực phẩm có thể được tính như sau: 1g carbohydrate tạo ra 4kcal, 1g protein tạo ra 4kcal và 1g chất béo tạo ra 9kcal.

Năng lượng trong cơ thể được tính như thế nào?

Bạn có thể xác định tổng năng lượng của một loại thực phẩm bằng cách đốt cháy nó và đo lượng nhiệt phát ra. Các thực phẩm có ít calo hơn mỗi gam, như rau, trái cây, súp ít chất béo, thực phẩm giàu chất xơ và protein nạc, thường có mật độ năng lượng thấp. Ngược lại, những thực phẩm chứa nhiều chất béo và ít nước, chẳng hạn như bánh ngọt, socola, bánh quy, đồ ăn nhẹ chiên hoặc dầu, thường có mật độ năng lượng cao hơn.

Để kiểm soát năng lượng (hàm lượng calo) tổng thể, bạn nên duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, bao gồm cả thực phẩm ít calo (hoặc có mật độ năng lượng thấp) và thực phẩm chứa nhiều calo (hoặc có mật độ năng lượng cao). Một số thực phẩm có mật độ năng lượng cao, như pho mát, cá béo, các loại hạt hoặc quả bơ, cung cấp các chất béo lành mạnh và dưỡng chất quan trọng.

Làm thế nào để cân bằng năng lượng trong cơ thể?

Biết được cơ thể lấy năng lượng từ đâu, vậy cơ thể chúng ta có cơ chế cân bằng như thế nào? Việc hiểu rõ cơ chế cân bằng năng lượng trong cơ thể giúp chúng ta dễ dàng điều chỉnh cân nặng hợp lý. 

Quá trình duy trì cân nặng là kết quả của sự cân bằng giữa lượng thức ăn nạp vào, quá trình chuyển hóa cơ bản và năng lượng tiêu hao. Bất kỳ sự mất cân bằng nào trong hệ thống này có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, thừa cân hoặc các vấn đề sức khỏe khác. 

Công thức như sau: Năng lượng đưa vào (từ thực phẩm) = Năng lượng tiêu hao + Năng lượng dự trữ (trong cơ thể).

Nếu tổng lượng năng lượng dự trữ trong cơ thể (chẳng hạn như chất béo, protein, glycogen) không thay đổi, thì năng lượng dự trữ sẽ bằng 0. Trong trường hợp này, năng lượng tiêu hao sẽ bằng năng lượng nạp vào thông qua thức ăn và cơ thể ở trạng thái cân bằng năng lượng. 

Nếu năng lượng đưa vào không cân bằng với năng lượng tiêu hao, sẽ xảy ra sự thay đổi trong cơ thể. Nếu cân bằng năng lượng là âm, cơ thể sẽ sử dụng năng lượng dự trữ (chất béo, protein, glycogen), trong khi nếu cân bằng là dương, cơ thể sẽ tích lũy thêm năng lượng dự trữ, chủ yếu là mỡ. Điều này có nghĩa là khi lượng năng lượng nạp vào cơ thể lớn hơn mức năng lượng tiêu thụ, cân nặng của bạn sẽ tăng lên. Ngược lại, nếu bạn tiêu thụ ít năng lượng hơn từ chế độ ăn uống của mình so với mức năng lượng tiêu hao, cân nặng của bạn sẽ giảm xuống.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp đủ năng lượng

Bữa ăn cần đảm bảo cung cấp năng lượng đủ cho tất cả các thành viên trong gia đình, phù hợp với nhu cầu cá nhân dựa trên giới tính, độ tuổi, mức độ hoạt động và thể trạng.

Đầy đủ và cân bằng chất dinh dưỡng

Bữa ăn nên bao gồm các nhóm chất chính như protein, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất.

• Protein: Là dưỡng chất ần thiết cho sự phát triển và duy trì các hoạt động tế bào, cơ bắp, và các cơ quan. Cơ thể cần cung cấp một lượng khoảng 0,75 - 1,25g/kg thể trọng mỗi ngày để thực hiện các chức năng và hoạt động cần thiết.
• Chất béo: Giúp cung cấp năng lượng, hỗ trợ hấp thụ các loại vitamin tan trong dầu, và là thành phần chính của màng tế bào. Do đó, nên bổ sung khoảng 18 - 25% tổng năng lượng của khẩu phần ăn.
• Carbohydrate: Cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, chiếm khoảng 60 - 70% tổng năng lượng. Nguồn cung cấp chính là từ cơm, ngũ cốc và các loại củ quả.
• Vitamin và khoáng chất: Có thể bổ sung trong bữa ăn thông qua các nguồn như là rau, củ, quả,… nhằm hỗ trợ duy trì sức khoẻ tổng thể.

Lựa chọn và chế biến thực phẩm an toàn

Bữa ăn phải đảm bảo vệ sinh, nên chọn các nguồn thực phẩm đáng tin cậy, sơ chế kỹ lưỡng trước khi ăn. Nên lên kế hoạch bữa ăn dựa trên điều kiện tài chính của gia đình, chọn thực phẩm phù hợp để xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lý.

Hy vọng bài viết “Cơ thể lấy năng lượng từ đâu?” có thể giúp bạn có thêm thông tin về cách cơ thể chuyển hoá thức ăn thành năng lượng. Hiểu rõ cách cơ thể sử dụng năng lượng giúp chúng ta kiểm soát chế độ ăn uống và đáp ứng tốt nhất các nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể, từ đó góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể.