Công dụng của rễ cây mú từn là gì? Những điểm cần lưu ý khi sử dụng

Cây mú từn là một loài cây có nguồn gốc từ đồng bào dân tộc phía Bắc, rễ cây của nó được coi như bài thuốc dân gian với nhiều công dụng khác nhau.

Tuy nhiên nếu không biết sử dụng đúng cách cũng như đúng liều lượng sẽ không mang lại được hiệu quả như mong muốn, thậm chí dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng khác. Bạn đọc hãy cùng theo dõi bài viết để biết thêm về công dụng của rễ cây mú từn và những lưu ý để sử dụng hiệu quả nhé.

Sơ lược về cây mú từn

Cây mú từn là gì?

Cây mú từn còn có tên gọi khác là cù boong nậu, thuộc họ dây Khế (Cannabaceae) với tên khoa học là Rourea Oligophlebia Merr. Loài cây này thường mọc ở khu vực rừng núi sâu, kẽ đá cao, xuất hiện nhiều nhất ở các khu vực Tuyên Quang, Yên Bái, Đà Nẵng, Nghệ An… Mú từn có thân dài khoảng 5 - 15m thuộc họ dây leo thân gỗ, lá mọc kép đối xứng. Loài cây này ít có hoa, cánh hoa dài màu hồng phớt và đài có lông phủ bên ngoài.

Đặc điểm rễ cây mú từn

Bộ phận có công dụng dược lý được sử dụng như bài thuốc dân gian là rễ cây mú từn. Từ ngày xưa đồng bào dân tộc phía Bắc đã sử dụng nó như một bài thuốc chữa xương khớp. Ngày nay rễ cây mú từn còn được sử dụng để tăng cường sinh lý đặc biệt là đối với phái mạnh. 

Rễ cây có màu nâu đỏ ở phía ngoài và trong lõi màu vàng, vỏ ngoài sần sùi kích thước không đồng đều và rất chắc khỏe. Sau khi đã thu hoạch, chúng được mang đi phơi khô và thường là ngâm rượu uống.

Rễ cây mú từn được tận dụng để làm dược liệu

Thành phần hóa học cây mú từn

Theo nhiều nghiên cứu các nhà khoa học đã chỉ ra rằng trong rễ cây mú từn chứa rất nhiều chất có lợi cho sức khỏe con người. Một số chất có thể kể tới:

• Neral: Chiếm 22,7% với công dụng kháng khuẩn mạnh.
• Nerolidol: chiếm 32,1% có công dụng ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư.
• Spathulenol: Khoảng 12,7% có công dụng chống oxy hóa, hỗ trợ tuyến giáp hấp thu iod và làm chậm giai đoạn chuyển hóa các acid hữu cơ.
• B-myrcene: Chiếm khoảng 15,9% có công dụng chống viêm, giảm đau, giãn cơ và còn có tác dụng an thần. 
• Một số thành phần khác chiếm một phần nhỏ (0,1 - 1,5%).

Công dụng của rễ cây mú từn

Từ lâu rễ cây mú từn đã được người dân tộc Thái sử dụng để chữa bệnh xương khớp, giúp tăng cường sinh lý phái mạnh. Ngoài ra nó còn được biết tới như bài thuốc hữu hiệu chữa nhiều bệnh khác như: Rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, kháng khuẩn, cầm máu…

Do rễ cây mú từn không xuất hiện quá nhiều trong các công trình nghiên cứu khoa học nên công dụng của nó cũng chưa hoàn toàn được xác minh. Dưới đây là một vài công dụng trong y học nổi bật (chỉ mang tính chất tham khảo).

Tác dụng đông cầm máu

Một trong những công dụng của rễ cây mù tứn là đông cầm máu. Trong rễ cây mú từn có chứa chất neral (22,7%) có công dụng cầm máu và kháng khuẩn mạnh. Khi đi vào rừng vô tình gặp tai nạn thì rễ cây mú từn có thể coi như một liều thuốc cầm máu tạm thời khá an toàn và hiệu quả.

Chống bệnh sốt rét

Rễ cây mú từn có chứa chất Rourinoside và Rouremin. Hai hoạt chất này đã được nghiên cứu và cho kết quả làm giảm khả năng hoạt động trong phòng thí nghiệm của loài ký sinh trùng Plasmodium falciparum (gây bệnh sốt rét ở người). Do đó rễ cây mú từn cũng được coi là có tác dụng chống mắc bệnh sốt rét.

Kháng khuẩn

Theo nhiều nghiên cứu chỉ ra dịch chiết cồn của Rourea - một họ gần với cây mú từn, cho thấy nó có khả năng ức chế vi khuẩn Staphylococcus epidermidisvà Staphylococcus aureas. Điều này gợi ý đưa ra kết luận cây mú từn có khả năng kháng khuẩn khá tốt chúng ta nên tham khảo trong một số trường hợp cần thiết.

Bảo vệ chức năng gan

Trong một vài trường hợp men gan tăng cao, liều dùng chứa 500 mg/kg chiết xuất cồn lá Rourea induta (họ nhà cây mú từn) làm giảm đáng kể lượng men gan AST và ALT. Trọng lượng gan của nhóm được điều trị so với nhóm đối chứng không được điều trị cũng nhỏ hơn đáng kể. 

Giúp giảm đường huyết

Các chiết xuất của Rourea minor (họ cây mú từn) thực sự mang lại hiệu quả giảm mức đường huyết sau khoảng thời gian 60 phút kể từ khi thực hiện biện pháp dung nạp glucose (đường uống).

Tác dụng làm giảm đường huyết của dịch chiết được giải thích là do có liên quan tới khả năng kích thích cơ thể giải phóng insulin - một hormone được tiết bởi tế bào beta đảo tụy có chức năng thúc đẩy giải phóng carbohydrate làm giảm lượng đường máu.

Giảm cơn đau nhức xương khớp

Trong y học cổ truyền, rễ cây mú từn còn được dùng để điều trị các bệnh về xương khớp, tê bì chân tay, đau mỏi vai gáy, gai cột sống, thoái hóa cột sống và cả bệnh gout…

Tăng cường sinh lý phái mạnh

Ngoài tác dụng giảm đau nhức xương khớp, trong Đông y rễ cây mú từn còn được coi là một trong những dược liệu quý giúp tăng cường sinh lý phái mạnh, kích thích tăng tiết các hormone nam giới. Công dụng này bắt nguồn từ ngày xưa, khi đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc cho loài lợn mú ăn rễ cây này và vô tình phát hiện nhu cầu giao phối của chúng tăng cao. Đây cũng là khởi nguồn cho tên gọi “mú từn” (lợn điên) cho tới ngày nay.

Những lưu ý khi sử dụng rễ cây mú từn 

Cách chế biến và liều lượng

Rễ cây sau khi thu hoạch về thì mang đi rửa sạch với nước, thông thường người ta sẽ chia chúng thành từng đoạn ngắn hoặc cũng có thể dùng dao tách nhỏ từng đoạn rồi thái thành những miếng có kích thước đồng đều. Cách làm này sẽ hạn chế việc dập nát vỏ rễ cây - nơi chưa hầu hết các chất có tính dược liệu, đảm bảo công dụng tối đa của rễ. Ngoài ra cũng có thể ngâm trực tiếp đoạn rễ cây mà không cần sơ chế qua nhiều công đoạn. 

Rễ cây mú từn tươi chưa qua sơ chế

Rễ cây sau khi đã sơ chế được dùng theo những hình thức khác nhau tùy người sử dụng. Thông thường người ta sẽ đem đi ngâm rượu hoặc sắc thành nước uống, đối với mỗi hình thức sẽ có liều dùng khuyến cáo riêng:

Ngâm rượu: Đây là hình thức sử dụng rễ cây mú từn khá phổ biến và cách thức cũng tương đối đơn giản. Trước khi mang đi ngâm rượu nên chú ý ngâm rễ cây với nước muối trong vòng 15 - 20 phút để loại bỏ hết các hợp chất không có lợi trong rễ.

Ngoài cách ngâm trực tiếp rễ tươi chưa qua sơ chế như đã kể trên chúng ta cũng có thể rang lên để tăng thêm mùi vị cho rượu. Rượu ngâm khoảng 3 tháng là có thể sử dụng, mỗi bữa không dùng quá 30ml. Chú ý bảo quản bình rượu nơi khô ráo thoáng mát và tránh ánh sáng trực tiếp.

Sắc nước uống: Cũng có thể sử dụng rễ cây mú từn sắc nước uống thay trà. Chỉ cần khoảng 30g - 40g rễ cây đã phơi khô đun sôi với 2 lít nước, đun lửa nhỏ cho tới khi nước trong nồi cạn phân nửa là có thể sử dụng trực tiếp. Nên chú ý tới liều lượng, không nên sử dụng quá 50g trong một ngày, uống trong hai tuần thì nghỉ khoảng một tuần để đảm bảo công dụng đạt được như mong muốn.

Sắc nước uống hoặc ngâm rượu với rễ cây mú từn là những cách sử dụng phổ biến

Đối tượng sử dụng

Rễ cây mú từn có rất nhiều công dụng khác nhau, tuy nhiên không phải ai cũng có thể sử dụng loại dược liệu này. Nên tham khảo ý kiến nhà sản xuất trước khi dùng hoặc gặp trực tiếp các bác sĩ để được hỗ trợ tư vấn. Nhóm đối tượng được các chuyên gia khuyến cáo nên sử dụng bao gồm: 

• Nam giới mắc các triệu chứng như xuất tinh sớm, yếu sinh lý, liệt dương, di tinh…
• Đối tượng bị giảm năng lực tình dục hoặc muốn gia tăng nhu cầu sinh lý.
• Đối tượng mắc các bệnh về xương, thường xuyên đau mỏi gối, đau vai gáy, đau nhức xương khớp, người mắc bệnh gout…
• Đối tượng thường xuyên mệt mỏi căng thẳng, ăn uống không ngon, mất ngủ…
• Người có mong muốn tăng cường sức khỏe.

Cẩn thận trong quá trình sử dụng

Rễ cây mú từn là một loại dược liệu từ thiên nhiên nên công dụng cũng tùy thuộc vào cơ địa từng người, tốt nhất là nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi đưa ra quyết định sử dụng.

Ngày nay rễ cây mú từn ngày càng được săn đón nhiều hơn do công dụng hữu ích mà nó mang lại. Điều này cũng dẫn tới tình trạng khan hiếm nguồn hàng kéo theo tình trạng hàng giả hàng nhái hàng kém chất lượng trôi nổi trên thị trường. Hãy tìm hiểu thật kỹ, tham khảo ý kiến của những người có kinh nghiệm trước khi mua và sử dụng.

Không lạm dụng những sản phẩm từ rễ cây mú từn, tuân thủ tuyệt đối liều lượng được khuyến cáo: Không uống quá 30ml rượu mú từn một ngày, uống khoảng 10 ngày thì ngưng 1 tuần… Việc lạm dụng quá mức có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

Chống chỉ định: Trẻ dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai và đang cho con bú.

Trên đây là những kiến thức cơ bản nhất về cây mú từn cũng như cách sử dụng rễ cây mú từn trong điều trị sức khỏe. bên cạnh những công dụng tuyệt vời nó mang lại, bạn cũng đừng quên những lưu ý khi sử dụng loại thuốc Đông y này nhé! Chúc các bạn thật nhiều sức khỏe và hẹn gặp lại ở những bài viết tiếp theo.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp