Tác dụng phụ của thuốc sốt rét: Những lưu ý bạn cần biết

Sốt rét là bệnh có nguồn gốc từ ký sinh trùng, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển rất nặng. Tuy nhiên, người bệnh cũng có thể gặp phải tác dụng phụ của thuốc sốt rét trong quá trình điều trị. Trong bài viết sau đây, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về tác dụng không mong muốn của loại thuốc này nhé!

Tổng quan về bệnh sốt rét

Sốt rét là một bệnh do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, sau khi người bệnh bị muỗi Anopheles đốt từ 10 đến 15 ngày. Triệu chứng của bệnh gần giống như sốt nhiễm khuẩn thông thường nhưng trong trường hợp sốt ác tính, biểu hiện có thể rất nghiêm trọng. 

Bệnh thường trải qua ba giai đoạn: Rét run, sốt và vã mồ hôi, kèm theo ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi, nhịp tim tăng , thở nhanh, đau nhức cơ xương khớp, tiêu chảy... Ở các trường hợp sốt ác tính, người bệnh có thể sốt liên tục, có cảm giác ớn lạnh, đau đầu dữ dội, nổi da gà, rối loạn ý thức, co giật… Hậu quả là cơ thể suy nhược, lách to, gan to, suy thận và thiếu máu nặng.

Thời gian ủ bệnh, mức độ nặng nhẹ và tính chất của cơn sốt sẽ khác nhau tùy theo chủng Plasmodium mà người bệnh nhiễm. Hiện nay, có 5 chủng ký sinh trùng gây bệnh sốt rét ở người, bao gồm:

• 2 chủng nguy hiểm: P. vivax và P. falciparum;
• 2 chủng ít nguy hiểm hơn: P. malariae và P. ovale;
• P. knowlesi: Thường gây bệnh ở khỉ nhưng cũng có thể gây sốt rét ác tính ở người.

Tại Việt Nam, đến nay đã phát hiện 3 chủng gây bệnh là P. vivax, P. falciparum và P. malariae.

Phương pháp điều trị bệnh sốt rét

Trước khi tìm hiểu về tác dụng phụ của thuốc sốt rét, hãy tìm hiểu về các cách điều trị bệnh lý này nhé.

Nguyên tắc điều trị

Một số nguyên tắc trong phác đồ điều trị bệnh sốt rét cần tuân theo là:

• Điều trị sớm: Ngay khi xuất hiện các triệu chứng bệnh, việc điều trị cần được tiến hành sớm nhất.
• Đúng thuốc và đúng liều: Điều trị phải sử dụng đúng loại thuốc, đúng liều lượng và đủ thời gian theo phác đồ đã quy định.
• Điều trị triệt để: Đối với các chủng P. vivax và P. ovale, cần điều trị triệt để cả "thể ngủ" trong gan để ngăn chặn sự lây lan và phòng ngừa tái phát.

Điều trị thể sốt rét thông thường

Với những trường hợp bệnh nhẹ, người bệnh sẽ sử dụng thuốc theo cách sau:

Điều trị cắt cơn sốt

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào từng chủng khác nhau:

• Nhiễm chủng P. vivax: Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng Chloroquine liều 25mg/kg trong 3 ngày. Bên cạnh đó, cũng có thể sử dụng Artesunat liều 16mg/kg uống trong 7 ngày.
• Nhiễm chủng P. falciparum: Điều trị phối hợp các loại thuốc có dẫn xuất Artemisinin. Tuy nhiên, chống chỉ định cho phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu.

Điều trị chống tái phát và lây lan bệnh

Đây là bước rất quan trọng để người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn:

• Sử dụng Primaquine, mỗi viên 13,2mg chứa 7,5mg base.
• Liều dùng: 0,5mg/kg/ngày.

Điều trị sốt rét ác tính

Với trường hợp sốt ác tính, người bệnh sẽ điều trị tiêm tĩnh mạch thuốc Artesunat với liều 2,4mg/kg cân nặng trong giờ đầu tiên. Sau đó 24 giờ, tiến hành tiêm nhắc lại liều 1,2mg/kg và tiếp tục sử dụng liều 1,2mg/kg/ngày cho đến khi bệnh nhân đủ điều kiện dùng thuốc uống. Đảm bảo dùng thuốc đủ liều trong 7 ngày.

Một số tác dụng phụ của thuốc sốt rét

Mặc dù có nhiều hiệu quả trong quá trình điều trị nhưng người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ của thuốc sốt rét như:

Thuốc Chloroquine

Một số biệt dược phổ biến của Chloroquine bao gồm Nivaquin, Resorchin, Delagyl, Aralen... Các loại này thường được bào chế dưới dạng viên nén hàm lượng 250mg, chứa 150mg base. Việc sử dụng Chloroquin có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Ngứa và kích ứng đường tiêu hóa dẫn đến buồn nôn và nôn. Để giảm thiểu các triệu chứng này, người bệnh nên dùng kèm với các loại thuốc chứa nhôm, magnesi hoặc calci.
• Dùng thời gian dài có thể gây rối loạn thị giác, bạc tóc và lông.
• Trẻ em dưới 12 tuổi dùng liều cao dễ gây dị ứng, suy hô hấp, hạ huyết áp thậm chí có thể gây tử vong. Do đó, thuốc Chloroquin chống chỉ định ở bệnh nhân có bệnh lý về võng mạc và cần thận trọng khi sử dụng cho trẻ em dưới 12 tuổi.
• Nên sử dụng Chloroquine xa các loại thuốc khác khoảng 2 giờ để tránh tương tác và các phản ứng không mong muốn.

Thuốc Artesunat

Đây là loại thuốc tương đối lành tính, ít gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số phản ứng thoáng qua mà người bệnh có thể gặp bao gồm rối loạn tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn và nôn. Ngoài ra, thuốc cũng tác động vào hệ thần kinh gây hoa mắt chóng mặt và nhức đầu. Trừ khi cần điều trị sốt rét ác tính, Artesunat không nên được sử dụng cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu.

Thuốc Dihydroartemisinin-piperaquine

Người dùng có thể gặp các tác dụng phụ của thuốc sốt rét này như: Dị ứng, mẩn ngứa và kích ứng đường tiêu hóa khi dùng thuốc Dihydroartemisinin-piperaquine. Trong một số trường hợp, thuốc có thể gây mệt mỏi, chóng mặt, tăng huyết áp, thậm chí là suy nhược cơ thể.

Thuốc Quinin

Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng ù tai, chóng mặt, nhức đầu và buồn nôn. Thành phần của thuốc Quinin dễ gây phát ban, mẩn ngứa và nổi mày đay. Nếu sử dụng trong thời gian dài còn có thể dẫn đến kích thích hệ thần kinh, giảm thân nhiệt, hạ huyết áp, lo sợ, mê sảng, ngất, giảm thính lực và thị lực. Việc tiêm bắp kéo dài tại cùng một vị trí có thể gây đau và nguy cơ hoại tử. Thuốc Quinin chống chỉ định ở bệnh nhân suy gan, suy thận, người mắc các bệnh lý tim mạch, mắt, tai, nhược cơ và phụ nữ mang thai trong các tháng cuối của thai kỳ.

Thuốc Primaquin

Sau khi dùng thuốc, bệnh nhân thường gặp các phản ứng như rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, đau thượng vị, co cứng cơ bụng ở mức độ nhẹ đến vừa. Ở những trường hợp nghiêm trọng hơn, thuốc có thể gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, thiếu máu nhẹ, thiếu máu tán huyết, tăng bạch cầu và tăng methemoglobin máu.

Để giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc sốt rét, bạn nên tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tránh sử dụng chất kích thích cũng giúp làm giảm khả năng gặp các tác dụng không mong muốn khi dùng thuốc. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho độc giả những thông tin hữu ích về tác dụng không mong muốn khi dùng thuốc điều trị sốt rét. Theo dõi Nhà thuốc Long Châu để cập nhật thêm kiến thức hữu ích về phòng chữa bệnh nhé!