Cườm mắt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn”, nhưng theo thời gian và nhiều yếu tố tác động, thị lực của chúng ta dễ bị suy giảm bởi các bệnh lý như cườm mắt. Đây là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi, gây mờ mắt, giảm chất lượng sống và có thể dẫn đến mù lòa nếu không phát hiện sớm. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cườm mắt, cách nhận biết, điều trị và chăm sóc mắt hiệu quả để phòng ngừa biến chứng.

Cườm mắt là gì?

Cườm mắt là gì? Đây là một trong những câu hỏi nhiều người quan tâm khi nhận thấy thị lực mờ dần theo thời gian. Cườm mắt là cách gọi dân gian chỉ những bệnh lý gây tổn thương cấu trúc mắt, làm giảm hoặc mất thị lực. Theo National Eye Institute (NEI), hai dạng cườm phổ biến nhất là cườm khô (đục thủy tinh thể) và cườm nước (tăng nhãn áp).

Cả hai dạng này đều tiến triển âm thầm, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến mù lòa. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu của cườm mắt là rất quan trọng.

Phân loại cườm mắt

Dưới góc nhìn y học, cườm mắt không chỉ là một bệnh đơn lẻ mà gồm nhiều dạng khác nhau với cơ chế gây tổn thương mắt riêng biệt. Việc phân loại rõ ràng giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả hơn.

Cườm nước

Cườm nước, còn được gọi là tăng nhãn áp, là một dạng bệnh lý nguy hiểm của mắt xảy ra khi áp lực dịch trong mắt (áp lực nội nhãn) tăng cao hơn mức bình thường. Tình trạng này gây chèn ép và tổn thương dần dần dây thần kinh thị giác, dẫn đến suy giảm thị lực và thậm chí mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Cườm nước thường diễn tiến âm thầm trong giai đoạn đầu, vì vậy nhiều người không nhận ra cho đến khi thị lực đã bị ảnh hưởng đáng kể.

Cườm khô

Cườm khô, còn gọi là đục thủy tinh thể, là tình trạng thủy tinh thể của mắt dần mất đi độ trong suốt tự nhiên, khiến ánh sáng không thể hội tụ chính xác trên võng mạc. Điều này làm hình ảnh trở nên mờ nhòe, giảm khả năng nhìn rõ, đặc biệt trong điều kiện thiếu sáng hoặc chói sáng.

Cườm khô tiến triển chậm, thường gặp ở người cao tuổi và là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực có thể điều trị được.

Phân biệt cườm nước và cườm khô

Để hiểu rõ hơn về cườm mắt, việc phân biệt giữa cườm nước và cườm khô là rất cần thiết vì hai dạng này có biểu hiện và mức độ nguy hiểm khác nhau.

• Cườm khô thường gặp ở người lớn tuổi, tiến triển chậm, ít gây đau.
• Cườm nước có thể gặp ở người trẻ hơn, tiến triển nhanh hơn, thường kèm đau nhức và nhìn thấy quầng sáng.

Nhận biết đúng dạng bệnh giúp người mắc chủ động hơn trong việc khám và điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng.

Nguyên nhân gây cườm mắt

Cườm mắt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm yếu tố tuổi tác và bệnh lý đi kèm.

Nguyên nhân nguyên phát

Các nguyên nhân nguyên phát là những yếu tố trực tiếp làm xuất hiện bệnh cườm mắt ngay cả khi không có tác động từ bên ngoài.

• Lão hóa tự nhiên (thường gặp trong cườm khô).
• Rối loạn thoát dịch nội nhãn (trong cườm nước).
• Di truyền, bất thường cấu trúc mắt.

Chúng thường liên quan đến quá trình lão hóa, di truyền hoặc bất thường bẩm sinh trong cấu trúc mắt.

Nguyên nhân thứ phát

Bên cạnh nguyên nhân nguyên phát, cườm mắt còn có thể khởi phát do các yếu tố tác động từ bên ngoài hoặc bệnh lý toàn thân.

• Bệnh tiểu đường, tăng huyết áp.
• Chấn thương mắt hoặc viêm nhiễm.
• Dùng thuốc corticosteroid kéo dài.
• Tiếp xúc nhiều với tia cực tím hoặc hóa chất độc hại.

Những nguyên nhân thứ phát này nếu không được kiểm soát tốt có thể làm bệnh tiến triển nhanh và khó điều trị hơn.

Triệu chứng bệnh cườm mắt phổ biến

Cườm mắt thường không gây đau đớn ở giai đoạn đầu, nhưng các triệu chứng sẽ rõ dần theo thời gian.

Dấu hiệu cườm khô

Cườm khô thường tiến triển chậm và âm thầm, vì vậy không ít người chủ quan hoặc bỏ qua những thay đổi nhỏ của thị lực trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nhận biết sớm các dấu hiệu dưới đây sẽ giúp bạn chủ động thăm khám và điều trị kịp thời:

• Nhìn mờ như có màn sương, khó nhìn rõ vào ban đêm.
• Nhạy cảm với ánh sáng hoặc thấy quầng sáng quanh đèn.
• Thị lực suy giảm, màu sắc kém tươi hơn.

Các dấu hiệu nhận biết sớm giúp bạn chủ động thăm khám và điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.

Dấu hiệu cườm nước

Cườm nước khác với cườm khô ở chỗ diễn tiến nhanh hơn, các triệu chứng rõ rệt và đôi khi cần xử lý khẩn cấp do nguy cơ gây tổn thương thị lực vĩnh viễn. Người bệnh nên cảnh giác với các dấu hiệu điển hình sau:

• Nhức mỏi mắt, đỏ mắt, nhức đầu.
• Mờ mắt đột ngột, nhìn thấy cầu vồng quanh ánh sáng.
• Có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn.

Nhận biết các dấu hiệu này càng sớm sẽ giúp giảm nguy cơ tổn thương thị lực không hồi phục.

Ai dễ bị cườm mắt?

Những đối tượng dễ mắc cườm mắt bao gồm:

• Người trên 60 tuổi.
• Bệnh nhân tiểu đường, cao huyết áp.
• Người hút thuốc, thường xuyên tiếp xúc tia UV.
• Người có tiền sử gia đình bị cườm.

Việc tầm soát mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường ở những nhóm nguy cơ cao này.

Cách chẩn đoán mắt bị cườm

Để chẩn đoán cườm mắt, bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện các kỹ thuật chuyên biệt:

Chẩn đoán cườm nước

Chẩn đoán cườm nước đòi hỏi bác sĩ nhãn khoa thực hiện các kỹ thuật chuyên sâu nhằm đánh giá chính xác tình trạng và mức độ tổn thương của mắt. Các bước thường được áp dụng bao gồm:

• Đo nhãn áp (tonometry): Để xác định mức áp lực dịch trong mắt, yếu tố đặc trưng của cườm nước.
• Soi đáy mắt và chụp ảnh thần kinh thị giác: Nhằm kiểm tra dấu hiệu tổn thương dây thần kinh thị giác.
• Kiểm tra thị trường (tầm nhìn ngoại biên): Giúp phát hiện sớm mất thị lực vùng ngoại vi, vốn là dấu hiệu điển hình của bệnh.

Những phương pháp này giúp đánh giá mức độ tổn thương và lập kế hoạch điều trị phù hợp.

Chẩn đoán cườm khô

Chẩn đoán cườm khô thường thuận lợi hơn so với cườm nước, nhờ các biểu hiện lâm sàng dễ phát hiện khi thăm khám mắt định kỳ. Bác sĩ sẽ tiến hành những bước kiểm tra cơ bản sau:

• Khám sinh hiển vi: Để quan sát trực tiếp và đánh giá mức độ đục của thủy tinh thể.
• Đo thị lực: Nhằm xác định mức độ suy giảm khả năng nhìn rõ của người bệnh.
• Kiểm tra khả năng nhận biết màu sắc: Giúp đánh giá ảnh hưởng của bệnh đến chất lượng hình ảnh.

Các xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định mức độ đục thủy tinh thể và ảnh hưởng đến thị lực của người bệnh.

Cách điều trị bệnh cườm mắt

Điều trị cườm mắt cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, dựa trên dạng bệnh và mức độ nặng.

Điều trị cườm nước

Điều trị cườm nước tập trung vào việc giảm áp lực nội nhãn nhằm hạn chế tổn thương dây thần kinh thị giác và bảo tồn thị lực lâu dài. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp dựa trên mức độ bệnh và đáp ứng của người bệnh, cụ thể:

• Thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc uống để hạ nhãn áp.
• Laser hoặc phẫu thuật mở đường thoát dịch nếu thuốc không hiệu quả.

Tùy mức độ nặng và đáp ứng của từng người, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp để bảo tồn thị lực tối đa.

Điều trị cườm khô

Điều trị cườm khô chủ yếu nhằm phục hồi khả năng nhìn rõ bằng cách khắc phục tình trạng đục của thủy tinh thể và cải thiện chất lượng thị lực. Tùy mức độ tiến triển của bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn lựa chọn phù hợp:

• Phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo là phương pháp hiệu quả nhất.
• Trong giai đoạn sớm, điều chỉnh kính mắt có thể cải thiện tạm thời.

Bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật hay các biện pháp hỗ trợ tùy theo mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Cách chăm sóc mắt bị cườm

Người mắc cườm mắt cần lưu ý:

• Thăm khám định kỳ để theo dõi tiến triển.
• Đeo kính râm chống tia UV khi ra ngoài.
• Duy trì chế độ ăn giàu vitamin A, C, E và omega-3.
• Tuân thủ chỉ định thuốc hoặc lịch mổ của bác sĩ.

Người bệnh nên duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ hướng dẫn điều trị để đạt hiệu quả tối ưu.

Phòng ngừa bệnh cườm mắt

Một số biện pháp giúp phòng tránh cườm mắt:

• Khám mắt định kỳ 1 - 2 lần mỗi năm.
• Ngừng hút thuốc, hạn chế rượu bia.
• Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, huyết áp.
• Bảo vệ mắt khi làm việc trong môi trường bụi bẩn hoặc ánh sáng mạnh.

Thực hiện các thói quen tốt cho mắt mỗi ngày là cách đơn giản nhưng mang lại hiệu quả đáng kể.

Câu hỏi thường gặp về cườm mắt

Mắt bị cườm khi nào nên mổ?

Phẫu thuật được cân nhắc khi thị lực giảm ảnh hưởng đến sinh hoạt hoặc công việc, hoặc trong cườm nước cấp không đáp ứng thuốc. Bác sĩ sẽ tư vấn thời điểm mổ phù hợp.

Chi phí mổ cườm mắt bao nhiêu?

Chi phí mổ cườm mắt phụ thuộc vào phương pháp, loại thủy tinh thể nhân tạo và cơ sở điều trị. Trung bình dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng. Người bệnh nên tham khảo chi tiết tại cơ sở y tế trước khi quyết định.

Cườm mắt là bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi và những người có bệnh mạn tính. Việc nhận biết dấu hiệu sớm, chẩn đoán kịp thời và tuân thủ điều trị giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế biến chứng nặng nề.

Nếu bạn hoặc người thân thuộc nhóm nguy cơ cao, đừng chần chừ đến khám chuyên khoa mắt để được tư vấn và theo dõi định kỳ.