Dấu hiệu ung thư giai đoạn đầu​ là gì? Cách nhận biết và chẩn đoán

Tình trạng ho kéo dài, vết loét lâu lành hay sự mệt mỏi không rõ nguyên nhân thường bị coi là không có gì to tát. Tuy nhiên, đối với bệnh ung thư, sự khác biệt giữa giai đoạn đầu và giai đoạn muộn chính là thời gian. Phát hiện bệnh khi còn ở giai đoạn sớm là yếu tố quan trọng quyết định đến tiên lượng sống còn. Hiểu rõ những dấu hiệu ung thư giai đoạn 1 chính là bước đầu tiên để chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe của chính mình.

Dấu hiệu ung thư giai đoạn đầu​ là gì?

Việc nhận thấy một trong những dấu hiệu dưới đây không có nghĩa là bạn chắc chắn bị ung thư. Rất nhiều bệnh lý lành tính thông thường cũng gây ra các triệu chứng tương tự. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng này kéo dài dai dẳng, không rõ nguyên nhân hoặc ngày càng nặng lên mà không thuyên giảm, bạn tuyệt đối không được chủ quan.

Thay đổi toàn thân không giải thích được

Đây là nhóm dấu hiệu ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể thay vì một cơ quan duy nhất:

• Sụt cân đột ngột: Nếu bạn đột ngột sụt từ 4 - 5kg trở lên mà không hề thay đổi chế độ ăn kiêng hay lịch tập luyện, đây có thể là dấu hiệu đáng báo động.
• Mệt mỏi kiệt sức: Đây không phải là cảm giác mệt mỏi sau một ngày làm việc. Đây là tình trạng mệt mỏi cực độ, suy nhược kéo dài, không thuyên giảm ngay cả khi bạn đã nghỉ ngơi đầy đủ. Nguyên nhân có thể do ung thư đang lấy đi chất dinh dưỡng của cơ thể để phát triển.
• Sốt dai dẳng: Sốt thường là dấu hiệu của nhiễm trùng. Nhưng nếu bạn bị sốt lặp đi lặp lại, đặc biệt là sốt cao chủ yếu vào ban đêm, kèm theo đổ mồ hôi trộm mà không có dấu hiệu nhiễm trùng rõ ràng, bạn cần đi kiểm tra.

Các cơn đau nhức kéo dài

Đau là cách cơ thể báo hiệu có điều gì đó không ổn. Khi lớn tuổi, đau nhức có thể phổ biến. Nhưng nếu bạn bị đau ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể (đau đầu, đau bụng, đau xương,...) một cách dai dẳng, không tìm ra nguyên nhân và cơn đau ngày càng tệ hơn, đó có thể là dấu hiệu của khối u đang chèn ép vào dây thần kinh hoặc các cơ quan khác.

Thay đổi bất thường trên da và niêm mạc

Da là cơ quan lớn nhất và thường phản ánh sức khỏe bên trong.

• Vàng da, vàng mắt: Dấu hiệu vàng da hoặc vàng lòng trắng mắt có thể gợi ý vấn đề về gan mật hoặc tuyến tụy, bao gồm cả ung thư.
• Thay đổi ở nốt ruồi: Hãy cảnh giác nếu nốt ruồi bỗng nhiên có đường viền lởm chởm, màu sắc không đều, chỗ đậm chỗ nhạt, kích thước lớn nhanh hoặc sẫm màu hơn.
• Vết loét miệng không lành: Vết loét miệng thông thường sẽ tự khỏi sau 1 - 2 tuần. Nhưng nếu bạn có vết loét hoặc mảng trắng/đỏ trong miệng, trên lưỡi mà kéo dài quá 3 tuần không lành, hãy đi khám ngay.

Chảy máu hoặc bầm tím bất thường

Đây là một trong những dấu hiệu cảnh báo quan trọng.

• Bầm tím không lý do: Dễ dàng xuất hiện các vết bầm tím trên da dù bạn không hề va đập mạnh.
• Chảy máu không rõ nguyên nhân: Bạn cần đi khám ngay lập tức nếu thấy ho ra máu hoặc nôn ra máu, có máu trong nước tiểu, thấy máu trong phân (phân có thể màu đỏ tươi, hoặc sẫm màu như hắc ín), chảy máu âm đạo bất thường (giữa kỳ kinh, sau khi quan hệ tình dục, hoặc sau khi đã mãn kinh).

Rối loạn chức năng tiêu hóa và hô hấp

Những thay đổi trong thói quen hàng ngày của cơ thể cũng là tín hiệu cảnh báo.

• Ho, khàn giọng, khó thở: Một cơn ho do cảm lạnh sẽ hết sau vài tuần. Nhưng nếu bạn bị ho dai dẳng, giọng nói bỗng dưng khàn đi, hoặc cảm thấy khó thở nhiều hơn bình thường mà không rõ lý do, đây là dấu hiệu cần kiểm tra.
• Khó nuốt: Cảm giác thức ăn bị vướng lại ở cổ họng, nuốt đau hoặc nóng rát khi ăn.
• Ợ nóng hoặc khó tiêu dai dẳng: Ợ nóng, khó tiêu thường xuyên, đau dữ dội sau khi ăn, dù đã thay đổi chế độ ăn uống, cũng là điều cần lưu tâm.

Làm sao để chẩn đoán chính xác ung thư giai đoạn 1?

Chẩn đoán ung thư giai đoạn 1 là một thách thức và cũng là một cơ hội vàng, bởi ở giai đoạn này, khối u thường rất nhỏ, chưa gây ra triệu chứng và khả năng điều trị thành công là cao nhất. Hầu hết các trường hợp này không được phát hiện do bệnh nhân tự nhận thấy triệu chứng, mà là qua sự tình cờ khi khám bệnh khác hoặc nhờ vào các chương trình tầm soát sức khỏe chủ động.

Tầm soát phát hiện tổn thương nghi ngờ

Tùy thuộc vào từng loại ung thư, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán khác nhau:

• Với ung thư tiêu hóa: Dùng nội soi (dạ dày, đại trực tràng) để quan sát trực tiếp niêm mạc.
• Với ung thư vùng đầu cổ: Dùng soi tai mũi họng để phát hiện bất thường ở vòm hầu, thanh quản.
• Với ung thư vú: Kết hợp khám lâm sàng, siêu âm tuyến vú và chụp nhũ ảnh.
• Với ung thư phổi: Sử dụng chụp cắt lớp vi tính vùng ngực.
• Với ung thư tuyến tiền liệt: Xét nghiệm máu kiểm tra chỉ số PSA và tỷ lệ PSA tự do.

Sinh thiết

Đây là bước bắt buộc và duy nhất để khẳng định đó có phải là ung thư hay không. Bác sĩ sẽ lấy một mẩu mô nhỏ từ khối u nghi ngờ (qua nội soi hoặc kim chuyên dụng) để đưa đến phòng giải phẫu bệnh. Chỉ khi soi dưới kính hiển vi và thấy tế bào ác tính, bệnh mới được chẩn đoán xác định.

Phân giai đoạn bệnh

Sau khi đã xác định là ung thư, câu hỏi tiếp theo là: "Bệnh đang ở giai đoạn nào?". Để trả lời, bác sĩ sẽ chỉ định các kỹ thuật cao cấp như chụp MRI, PET/CT,... Các phương pháp này giúp đánh giá chính xác kích thước khối u, mức độ xâm lấn và quan trọng nhất là xem ung thư đã di căn đến hạch bạch huyết hay các cơ quan xa chưa.

Nếu kết quả cho thấy khối u vẫn hoàn toàn khu trú và chưa lan rộng, bác sĩ sẽ kết luận đó là ung thư giai đoạn 1.

Ung thư giai đoạn đầu khả năng chữa khỏi có cao không?

Câu trả lời là có. Khi nghe đến ung thư, bất kỳ ai cũng cảm thấy lo lắng, bởi đây là một bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu sẽ giúp nâng cao khả năng điều trị thành công, cải thiện đáng kể thời gian sống và mang lại tiên lượng vô cùng lạc quan cho người bệnh. Cụ thể:

• Tỷ lệ sống sót cao: Nhiều loại ung thư phổ biến như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư đại trực tràng,... nếu được phát hiện ở giai đoạn 1, có tỷ lệ sống sót sau 5 năm lên đến 90% hoặc cao hơn.
• Giảm mức độ nguy hiểm: Khả năng điều trị luôn tỷ lệ nghịch với giai đoạn bệnh. Giai đoạn càng muộn, khối u càng lan rộng, bệnh càng trở nên nguy hiểm và phức tạp hơn. Do đó, phát hiện bệnh ở giai đoạn 1 là chìa khóa then chốt.
• Phẫu thuật là phương pháp chủ lực: Đối với phần lớn các bệnh ung thư ở giai đoạn 1, phẫu thuật, nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u, được xem là phương pháp điều trị chính và hiệu quả nhất.
• Xạ trị đóng vai trò hỗ trợ và thay thế: Xạ trị thường được chỉ định sau phẫu thuật để tiêu diệt triệt để các tế bào ung thư còn sót lại, giảm nguy cơ tái phát. Tuy nhiên, trong một số trường hợp (như ung thư vòm hầu), xạ trị lại là phương pháp điều trị chính. Nó cũng là một lựa chọn quan trọng nếu người bệnh không thể phẫu thuật do sức khỏe hoặc từ chối phẫu thuật.
• Phác đồ điều trị luôn được cá thể hóa: Không có một công thức chung cho tất cả mọi người. Bác sĩ sẽ lập một kế hoạch điều trị chi tiết dựa trên loại ung thư, thể trạng sức khỏe, các bệnh lý đi kèm và cả nguyện vọng của người bệnh.

Tóm lại, các dấu hiệu ung thư giai đoạn đầu​ vô cùng đa dạng, thường không đặc hiệu và rất dễ bị nhầm lẫn. Hãy chủ động lắng nghe cơ thể và đừng ngần ngại tìm đến các cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán chuyên sâu khi có bất kỳ nghi ngờ nào. Kiến thức về các dấu hiệu sớm kết hợp với việc tầm soát sức khỏe định kỳ chính là biện pháp giúp chúng ta điều trị ung thư ngay từ khi mới khởi phát.