Đâu là những tác nhân gây bệnh thương hàn bạn cần biết?

Bệnh thương hàn, một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đã tồn tại từ hàng thế kỷ và vẫn còn là một thách thức lớn đối với y tế công cộng ở nhiều nơi trên thế giới. Bệnh này không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Vậy đâu là những tác nhân gây bệnh thương hàn bạn cần biết? Tìm hiểu ngay với Nhà Thuốc Long Châu qua bài viết bên dưới nhé.

Bạn biết gì về bệnh thương hàn?

Thương hàn là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Salmonella typhi và Salmonella paratyphi gây ra. Bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa, thường bùng phát thành dịch ở những vùng vệ sinh kém, đặc biệt trong mùa nóng. Thời gian ủ bệnh trung bình từ 8 đến 14 ngày, tuỳ thuộc vào lượng vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

Triệu chứng của thương hàn khởi phát đột ngột và có thể rất đa dạng. Trong trường hợp nhẹ, bệnh có thể không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể trải qua các triệu chứng như sốt cao kéo dài, mệt mỏi, chán ăn, đau đầu, nôn khan, cùng với các vấn đề tiêu hóa như táo bón hoặc tiêu chảy. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột thậm chí là tử vong.

Tác nhân gây bệnh thương hàn

Tác nhân gây bệnh thương hàn là trực khuẩn thương hàn Salmonella typhi (có kích thước khoảng 1 - 3 x 0,5 - 0,7 µm, có lông và di động, nhưng không sinh nha bào) và phó thương hàn Salmonella paratyphi. Đây là những vi khuẩn gram âm, hình que, có khả năng di động và tồn tại lâu dài trong môi trường. Chúng xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa, gây ra các triệu chứng đặc trưng của bệnh thương hàn. 

Salmonella typhi và Salmonella paratyphi có khả năng sống tốt trong nhiều điều kiện môi trường. Chúng có thể tồn tại trong nước đá từ 2 - 3 tháng, trong nước thường hơn 1 tháng, và trong thực phẩm như rau quả từ 5 - 10 ngày. Vi khuẩn cũng có thể sống sót trong phân từ một đến vài tháng. Để diệt vi khuẩn, cần sử dụng nhiệt độ từ 55°C trong 30 phút hoặc các chất khử trùng thông thường như chloramin 3% và phenol 5%.

Nguồn gây bệnh duy nhất là con người, trong đó bệnh nhân là nguồn lây chính. Vi khuẩn được bài tiết chủ yếu qua phân, và bệnh nhân có thể thải vi khuẩn từ giai đoạn nung bệnh cho đến khi hết triệu chứng. Ngoài ra, người mang khuẩn, bao gồm cả những người đã khỏi bệnh nhưng vẫn mang vi khuẩn, cũng là một nguồn lây nhiễm khó kiểm soát. Việc kiểm soát các nguồn lây này là rất cần thiết để ngăn ngừa sự bùng phát của dịch thương hàn.

Biện pháp chẩn đoán và điều trị bệnh thương hàn

Chẩn đoán bệnh thương hàn

Chẩn đoán bệnh thương hàn yêu cầu sự can thiệp của các bác sĩ có chuyên môn tại các bệnh viện hoặc trung tâm y tế lớn. Các bác sĩ sẽ căn cứ vào triệu chứng lâm sàng như sốt kéo dài, rối loạn tiêu hóa, gan và lách to, cùng với sự xuất hiện của các vết hồng ban. Ngoài ra, các phương pháp cận lâm sàng cũng được sử dụng để xác định bệnh.

Các xét nghiệm như bạch cầu máu không tăng, phản ứng huyết thanh Widal, PCR, RIA và ELISA là những công cụ hữu ích trong việc chẩn đoán. Kết quả cấy vi khuẩn (+) cũng là một yếu tố quyết định trong chẩn đoán chính xác bệnh thương hàn.

Điều trị bệnh thương hàn

Việc điều trị bệnh thương hàn có thể được chia thành ba phương diện chính: Điều trị đặc hiệu, điều trị triệu chứng và điều trị biến chứng.

Điều trị đặc hiệu: Dù việc điều trị không quá phức tạp, tình trạng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh hiện nay đang là rào cản lớn đối với các bác sĩ. Vi khuẩn thương hàn đã được báo cáo kháng nhiều loại kháng sinh, bao gồm Chloramphenicol, Bactrim và Ampicillin. Đặc biệt, trong 5 - 10 năm qua, các chủng vi khuẩn kháng Fluoroquinolone và Cephalosporin thế hệ III đã được phân lập. Việc lựa chọn kháng sinh điều trị cần được thực hiện cẩn thận, thường là các loại như Ciprofloxacin và Cefixim.

Điều trị triệu chứng: Bên cạnh điều trị đặc hiệu, việc quản lý các triệu chứng cũng rất quan trọng. Bệnh nhân cần được bù nước điện giải (1500 - 2000ml/ngày) tỷ lệ Glucose 5%, Ringer Lactat, hoặc Natri clorid 9%. Ngoài ra, cần hạ sốt khi bệnh nhân bị sốt cao và áp dụng chế độ ăn uống hợp lý với thực phẩm mềm, đủ dinh dưỡng trong suốt quá trình điều trị.

Điều trị biến chứng: Xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột và choáng nội độc tố là những biến chứng có thể xảy ra. Đối với xuất huyết tiêu hóa, bác sĩ không di chuyển bệnh nhân mà cần chườm lạnh, dùng thuốc cầm máu và truyền máu kịp thời. Khi bệnh nhân có triệu chứng choáng nội độc tố, các bác sĩ thường sử dụng thuốc kháng viêm như Solu Medrol để điều trị.

Ngoài ra, đối với những người lành mang vi khuẩn, các bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc như Ciprofloxacin, Pefloxacin để loại bỏ vi khuẩn khỏi cơ thể.

Phòng ngừa bệnh thương hàn thế nào?

Để ngăn ngừa hiệu quả bệnh thương hàn, cần thực hiện các biện pháp sau:

• Trước tiên, hãy kiểm tra kỹ lưỡng nguồn nước trước khi sử dụng. 
• Thực phẩm tươi mới, và quan trọng nhất là phải đảm bảo vệ sinh an toàn. 
• Thực hành ăn chín, uống sôi
• Rửa tay trước khi chế biến món ăn, trước khi ăn cũng như sau khi đi vệ sinh.
• Ngoài những biện pháp trên, Tổ chức Y tế Thế giới cũng khuyến nghị tiêm vắc xin phòng bệnh thương hàn (hai loại vắc xin thương hàn phổ biến tại Việt Nam là Typhoid Vi và Typhim Vi), đặc biệt cho những người sống ở khu vực có dịch, những người thường xuyên đi du lịch, hay tiếp xúc với thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, hoặc đến vùng có điều kiện vệ sinh kém.
• Hiện bệnh thương hàn vẫn là một thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là đối với khách du lịch. Do đó, việc nâng cao nhận thức và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là điều vô cùng cần thiết.

Tóm lại, tác nhân gây bệnh thương hàn, cụ thể là trực khuẩn Salmonella typhi và Salmonella paratyphi, không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc nhận thức rõ về căn bệnh này là rất cần thiết để kiểm soát hiệu quả tình hình sức khỏe cộng đồng. Chúng ta cần đẩy mạnh các biện pháp phòng ngừa, bao gồm nâng cao ý thức vệ sinh an toàn thực phẩm và tiêm phòng vaccine, nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Chỉ khi hiểu rõ về tác nhân gây bệnh thương hàn và thực hiện các biện pháp phòng ngừa một cách đồng bộ, chúng ta mới có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh.