Bệnh thương hàn lây truyền như thế nào? Cách điều trị và phòng tránh

Thương hàn thường được xem là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến với triệu chứng chính là sốt cao, táo bón và đôi khi tiêu chảy. Người bệnh thường có cảm giác chán ăn, đau đầu và mệt mỏi. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như loét thanh mạc hoặc thủng ruột, dẫn đến chảy máu trong ổ bụng và thậm chí tử vong. Điều này làm cho việc hiểu rõ bệnh thương hàn lây truyền như thế nào trở nên cực kỳ quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về khả năng lây nhiễm của loại bệnh này trong bài viết dưới đây.

Sốt thương hàn là gì?

Sốt thương hàn là một loại bệnh nhiễm trùng toàn thân do vi khuẩn Salmonella typhi hoặc Salmonella paratyphi A, B, C gây ra.

Bệnh thường biểu hiện qua các triệu chứng lâm sàng đặc trưng như sốt kéo dài (39 - 40 độ C), kèm theo các triệu chứng như suy nhược, đau bụng, đau đầu, tiêu chảy hoặc táo bón, ho và chán ăn. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng bao gồm xuất huyết tiêu hóa và thủng ruột gây nguy hiểm đến tính mạng.

Bệnh thương hàn có khả năng lây lan rất cao. Người nhiễm bệnh có thể thải vi khuẩn ra bên ngoài cơ thể thông qua phân hoặc nước tiểu.

Khi những người khác tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm với một lượng nhỏ phân hoặc nước tiểu của người bệnh, họ có nguy cơ mắc phải vi khuẩn gây bệnh và phát triển sốt thương hàn.

Bệnh thương hàn lây truyền như thế nào?

Bệnh thương hàn lây truyền chủ yếu qua hai con đường chính:

Đường lây truyền phân - miệng

Vi khuẩn thương hàn thường lây lan trong cộng đồng, đặc biệt là khi mọi người đi du lịch. Người bị nhiễm bệnh có thể truyền vi khuẩn cho người khác thông qua con đường phân - miệng. Những người lành mang bệnh có thể thải ra từ 106 đến 109 vi trùng thương hàn trong mỗi gram phân. Nếu họ không rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh và chuẩn bị thực phẩm, thức ăn có thể bị nhiễm khuẩn, từ đó làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Tại các quốc gia có dịch thương hàn, nguyên nhân chính gây nhiễm bệnh là do uống nước bị ô nhiễm. Ngoài ra, thực phẩm bị nhiễm khuẩn và tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh cũng là những con đường lây truyền phổ biến.

Đường lây truyền từ người qua người

Ngay cả khi đã được điều trị bằng kháng sinh hoặc đã khỏi bệnh, một số ít người bệnh sốt thương hàn vẫn có thể trở thành người lành mang mầm bệnh, tiếp tục thải ra vi khuẩn trong hơn một năm sau đó. Những người này không có dấu hiệu hay triệu chứng của bệnh nhưng vẫn có khả năng lây lan vi trùng cho người khác, tạo ra rủi ro lây lan bệnh cho cộng đồng.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh thương hàn

Bệnh thương hàn có những biểu hiện lâm sàng khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến mà bệnh nhân thường gặp phải:

• Mệt mỏi toàn thân: Bệnh nhân cảm thấy kiệt sức, kèm theo triệu chứng đau đầu và chán ăn.
• Sốt: Thường xuất hiện đột ngột, nhiệt độ cơ thể tăng dần trong những ngày tiếp theo. Sốt thường cao hơn vào buổi chiều tối, có thể kèm theo triệu chứng lạnh run. Nhiệt độ có thể đạt mức 41 độ C gây ra đau đầu và làm tình trạng sức khỏe xấu đi.
• Rối loạn tiêu hóa: Nhiễm vi khuẩn Salmonella typhi có thể dẫn đến tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy, tùy thuộc vào phản ứng của cơ thể.
• Nổi ban đỏ: Ban đỏ có thể xuất hiện ở nhiều vùng trên cơ thể như ngực, lưng và các chi. Những nốt ban này thường có dạng phẳng và có thể bắt đầu giống như ban kim của sởi.

Bệnh thương hàn trải qua nhiều giai đoạn khác nhau và tuần đầu tiên kể từ khi khởi phát các dấu hiệu là thời điểm quan trọng để điều trị. Nếu bỏ lỡ giai đoạn này, nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, thủng ruột, viêm xương tủy hay viêm nội tâm mạc sẽ tăng lên đáng kể.

Phương pháp điều trị bệnh thương hàn

Do tính chất lây nhiễm cao của bệnh, bệnh nhân sốt thương hàn cần được điều trị theo những nguyên tắc cơ bản sau:

• Cách ly bệnh nhân: Người bệnh cần được cách ly và điều trị tại chỗ để hạn chế nguy cơ lây lan vi khuẩn ra cộng đồng.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe: Cần theo dõi sát sao tình trạng của bệnh nhân để kịp thời phát hiện và xử lý các biến chứng có thể xảy ra.
• Áp dụng phác đồ kháng sinh: Việc điều trị ban đầu nên được thực hiện bằng kháng sinh theo đúng phác đồ điều trị. Do tình trạng kháng kháng sinh đang ngày càng gia tăng, nên việc lựa chọn loại kháng sinh cần dựa vào kết quả kháng sinh đồ. Kháng sinh có thể được chỉ định sử dụng dưới dạng tiêm hoặc uống, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Cách phòng ngừa bệnh sốt thương hàn

Tiêm phòng là biện pháp phòng ngừa mà Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ khuyến nghị. Có hai loại vắc xin để phòng ngừa sốt thương hàn:

• Vắc xin dạng viên uống: Dành cho người từ 6 tuổi trở lên bao gồm 4 viên. Mỗi ngày uống một viên (cách ngày) và cần bắt đầu ít nhất một tuần trước khi đi du lịch.
• Vắc xin dạng tiêm: Dành cho người từ 2 tuổi trở lên. Cần tiêm một mũi (hoặc tiêm nhắc) ít nhất hai tuần trước khi đi du lịch.

Cần lưu ý rằng cả hai loại vắc xin này đều không có hiệu quả 100%. Hiệu quả của vắc xin có thể giảm dần theo thời gian, vì vậy cần tiêm nhắc để bảo vệ tốt hơn, đặc biệt nếu bạn sống hoặc có kế hoạch đến vùng có dịch thương hàn.

Bên cạnh việc tiêm phòng, bạn cũng nên cẩn trọng khi chọn thức ăn và đồ uống để phòng ngừa bệnh sốt thương hàn:

• Chỉ nên ăn thực phẩm đã được nấu chín và ăn khi còn nóng.
• Tránh các món ăn đã được bày sẵn trong tiệc tự chọn.
• Chỉ ăn trái cây và rau sống sau khi đã rửa sạch bằng nước sạch hoặc đã gọt vỏ.
• Chỉ uống nước từ các thùng chứa đã được niêm phong của nhà máy.
• Tránh nước đá vì có thể được làm từ nguồn nước không sạch.
• Chỉ sử dụng sữa đã được tiệt trùng.
• Không ăn thịt hay trứng không rõ nguồn gốc từ gà, vịt hoặc heo.

Ngoài ra, bạn nên thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Nếu không có nước và xà phòng, có thể sử dụng dung dịch rửa tay nhanh có chứa ít nhất 60% cồn. Tuyệt đối không đưa tay lên mặt và miệng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. 

Như vậy, trên đây là những thông về bệnh thương hàn. Hiểu biết về bệnh thương hàn lây truyền như thế nào cũng giúp bạn nhận thức được cách phòng bệnh cho bản thân và gia đình.