Điều kiện để ghép gan và quy trình ghép gan

Cuộc chiến thời gian với những hy vọng mang lại sức khỏe cho bệnh nhân điều trị bệnh gan giai đoạn cuối được thắp sáng với kỹ thuật ghép gan trong y khoa hiện đại. Tuy nhiên, điều kiện và quy trình để ghép gan không chỉ đòi hỏi tài năng của đội ngũ y bác sĩ thực hiện mà còn phụ thuộc vào thể trạng người hiến và người nhận.

Ghép gan là gì?

Ghép gan là một phẫu thuật quan trọng trong lĩnh vực ghép tạng, đứng ở vị trí thứ hai sau ghép thận. Đây là một bước tiến đáng kể trong lịch sử y học hiện đại. Lần đầu tiên ca ghép gan được thực hiện tại Hoa Kỳ vào năm 1963 bởi bác sĩ Thomas E. Starzl. Tại Việt Nam, phẫu thuật ghép gan mới được áp dụng trong thời gian gần đây và đã chứng minh hiệu quả to lớn trong việc cứu sống bệnh nhân ung thư gan giai đoạn cuối.

Ghép gan là một phẫu thuật thay thế một phần hoặc toàn bộ gan bị bệnh bằng một phần hoặc toàn bộ gan lành từ người hiến tặng hoặc từ gan của người bệnh chết não. Có năm loại phẫu thuật ghép gan chính, bao gồm:

Ghép gan đúng vị trí người nhận (Orthotopic liver transplantation): Phương pháp này thực hiện việc thay thế toàn bộ gan bị bệnh bằng gan lành vào vị trí nguyên vẹn trong cơ thể người nhận.

Ghép gan một phần giảm thể tích (Reduce size liver transplantation): Trong trường hợp gan người hiến tặng quá lớn cho người nhận, một phần gan sẽ được cắt bớt để đảm bảo phù hợp với vị trí và kích thước của người nhận.

Ghép gan chia để cung cấp cho nhiều người (Split liver transplantation): Gan từ người hiến tặng có thể được chia thành hai phần để ghép cho hai người nhận khác nhau.

Ghép gan một phần của người hiến tạng còn sống (Living related liver transplantation): Trong trường hợp này, một phần gan từ người hiến tạng còn sống (thường là người thân) sẽ được sử dụng để ghép vào người nhận.

Phương pháp ghép gan phụ trợ (Auxiliary transplantation): Phương pháp này thực hiện việc ghép một phần gan lành vào cơ thể người nhận mà không loại bỏ gan bị bệnh.

Ngoài ra, còn có các phương pháp ít phổ biến hơn như ghép gan Domino và ghép gan từ nguồn động vật (xeno transplantation).

Các chỉ định ghép gan

Ghép gan là một phương pháp quan trọng trong việc cứu sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc các bệnh liên quan đến gan. Tuy nhiên, quá trình quyết định liệu có nên tiến hành ghép gan hay không phải dựa trên một số chỉ định cụ thể, đảm bảo rằng sự can thiệp này sẽ đạt được hiệu quả tốt nhất và bền vững.

Những chỉ định cho phẫu thuật ghép gan bao gồm:

Bệnh gan do rượu: Khi chỉ số Child - Pugh (đánh giá mức độ suy gan) vượt qua 7 điểm, hoặc bệnh nhân có tiền sử chảy máu do tăng áp lực tĩnh mạch cửa, cùng với đợt viêm phúc mạc tiên phát, ghép gan có thể được xem xét thực hiện.

Viêm gan virus B, C: Trường hợp suy gan mất bù với chỉ số Child - Pugh - Turcott lớn hơn 7 điểm, kết hợp với đợt viêm phúc mạc tiên phát và tình trạng xơ gan cổ chướng, xuất huyết tiêu hóa tái phát nhiều lần không đáp ứng với điều trị thuốc hoặc tiêm xơ tĩnh mạch, ghép gan có thể được xem xét.

Bệnh lý xơ gan mật và các biến chứng: Những trường hợp tiên lượng sống dưới 1 năm nếu không thực hiện ghép gan, suy gan mất bù, hội chứng gan phổi, hay các chỉ số y tế như albumin máu dưới 30 g/l và bilirubin cao hơn 100 μmol/l, có thể cân nhắc thực hiện phẫu thuật ghép gan.

Ung thư gan và đường mật: Các trường hợp ung thư gan tế bào gan nguyên phát với kích thước khối u theo tiêu chuẩn cụ thể như tiêu chuẩn Millan hoặc tiêu chuẩn UCSF cũng được xem xét cho ghép gan.

Suy gan cấp và ung thư đường mật: Trong trường hợp ngộ độc thuốc paracetamol hoặc đợt cấp viêm gan do virus dẫn đến tình trạng hôn mê gan trong thời gian 8 tuần sau khi xuất hiện các triệu chứng, ghép gan có thể được xem xét.

Rối loạn chuyển hóa và bệnh lý mạch máu ở gan: Các bệnh như bệnh Wilson, bệnh thiếu hụt α1 antitrypsin, nhiễm sắt di truyền cùng với các bệnh lý mạch máu ở gan như hội chứng Budd – Chiari, huyết khối tĩnh mạch gan cũng có thể là các chỉ định cho ghép gan.

Những tiêu chí trên đảm bảo rằng phẫu thuật ghép gan chỉ được thực hiện khi thời gian sống thêm sau phẫu thuật lớn hơn 1 năm và chất lượng cuộc sống sau phẫu thuật được đảm bảo. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn cần dựa vào đánh giá toàn diện của bác sĩ và tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Điều kiện để ghép gan và quy trình ghép gan

Ghép gan là một thủ thuật phức tạp, mang tính tiên phong trong việc cứu sống và cải thiện chất lượng cuộc sống của những người bệnh suy gan cấp giai đoạn cuối. Việc lựa chọn người hiến gan cùng quy trình thực hiện đóng vai trò quyết định trong thành công của phẫu thuật này.

Điều kiện để ghép gan

Người hiến gan

Người chết não: Hợp nhóm máu ABO và kích thước gan phù hợp với người nhận. Các trường hợp không tương đồng về nhóm máu có thể tăng nguy cơ đào thải và biến chứng.

Người sống hiến tặng thùy gan: Phù hợp với người nhận (người lớn cho người lớn hoặc người lớn cho trẻ em). Phải có tình trạng sức khỏe tốt, hợp nhóm máu, không mắc bệnh lý về gan như viêm gan virus, không dùng rượu bia, hút thuốc lá hay chất kích thích.

Các yếu tố nguy cơ có thể gây thất bại cho phẫu thuật ghép gan của người hiến gan bao gồm: Người lớn trên 50 tuổi, gan thoái hóa mỡ, tăng men gan, tăng bilirubin, điều trị dài ngày ở phòng hồi sức cấp cứu, huyết áp cao, tăng natri máu, ghép gan từ người nam cho người nữ.

Người nhận gan

Người nhận gan cần đáp ứng điều kiện sau khi quyết định thực hiện ghép gan:

• Phải đáp ứng các chỉ định ghép gan và không mắc các vấn đề tim phổi nghiêm trọng.
• Không mắc các ung thư ngoài ung thư gan.
• Không sử dụng chất kích thích hoặc rượu bia trước phẫu thuật.
• Sẵn sàng tuân thủ việc uống thuốc suốt đời sau phẫu thuật.

Quy trình ghép gan

Với người chết não, tiến hành kiểm tra gan và ổ bụng bằng nội soi để đảm bảo không có bệnh lý về gan hoặc ổ bụng ngăn cản việc ghép. Tiến hành mổ để lấy gan.

Với người sống hiến tặng thùy gan, thực hiện phẫu thuật cắt thùy hoặc đoạn gan.

Gan lấy ra được bảo quản trong dung dịch bảo quản lạnh trong khoảng 18 giờ trước khi ghép.

Thực hiện phẫu thuật ghép gan, trong đó gan đã mất chức năng của người nhận được thay thế bằng gan mới.

Sau phẫu thuật, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch để ngăn ngừa tình trạng đào thải mảnh ghép. Các loại thuốc thường dùng bao gồm kháng thể đơn dòng kháng thụ thể IL-2, các thuốc ức chế calcineurin như cyclosporin hoặc tacrolimus, mycophenolate mofetil và corticosteroid.

Ghép gan đã mở ra những cơ hội tái sinh cho những người bệnh gan giai đoạn cuối. Tuy nhiên, sự thành công của phẫu thuật không chỉ phụ thuộc vào quy trình mà còn phụ thuộc vào việc lựa chọn người hiến và người nhận thích hợp.

Xem thêm:

• Gan nằm ở vị trí nào trong cơ thể người?
• Xét nghiệm chức năng gan có cần nhịn ăn không?