Giải đáp thắc mắc “Chụp X-quang có phát hiện ung thư phổi không?”

Ung thư phổi là ung thư khởi phát từ phổi hay còn được gọi là khối u ác tính ở đường hô hấp phát triển từ các tế bào thuộc lớp niêm mạc của đường thở (biểu mô phế quản, tiểu phế quản, phế nang...). Theo thống kê, ung thư phổi là một trong bệnh lý ác tính chiếm tỷ lệ cao trong các loại bệnh ung thư ở nam giới.

Chụp X-quang phổi là gì

Chụp X-quang phổi là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất trong thực hành lâm sàng. Phương pháp này thường được chỉ định trong quá trình kiểm tra, sàng lọc các bệnh lý có liên quan đến phổi. 

Khi thực hiện chụp, máy X-quang sẽ chiếu tia X qua ngực và ghi lại hình ảnh của các cơ quan trong lồng ngực bao gồm bộ xương thành ngực, tim, phổi, đường thở, mạch máu và bạch huyết. Đồng thời, kỹ thuật này còn có thể giúp bác sĩ phát hiện nhanh chóng các bất thường về lồng ngực để có kế hoạch điều trị bệnh hiệu quả nhất.

Chụp X-quang phổi được xem là phương pháp nhanh nhất chẩn đoán ung thư phổi

Chụp X-quang có thể phát hiện được ung thư phổi không

Dựa vào hình ảnh phim chụp X-quang phổi, các bác sĩ cũng có thể nhận biết được các dấu hiệu ung thư phổi gồm: Ung thư phổi phổi nguyên phát, ung thư phổi di căn thể kê, ung thư phổi di căn thể thả bóng. Tuy nhiên vì độ đặc hiệu trên phim chụp X-quang không cao, nên trong một số trường hợp, các chẩn đoán u phổi không thể chỉ dựa phim X-quang đơn thuần.

Ưu điểm và nhược điểm của X-quang phổi trong phát hiện ung thư phổi

Ưu điểm

• Thực hiện nhanh chóng, không can thiệp gây đau.
• Ít tốn kém chi phí.
• Quan sát được hình ảnh của lồng ngực, xương sườn, tim, phổi, mạch máu làm cơ sở hỗ trợ để các bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.
• Chụp X-quang phổi có thể nhìn thấy các tổn thương đủ lớn, không bị che lấp trên hai lá phổi trên trường khảo sát.

Nhược điểm

• Tia X là một dạng của sóng điện từ, có bức xạ năng lượng cao nên việc chụp X-quang phổi phải được tiến hành ở nơi đủ điều kiện an toàn về mặt kỹ thuật. Yêu cầu phòng chụp, máy móc, trang thiết bị phải đạt tiêu chuẩn an toàn do Bộ y tế và Tổ chức y tế thế giới đề ra.
• Chụp X-quang phổi có thể là chống chỉ định tương đối đối với phụ nữ mang thai do bức xạ của tia X.

• Kỹ thuật này không cho phép phát hiện được các tổn thương quá nhỏ hoặc các bệnh ở giai đoạn sớm trên phổi.
• Khi chụp X-quang phổi, các tổn thương nhỏ bị che lấp bởi bóng tim, xương sườn.
• Ở  những vị trí đỉnh phổi các tổn thương sẽ khó quan sát nếu áp dụng kỹ thuật chụp X-quang.
• Khó đánh giá những chi tiết, đặc tính bên trong của tổn thương.

Để kết quả chẩn đoán được chính xác chụp X-quang phổi phải được tiến hành ở nơi đủ điều kiện an toàn về mặt kỹ thuật

Các nhược điểm này của X-quang phổi thường được khắc phục bởi phương tiện chẩn đoán hình ảnh cao cấp hơn là cắt lớp vi tính.

Phát hiện ung thư phổi trên phim X-quang

Hình ảnh các khối u phổi trên X-quang khá đa dạng, tuy nhiên thường gặp là các khối mờ (màu sáng trên phim X-quang), hình tròn, ranh giới có thể rõ hoặc không. Dựa vào vị trí của khối u ung thư phổi được phân làm 2 loại chính:

U phổi trung tâm

Là ung thư phế quản thể trung tâm chiếm khoảng 60% ung thư phổi, với các khối u nằm quanh rốn phổi. Trên phim X-quang là khối mờ vùng rốn phổi, bờ tua gai (nham nhở, dạng tia nắng mặt trời), ranh giới không rõ. Hình ảnh ung thư rốn phổi thường đi kèm với các dấu hiệu X quang khác như nhão cơ hoành. 

Do bản chất khối u xuất phát từ các phế quản lớn vùng rốn phổi nên có thể gây ra dấu hiệu xẹp phổi một thùy hoặc phân thùy của nhánh phế quản. Xẹp phổi có thể được thể hiện là hình ảnh mờ thuần nhất dạng tam giác có lõm cạnh điển hình, có khi là hình xẹp phổi không hoàn toàn trên phim chụp X-quang. 

U phổi ngoại vi

Là sự xuất hiện các khối u nằm vùng ngoại vi của lá phổi. Ung thư phế quản ngoại vi thường biểu hiện một hình mờ cản quang tròn hoặc bầu dục có bờ và ranh giới rõ. Đặc biệt có những trường hợp ngoại lệ có thể thấy hình ảnh đầu tiên là một đám phế viêm, không có dấu hiệu của xẹp phổi như trong ung thư phế quản trung tâm. 

Bất cứ loại ung thư nào cũng có thể lây lan và di căn sang phổi. Do đó. bên cạnh hình ảnh ung thư nguyên phát tại phổi, phim X-quang phổi còn có thể gặp hình ảnh tổn thương di căn từ ung thư các cơ quan khác. Biểu hiện có thể là các nốt mờ nhỏ, kích thước to nhỏ không đều, rải rác khắp trưởng phổi hai bên thường được gọi là hình ảnh “thả bóng”.

Qua phim chụp X-quang có thể xác định 2 loại u phổi

Chi phí chụp X-quang phổi

Chi phí chụp X-quang phổi cũng là một vấn đề được nhiều bệnh nhân quan tâm. 

Theo quyết định số 21/2007/QĐ-BYT ngày 12/03/2007 của Bộ Y tế chi phí chụp X-quang phổi được quy định khoảng 95.000 đồng. Tuy nhiên người bệnh cần lưu ý đây là mức giá sàn tối thiểu chưa bao gồm chỉ định xét nghiệm.

Ngoài ra, chi phí chụp X-quang sẽ có sự chênh lệch giữa các cơ sở y tế khác nhau. Bên cạnh đó, tùy từng trường hợp bệnh nhân và bệnh lý liên quan mà chi phí này có thể thay đổi do đó người bệnh nên tham khảo thật kỹ trước khi quyết định.

Một số điểm cần lưu ý khi chụp X-quang phổi

Chụp X- quang phổi là kỹ thuật đơn giản, không gây đau. Tuy nhiên để đảm bảo tính chính xác cho kết quả người bệnh cần lưu ý một số điều sau:

• Để hạn chế sự tác động của tia X, người bệnh nên lựa chọn các cơ sở y tế lớn, có đầy đủ các điều kiện an toàn khi tiến hành kỹ thuật chụp .
• Cần mang theo kết quả chụp X-quang lần trước, các tóm tắt bệnh án, phiếu xét nghiệm nếu có để trong một số trường hợp các bác sĩ cần có sự so sánh, đánh giá tiến triển của bệnh để đưa ra kết luận.
• Người bệnh là nữ nếu nghi ngờ mang thai hoặc đang mang thai thì cần thông báo cho bác sĩ để tránh ảnh hưởng không tốt của tia X đến thai nhi.
• Người bệnh phải cởi bỏ áo ngoài và mặc áo choàng của cơ sở y tế.
• Cần tháo bỏ các vật dụng có thể gây ảnh hưởng đến phim chụp như: Vòng, nhẫn, cặp tóc, kính,...

Phụ nữ mang thai chụp X-quang phổi cần chú ý để tránh ảnh hưởng sức khỏe bản thân và thai nhi

Như vậy, chụp X-quang phổi là một dịch vụ bạn nên thực hiện trong các đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ. Phim X-quang phổi giúp các bác sĩ đánh giá sơ bộ về các tổn thương tại phổi, rất có giá trị trong tầm soát ung thư phổi cho cộng đồng. Bên cạnh đó, các bác sĩ sẽ kết hợp thêm triệu chứng lâm sàng, các phương tiện chẩn đoán chuyên sâu (chụp cắt lớp vi tính, các xét nghiệm hay sinh thiết u phổi...) để làm rõ chẩn đoán giúp sớm phát hiện ung thư và có hướng điều trị kịp thời.

Minh QA

Nguồn: Tổng hợp