HBV-DNA là gì? Ý nghĩa của xét nghiệm HBV-DNA

Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về HBV-DNA là gì và mục đích cũng như ý nghĩa của xét nghiệm HBV-DNA. Nếu bạn đang quan tâm đến vấn đề này, hãy cùng Nhà Thuốc Long Châu theo dõi bài viết dưới đây nhé!

HBV-DNA là gì?

HBV-DNA là phần nhân của virus viêm gan B, tức là acid nucleic chứa đựng các thông tin di truyền của virus. Xét nghiệm HBV-DNA có ý nghĩa nhằm kiểm tra trong máu có chứa virus hoàn chỉnh (gồm nhân và vỏ) hay không. HBV-DNA phản ánh sự sao chép của virus và cho biết số lượng hạt virus hiện diện trong máu.

Xét nghiệm HBV-DNA là gì?

Xét nghiệm định lượng HBV-DNA, hay còn được biết đến là việc đo lượng virus viêm gan B trong máu, nhằm đánh giá số lượng hoặc nồng độ virus trong một đơn vị thể tích huyết tương/huyết thanh. Kết quả xét nghiệm thường được thể hiện bằng đơn vị IU/ml hoặc copy/ml (1 IU tương đương với 5 - 6 bản sao virus), từ đó đánh giá mức độ nhân lên của virus trong tế bào gan.

Mức độ nồng độ virus được coi là cao khi vượt quá 10.000 IU/ml, mức trung bình từ 2000 - 10.000 IU/ml và thấp khi dưới 2000 IU/ml.

Việc theo dõi mức độ HBV-DNA trong máu hàng tháng, hàng năm là một điều kiện cần thiết để quản lý bệnh, giúp xác định thời điểm điều trị, theo dõi đáp ứng với điều trị và đánh giá việc tuân thủ quy trình dừng điều trị.

Hiện nay, xét nghiệm HBV-DNA đã áp dụng kỹ thuật Realtime-PCR tự động hoàn toàn từ việc tách chiết các phân tử DNA cho đến quá trình thực hiện phản ứng PCR. Kết quả của xét nghiệm này nhanh chóng và đạt độ chính xác cao, với độ nhạy lên đến 99% và độ đặc hiệu lên đến 99%. Xét nghiệm này có thể cho ra các kết quả như sau:

• Không phát hiện HBV-DNA trong mẫu máu.
• Nồng độ HBV-DNA dưới ngưỡng phát hiện (khoảng 20 IU/ml).
• Đo được nồng độ cụ thể của HBV-DNA.

Xét nghiệm HBV-DNA được thực hiện khi nào?

Xét nghiệm HBV-DNA không nên được sử dụng như một xét nghiệm chẩn đoán nhiễm viêm gan B. Đối với người bệnh đã được chẩn đoán mắc viêm gan B mạn tính, thực hiện xét nghiệm HBV-DNA là vô cùng quan trọng và cần thiết. Các trường hợp cần thực hiện xét nghiệm như:

• Người được chẩn đoán viêm gan B.
• Các trường hợp mà kết quả xét nghiệm cho thấy có suy giảm chức năng hoặc tổn thương tế bào gan.
• Theo dõi trong và sau quá trình điều trị.

Việc thực hiện xét nghiệm HBV-DNA theo định kỳ giúp theo dõi nồng độ virus. Mỗi 3 - 6 tháng cần thực hiện xét nghiệm HBV-DNA kết hợp với các xét nghiệm khác như định lượng men gan AST, ALT, xét nghiệm HBeAg, Anti-HBe để đánh giá sự đáp ứng với điều trị và đánh giá khả năng tái phát sau khi ngưng điều trị.

Ý nghĩa của xét nghiệm HBV-DNA

Định lượng virus để cân nhắc điều trị

Những trường hợp người có nhiễm virus viêm gan B thường sẽ có kết quả dương tính với HBsAg khi thử máu. Tuy nhiên, việc phát hiện acid nucleic (HBV-DNA), tức là chứng cứ về sự hiện diện của virus viêm gan B, thường âm tính hoặc chỉ thấy ở mức độ rất thấp (dưới 10^5/ml).

Khi hệ thống miễn dịch không kiểm soát được việc nhân bản của virus trong tế bào gan, virus viêm gan B sẽ sản xuất ra một lượng lớn virus hoàn chỉnh và giải phóng vào máu của người bệnh. Trong trường hợp này, kết quả xét nghiệm máu sẽ cho thấy HBsAg dương tính cùng với sự hiện diện của virus trong máu ở mức độ cao, được phát hiện thông qua xét nghiệm HBV-DNA với kết quả dương tính và số lượng vượt quá 100,000 copies/ml.

Nếu HBV-DNA dương tính với số lượng trên 100,000 copies/ml, thì nên tiếp tục kiểm tra men gan (ALT hoặc SGPT) của người bệnh.

• Nếu men gan tăng gấp 2 lần ngưỡng bình thường (ALT bình thường là 19 IU ở nữ và 33 IU ở nam) thì được chẩn đoán là viêm gan và cần điều trị.
• Nếu men gan ở mức bình thường, cần phải xác nhận xem tế bào gan có bị tổn thương hay không thông qua các xét nghiệm về hình thái tế bào gan như sinh thiết gan, fibrotest, fibroscan. Nếu kết quả cho thấy có tổn thương, người bệnh cũng cần được xem xét như đang mắc viêm gan mạn tính và cần được điều trị đặc hiệu, ngay cả khi men gan ở mức bình thường.

Theo dõi điều trị

Xác định lượng HBV-DNA là bước cần thiết để theo dõi hiệu quả của các loại thuốc kháng virus mà bác sĩ đã kê đơn cho người bệnh. Nếu sau 1 - 3 tháng điều trị, kết quả xét nghiệm cho thấy lượng virus (được biểu thị qua HBV-DNA copy hoặc IU) giảm 100 lần, bác sĩ có thể đánh giá rằng thuốc kháng virus đang phát huy hiệu quả. Ngược lại, nếu sau 12 tuần điều trị nồng độ HBV-DNA trong máu giảm dưới 10 lần, hoặc giảm dưới 100 lần sau 24 tuần điều trị, có thể xem là điều trị không có hiệu quả.

Hiện nay, có nhiều loại thuốc kháng virus dành cho viêm gan B mạn tính có hiệu quả cao, ngăn chặn sự nhân bản của HBV nhanh chóng, dẫn đến việc HBV-DNA biến mất khỏi máu sớm hơn so với HBeAg. Vì vậy, theo dõi HBV-DNA là một phương pháp rất tốt để đánh giá sớm việc điều trị. Hiện nay, các chuyên gia y tế đã thống nhất việc sử dụng HBV-DNA như một chỉ số theo dõi đáp ứng của điều trị hơn là HBeAg.

Xét nghiệm này cần được thực hiện định kỳ mỗi 3 tháng trong quá trình điều trị để đánh giá hiệu quả của liệu pháp và khả năng kháng thuốc của virus trong cơ thể người bệnh. Khi kết quả xét nghiệm cho thấy sự tái xuất hiện của HBV-DNA trên ngưỡng phát hiện, bác sĩ điều trị cần chú ý, vì đây có thể là dấu hiệu cho thấy virus đã phát triển khả năng kháng thuốc hoặc người bệnh không tuân thủ đúng liệu pháp mà bác sĩ đã chỉ định.

Xét nghiệm đột biến kháng thuốc

Trong quá trình điều trị, nếu xét nghiệm theo dõi virus HBV-DNA bất ngờ trở lại dương tính và nồng độ HBV-DNA tăng lên dần, thì đây có thể là dấu hiệu cho thấy virus đang kháng với loại thuốc được sử dụng. Trong tình huống này, cần thực hiện các xét nghiệm để phát hiện xem liệu thuốc đang sử dụng có gặp phải sự đề kháng thuốc từ virus hay không?

Nếu trong máu của người bệnh xuất hiện HBeAg, đó có nghĩa là virus đang nhân lên trong cơ thể. Trên thực tế, khi người bệnh được điều trị bằng thuốc kháng virus, việc nhân lên của virus sẽ bị ngăn chặn. Sự đột biến kháng thuốc sẽ được nhận biết nếu kết quả xét nghiệm cho thấy HBeAg âm tính, Anti HBe dương tính, nhưng HBV-DNA vẫn dương tính. Đồng thời, có sự biến đổi không bình thường trong men gan, như tăng giảm không theo trạng thái bình thường, đây là tín hiệu cảnh báo về nguy cơ virus đang trải qua quá trình đột biến kháng thuốc.

Đánh giá sự tái phát virus

Nếu sau khi ngưng điều trị tối thiểu 4 tuần, nồng độ HBV-DNA của người bệnh tăng lên gấp 10 lần thì được đánh giá là có sự tái phát virus.

Quyết định ngưng sử dụng thuốc kháng virus

Để quyết định việc ngưng sử dụng thuốc kháng virus cho người bệnh, cần thực hiện đầy đủ các xét nghiệm về nồng độ virus HBV-DNA, chức năng gan, cùng với việc kiểm tra các chỉ số HbeAg, HbeAb, HbsAg, và siêu âm gan. Tuyệt đối, người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và không được tự ý ngừng thuốc trong quá trình điều trị, vì việc này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm trong tương lai.

Hy vọng thông qua bài viết này bạn đã giải đáp được thắc mắc “HBV-DNA là gì?” và có cái nhìn rõ hơn về xét nghiệm HBV-DNA. Kết quả của xét nghiệm đo tải lượng virus viêm gan B (HBV-DNA) mang ý nghĩa nhằm xác định chính xác thời điểm bắt đầu sử dụng thuốc kháng virus viêm gan B, cũng như theo dõi đáp ứng trong và sau quá trình điều trị.