Hiểu rõ các phương pháp xét nghiệm HIV: Kiến thức quan trọng về sức khỏe cần nắm!

Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về xét nghiệm HIV và các phương pháp xét nghiệm HIV phổ biến hiện nay. Khám phá những thông tin quan trọng để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và an toàn.

Xét nghiệm HIV là gì?

HIV là viết tắt của Human Immunodeficiency Virus, một loại virus thuộc họ retrovirus, gây ra sự suy giảm hệ miễn dịch ở con người. Xét nghiệm HIV sử dụng kỹ thuật huyết thanh học để phát hiện sự hiện diện của kháng thể HIV hoặc kháng nguyên HIV trong máu hoặc các dịch tiết khác, giúp xác định tình trạng nhiễm HIV của bệnh nhân. Xét nghiệm HIV cũng là phương pháp duy nhất để xác định liệu một người có bị nhiễm HIV hay không.

Quy trình xét nghiệm HIV

Quy trình xét nghiệm HIV có thể thay đổi tùy theo cơ sở y tế và loại xét nghiệm, nhưng dưới đây là tóm tắt chung về quy trình thường gặp:

Đăng ký và tư vấn ban đầu

Bước đầu tiên là bạn đến cơ sở y tế hoặc trung tâm xét nghiệm HIV.

Tại bàn tiếp đón, bạn sẽ đăng ký và lấy phiếu tư vấn. Phiếu này thường chứa thông tin cơ bản về bạn.

Tư vấn trước xét nghiệm

Trước khi thực hiện xét nghiệm, bạn sẽ được tư vấn trước xét nghiệm tại phòng của bác sĩ hoặc nhân viên y tế. Trong buổi tư vấn, họ có thể giải thích về quy trình xét nghiệm, ý nghĩa của kết quả, cung cấp thông tin về HIV/AIDS, các phương pháp xét nghiệm HIV hiện nay và tư vấn chọn phương pháp phù hợp.

Lấy mẫu xét nghiệm

Sau phần tư vấn, một mẫu máu hoặc dịch tiết từ cơ thể của bạn sẽ được thu thập. Máu là mẫu phổ biến để xét nghiệm HIV.

Kiểm tra và xử lý mẫu (nếu cần)

Mẫu xét nghiệm có thể cần kiểm tra và xử lý trước khi được đưa vào máy móc để phân tích. Điều này có thể bao gồm việc tách plasma từ máu.

Phân tích mẫu

Mẫu của bạn được chuyển về phòng thí nghiệm, nơi sẽ tiến hành phân tích để xác định có kháng thể HIV hay không.

Xác định kết quả

Kết quả của xét nghiệm được xác định dựa trên kết quả phân tích mẫu của bạn.

Xuất phiếu kết quả

Phiếu kết quả được điền và sau đó được xuất ra. Phiếu này chứa thông tin về kết quả xét nghiệm.

Tư vấn kết quả

Sau khi có kết quả, bạn có thể yêu cầu được tư vấn về kết quả. Nhân viên y tế hoặc chuyên gia sẽ giải thích kết quả cho bạn và cung cấp hướng dẫn về các bước tiếp theo, bao gồm xử lý và điều trị nếu kết quả là dương tính.

Thời gian xét nghiệm có thể thay đổi tùy vào các phương pháp xét nghiệm HIV. Xét nghiệm nhanh thường mất ít thời gian (20 - 30 phút) để có kết quả, trong khi các xét nghiệm phức tạp hơn có thể mất vài ngày để hoàn thành.

Những ai nên xét nghiệm HIV?

Việc duy nhất để biết bạn có nhiễm HIV hay không là thông qua xét nghiệm. Nếu bạn thuộc một trong ba nhóm sau đây, thì nên xét nghiệm HIV định kỳ và tìm hiểu về tầm soát sớm bệnh:

• Có quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc đường âm đạo mà không sử dụng bao cao su với người không phải là đối tác tình cảm, bao gồm cả người cùng giới.
• Có quan hệ tình dục không an toàn, nghĩa là không sử dụng bao cao su hoặc sử dụng bao cao su mà không đúng cách với người tiêm chích ma túy hoặc có nhiều đối tác tình dục.
• Tiêm chích ma túy và chia sẻ kim tiêm với người khác.

Có các phương pháp xét nghiệm HIV nào?

Các phương pháp xét nghiệm HIV hiện nay được dùng phổ biến bao gồm:

• Phương pháp xét nghiệm HIV nhanh: Kiểm tra cả kháng thể và kháng nguyên HIV (HIV combo Ag/Ab).
• Phương pháp xét nghiệm HIV sử dụng máy phân tích miễn dịch ELISA: Kiểm tra cả kháng thể và kháng nguyên HIV (HIV combo Ag/Ab).
• Phương pháp khẳng định HIV: Sử dụng ba loại xét nghiệm HIV khác nhau để chẩn đoán HIV.
• Phương pháp xét nghiệm HIV PCR: Phương pháp xét nghiệm có độ chính xác cao nhất và có khả năng phát hiện HIV sớm, thậm chí ở giai đoạn đầu, được gọi là "cửa sổ".

Ba loại kết quả chính khi xét nghiệm HIV

Dương tính (Positive)

Trong trường hợp này, kết quả xét nghiệm cho thấy có kháng thể kháng HIV trong máu của bạn. Điều này chỉ ra rằng bạn dương tính với HIV, tức là bạn nhiễm virus HIV.

Âm tính (Negative)

Khi kết quả xét nghiệm là âm tính, điều này có nghĩa là trong máu bạn không có kháng thể kháng HIV. Có hai khả năng: 

• Bạn không nhiễm HIV và không có dấu vết của virus trong cơ thể.
• Bạn có thể nhiễm HIV nhưng đang ở trong giai đoạn "cửa sổ".

Giai đoạn "cửa sổ" là giai đoạn sau khi nhiễm HIV nhưng trước khi cơ thể sản xuất đủ kháng thể để xác định trong xét nghiệm. Trong giai đoạn này, kết quả xét nghiệm có thể là âm tính mặc dù bạn đã nhiễm HIV.

Không rõ (Indeterminate)

Kết quả xét nghiệm là không rõ khi không thể xác định rõ ràng việc có hay không có kháng thể kháng HIV trong máu. Nguyên nhân của kết quả không rõ có thể là do bạn đang ở trong giai đoạn "cửa sổ" khi kháng thể chưa được sản xuất đủ để xác định, hoặc cũng có thể là do sử dụng một số loại thuốc hoặc tình trạng sức khỏe đặc biệt gây ảnh hưởng đến khả năng xác định kháng thể trong xét nghiệm.

Nếu bạn nhận được kết quả không rõ hoặc dấu vết về HIV, quan trọng nhất là bạn nên thảo luận với một chuyên gia y tế hoặc bác sĩ để hiểu rõ hơn về tình trạng của bạn và thực hiện các bước tiếp theo cần thiết.

Khi nào cần xét nghiệm HIV và chọn phương pháp nào phù hợp nhất?

Sau khi tiếp xúc với nguy cơ lây nhiễm HIV từ 7 - 14 ngày: Sử dụng phương pháp PCR.

Sau khi tiếp xúc với nguy cơ lây nhiễm HIV từ 15 - 30 ngày: Tiến hành xét nghiệm HIV để kiểm tra kháng thể và kháng nguyên HIV (xét nghiệm HIV Ag/Ab bằng phương pháp test nhanh hoặc máy phân tích miễn dịch ELISA). Nếu kết quả là âm tính, bạn có thể an tâm, tuy nhiên, sau 3 tháng nên xét nghiệm lại.

Sau khi tiếp xúc với nguy cơ lây nhiễm trong khoảng thời gian trên 90 ngày: Cần thực hiện xét nghiệm HIV Ag/Ab để kiểm tra kháng thể và kháng nguyên HIV (sử dụng phương pháp test nhanh hoặc máy phân tích miễn dịch ELISA). Nếu kết quả âm tính, bạn có thể kết luận rằng bạn không nhiễm HIV.

Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về các phương pháp xét nghiệm HIV phổ biến. Việc xác định tình trạng HIV là quan trọng để đảm bảo sức khỏe cá nhân và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Dù bạn quyết định thực hiện xét nghiệm nào, nên thực hiện tại các cơ sở y tế chất lượng để nhận kết quả chính xác nhất.

Xem thêm: 

• Xét nghiệm HIV có cần nhịn ăn không? Thông tin và lời khuyên hữu ích
• Xét nghiệm NAT là gì? Ứng dụng của NAT trong xét nghiệm sàng lọc
• Test HIV bằng nước bọt có chính xác không? Cách thực hiện như thế nào?