Hoại tử khớp háng: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp chẩn đoán
Ngày 03/01/2025
Kích thước chữ
Mặc định
Lớn hơn
Hoại tử khớp háng đang ngày càng trở nên phổ biến và có xu hướng ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi. Đây là một bệnh lý nghiêm trọng với khả năng gây tàn tật cho người mắc, tuy nhiên lại phát triển âm thầm và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vậy nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán hoại tử khớp háng là gì? Để giải đáp thắc mắc mời bạn đọc cùng tham khảo bài viết dưới đây.
Hoại tử khớp háng là bệnh lý nghiêm trọng, ngày càng gia tăng và trẻ hóa độ tuổi mắc. Bệnh phát triển âm thầm, dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác, nhưng nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến tàn tật vĩnh viễn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp chẩn đoán hoại tử khớp háng, từ đó nâng cao khả năng phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh.
Nguyên nhân gây hoại tử khớp háng
Hoại tử khớp háng, hay còn gọi là hoại tử vô khuẩn (hoại tử xương do thiếu máu cục bộ), là tình trạng thoái hóa xương do hoại tử các tế bào xương, thường xảy ra khi cung cấp máu dưới sụn bị gián đoạn. Căn bệnh này còn được gọi là hoại tử vô mạch (hoại tử do thiếu máu), chủ yếu ảnh hưởng đến các khớp chịu trọng lực như khớp háng, khớp gối và chỏm xương đùi hoặc cánh tay, ít gặp ở các xương nhỏ hoặc xương dẹt. Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.
Hoại tử khớp háng, hay còn gọi là hoại tử vô khuẩn (hoại tử xương do thiếu máu cục bộ)
Nguyên nhân gây hoại tử vô mạch chủ yếu liên quan đến thiếu máu cục bộ, bao gồm một số yếu tố như:
Gián đoạn mạch máu: Chỏm xương nhận dinh dưỡng qua các mạch máu, và khi mạch máu bị tổn thương (do gãy xương, trật khớp hoặc chấn thương mạch máu sau phẫu thuật), lưu lượng máu bị cản trở. Ví dụ, gãy cổ xương đùi có thể gây tổn thương mạch máu dưới sụn, dẫn đến hoại tử vô mạch ở 10-25% bệnh nhân. Trật khớp háng cũng có thể làm gián đoạn nguồn cung cấp máu cho chỏm xương đùi.
Tắc nghẽn mạch máu: Tắc nghẽn dòng máu có thể xảy ra do cục máu đông, mỡ hoặc khí. Bệnh hồng cầu hình liềm, do sự đột biến trong chuỗi beta của hemoglobin, có thể gây tắc nghẽn mạch máu, đặc biệt ở những khu vực có lưu lượng máu thấp, như động mạch mũ của chỏm xương đùi. Khoảng 11-37% bệnh nhân thiếu máu hồng cầu hình liềm bị hoại tử vô mạch. Các yếu tố đông máu bất thường cũng làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu.
Nén mạch ngoại vi: Áp lực từ bên ngoài mạch máu, chẳng hạn do sử dụng rượu và corticosteroid, có thể làm giảm dòng máu lưu thông, dẫn đến thiếu máu cục bộ và tăng nguy cơ hoại tử vô mạch. Người sử dụng corticosteroid với liều 10mg/ngày có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4,6 lần, trong khi những người uống rượu với liều lượng 400ml/tuần có nguy cơ tăng gấp 9,8 lần.
Tổn thương tế bào trực tiếp: Hóa trị, xạ trị, chấn thương nhiệt, và sử dụng corticoid hoặc thuốc lá có thể gây tổn thương trực tiếp đến tế bào, làm tăng nguy cơ hoại tử khớp háng.
Ngoài ra, các yếu tố khác như tăng lipid máu, tăng acid uric, viêm tụy, bệnh bạch cầu và ung thư hạch cũng có thể làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, góp phần gây hoại tử khớp háng.
Tắc nghẽn mạch máu là một trong những nguyên nhân gây hoại tử khớp háng
Hoại tử khớp háng có triệu chứng gì?
Trong giai đoạn đầu, hoại tử khớp háng thường không có triệu chứng rõ rệt, người bệnh có thể không cảm nhận được bất kỳ dấu hiệu nào. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, cơn đau bắt đầu xuất hiện ở vùng khớp háng và có thể lan xuống đùi. Ban đầu, cơn đau chỉ xuất hiện khi di chuyển, nhưng sau đó có thể xảy ra cả khi nghỉ ngơi. Đến giai đoạn muộn, khi chỏm xương bị hư tổn nghiêm trọng, biên độ vận động của khớp háng bị giảm đáng kể. Người bệnh gặp khó khăn khi dạng chân, thậm chí không thể thực hiện động tác này để tự bước lên xe máy. Dáng đi của họ trở nên khập khiễng, với hai chân thường lệch nhau. Thời gian từ khi bắt đầu có triệu chứng đến khi chức năng khớp háng bị mất hoàn toàn có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
Nhiều người bệnh chỉ cảm thấy đau ở khớp gối, không có đau ở khớp háng, dẫn đến việc dễ bị chẩn đoán nhầm là thoái hóa khớp gối. Trong giai đoạn này, kết quả chụp X-quang có thể không cho thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Cơn đau bắt đầu xuất hiện ở vùng khớp háng và có thể lan xuống đùi
Do đó, những người nằm trong nhóm có yếu tố nguy cơ cao nên xem xét đến khả năng mắc hoại tử chỏm xương đùi khi xuất hiện các triệu chứng như đau khớp háng một bên hoặc hai bên, đặc biệt khi thực hiện các động tác như ngồi xổm, dạng hoặc khép khớp háng, xoay trong, xoay ngoài khớp háng. Ngoài ra, đau khi đi bộ nhiều hoặc đứng lâu và giảm khi nghỉ ngơi, hoặc cơn đau khớp gối dai dẳng không rõ nguyên nhân cũng cần được chú ý. Người bệnh nên thăm khám tại các bệnh viện chuyên khoa cơ xương khớp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phương pháp chẩn đoán bệnh hoại tử khớp háng
Chẩn đoán xác định sẽ dựa vào các phương pháp cận lâm sàng.
X-quang: Phim chụp X-quang khớp háng thẳng, nghiêng và kiểu đùi chếch là công cụ đầu tiên dùng để phát hiện hoại tử khớp háng. Ở giai đoạn nhẹ, có thể thấy hình ảnh xương thưa, với mức độ xẹp chỏm từ nhẹ đến nặng, nghiêm trọng nhất là mất một phần hoặc toàn bộ chỏm, kèm theo hình ảnh hẹp khe khớp.
MRI (Cộng hưởng từ): Khi hình ảnh X-quang không đủ rõ ràng để chẩn đoán, MRI sẽ được chỉ định để cung cấp thông tin chính xác và sớm hơn về tình trạng hoại tử khớp háng.
Chẩn đoán bệnh hoại tử khớp háng được thực hiện dựa trên các biểu hiện lâm sàng kết hợp với yếu tố nguy cơ cao như tuổi tác, tiền sử chấn thương khớp háng, thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá, và mắc các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa, hay tăng huyết áp. Những yếu tố này giúp định hướng chẩn đoán bệnh.
Chụp MRI cung cấp thông tin chính xác và sớm hơn về tình trạng hoại tử khớp háng
Các biện pháp phòng tránh:
Hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia và thuốc lá, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ.
Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như huyết áp, đường huyết và lipid máu.
Tránh lạm dụng thuốc chứa corticoid và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Hoại tử khớp háng là nguyên nhân chính gây đau mạn tính và hạn chế vận động khớp háng. Những người có yếu tố nguy cơ cao và biểu hiện bệnh cần thăm khám và chẩn đoán sớm. Phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu khả năng phải thay khớp háng trong tương lai.
Kiểm soát tốt các bệnh lý nền là một trong những biện pháp hỗ trợ phòng tránh hoại tử khớp háng
Tóm lại, hoại tử khớp háng là một bệnh lý nghiêm trọng, phát triển âm thầm và có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp chẩn đoán là rất quan trọng trong việc phát hiện bệnh sớm. Chẩn đoán chính xác kết hợp với các biện pháp phòng ngừa hiệu quả có thể giúp giảm thiểu nguy cơ tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Vì vậy, những ai có yếu tố nguy cơ cao cần lưu ý và chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ bản thân khỏi căn bệnh này.
Có thể bạn quan tâm
Thông tin và sản phẩm gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể. Xem thêm
Dược sĩ chuyên khoa Dược lý - Dược lâm sàng. Tốt nghiệp 2 trường đại học Mở và Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Có kinh nghiệm nghiên cứu về lĩnh vực sức khỏe, đạt được nhiều giải thưởng khoa học. Hiện là Dược sĩ chuyên môn phụ trách xây dựng nội dung và triển khai dự án đào tạo - Hội đồng chuyên môn tại Nhà thuốc Long Châu.