Hướng dẫn cách đọc kết quả xét nghiệm HBV-DNA để theo dõi viêm gan B hiệu quả

Xét nghiệm HBV-DNA là công cụ quan trọng trong việc đánh giá và quản lý tình trạng bệnh viêm gan B. Hiểu rõ cách đọc kết quả xét nghiệm HBV-DNA sẽ giúp theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh liệu pháp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan. Để phòng ngừa viêm gan B hiệu quả, việc tiêm vắc xin sớm để tạo kháng thể bảo vệ vẫn là biện pháp tối ưu nhất mà các chuyên gia y tế khuyến cáo.

Xét nghiệm HBV-DNA là gì?

Xét nghiệm HBV-DNA là phương pháp đo lường nồng độ virus viêm gan B trong máu, cho phép bác sĩ theo dõi mức độ nhiễm virus theo thời gian. Phương pháp này thường sử dụng kỹ thuật Realtime PCR (Polymerase Chain Reaction) kết hợp với công nghệ TaqMan, giúp tự động hóa quy trình từ bước tách chiết phân tử DNA đến khi hoàn tất phản ứng PCR. Độ nhạy và đặc hiệu của phương pháp này rất cao, đạt đến 99%, cho ra kết quả chính xác và đáng tin cậy.

Xét nghiệm HBV-DNA mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:

Xác định thời điểm điều trị

Khi tải lượng virus tăng cao, xét nghiệm HBV-DNA sẽ giúp bác sĩ xác định thời điểm phù hợp để bắt đầu điều trị dựa trên kết quả cùng với các chỉ số khác, điển hình như men gan.

Theo dõi hiệu quả điều trị

Xét nghiệm HBV-DNA có thể giúp xác định hiệu quả của thuốc kháng virus. Nếu lượng virus giảm 100 lần sau 1 - 3 tháng điều trị, đó là dấu hiệu cho thấy thuốc đang có tác dụng.

Phát hiện đột biến virus và tình trạng kháng thuốc

Trong trường hợp lượng HBV tăng cao trở lại trong khi đang điều trị, đây có thể là dấu hiệu của sự đột biến hoặc kháng thuốc, gây ra nguy cơ tái phát bệnh.

Quyết định ngưng điều trị

Giúp bác sĩ đưa ra quyết định về việc có nên ngưng sử dụng thuốc kháng virus hay không, đồng thời yêu cầu thêm một số xét nghiệm bổ sung để đảm bảo an toàn.

Cách đọc kết quả xét nghiệm HBV-DNA

Kết quả xét nghiệm HBV-DNA thường được đo lường bằng đơn vị IU/mL hoặc số lượng bản sao (copies/mL). Có hai trường hợp kết quả là dương tính và âm tính, mỗi trường hợp mang ý nghĩa khác nhau về tình trạng hoạt động của virus trong cơ thể.

Dương tính

Nồng độ HBV < 2.000 IU/mL hoặc < 10.000 copies/mL

Điều này cho thấy tải lượng virus đang ở mức thấp, chứng tỏ liệu pháp điều trị đang có hiệu quả hoặc virus đang ở trạng thái không hoạt động.

Nồng độ HBV từ 2.000 – 10.000 IU/mL hoặc từ 10.000 – 100.000 copies/mL

Khi tải lượng virus nằm trong khoảng này, có nghĩa là virus hoạt động ở mức trung bình. Điều này có thể cho thấy liệu pháp điều trị chưa đạt hiệu quả tối ưu và virus vẫn đang hoạt động nhưng yếu.

Nồng độ HBV > 10.000 IU/mL hoặc > 100.000 copies/mL

Virus viêm gan B hoạt động mạnh mẽ với nồng độ cao có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan. Trong trường hợp này, nguy cơ biến chứng như xơ gan hoặc ung thư gan là rất cao và đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời.

Âm tính

Kết quả âm tính có nghĩa là mức độ virus trong máu rất thấp hoặc không phát hiện được virus, cho thấy viêm gan B đã được kiểm soát tốt hoặc bệnh đã được chữa khỏi. Tuy nhiên, một số trường hợp vẫn cần theo dõi, vì virus có thể tồn tại ở nồng độ rất thấp dưới ngưỡng phát hiện của máy (dưới 20 IU/mL).

Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý là chỉ với mỗi kết quả định lượng HBV-DNA sẽ chưa đủ cơ sở để chẩn đoán mắc viêm gan B. Bác sĩ xem xét, với những trường hợp kết quả bất thường thì sẽ chỉ định bệnh nhân theo dõi và làm thêm xét nghiệm bổ sung.

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả định lượng virus viêm gan B

Kết quả xét nghiệm HBV-DNA có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố sau:

Thời gian bảo quản mẫu

Thời gian lưu mẫu quá lâu có thể làm giảm độ chính xác của kết quả.

Chất chống đông Heparin

Trong một số ống lấy mẫu, Heparin được dùng để ngăn máu đông. Tuy nhiên, chất này có thể ức chế phản ứng PCR, làm ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả xét nghiệm.

Đối tượng nào cần xét nghiệm định lượng virus viêm gan B?

Xét nghiệm HBV-DNA được khuyến nghị cho các nhóm đối tượng sau:

• Người đã được chẩn đoán viêm gan B và đang trong quá trình điều trị.
• Người có dấu hiệu suy giảm chức năng gan hoặc gan bị tổn thương.
• Người có nguy cơ cao bị lây nhiễm viêm gan B, như người sống chung với người mắc bệnh, người có tiền sử tiêm chích không an toàn.

Một số câu hỏi thường gặp về xét nghiệm HBV-DNA

Xét nghiệm HBV-DNA bao lâu có kết quả?

Xét nghiệm HBV-DNA định lượng bằng kỹ thuật Realtime PCR hiện đại có thể cho kết quả sau 3 - 6 tiếng. Tuy nhiên, thời gian trả kết quả có thể thay đổi tùy theo cơ sở y tế và lưu lượng bệnh nhân.

Định lượng virus viêm gan B bao nhiêu là cao?

Tải lượng virus viêm gan B được coi là cao khi HBV-DNA vượt quá 2.000 IU/mL hoặc 10.000 copies/mL. Khi đạt mức cao, virus vẫn đang hoạt động và có khả năng gây tổn thương gan nếu không được kiểm soát.

Xét nghiệm HBV-DNA có cần nhịn ăn không?

Người bệnh không cần phải nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm HBV-DNA. Kết quả của xét nghiệm không bị ảnh hưởng bởi việc ăn uống nên bệnh nhân có thể duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt bình thường trước khi xét nghiệm.

Xét nghiệm HBV-DNA bao nhiêu tiền?

Chi phí xét nghiệm HBV-DNA bằng kỹ thuật Realtime PCR thường dao động từ 600.000 - 1.500.000 đồng mỗi lần, tùy thuộc vào cơ sở y tế và các dịch vụ đi kèm. Chi phí này có thể thay đổi và thường không bao gồm các chi phí khác như khám bệnh.

Tóm lại, việc hiểu rõ cách đọc kết quả xét nghiệm HBV-DNA đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi và quản lý hiệu quả bệnh viêm gan B. Thông qua các chỉ số định lượng virus, người bệnh có thể biết được mức độ hoạt động của virus và hiệu quả của các liệu pháp điều trị, từ đó giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan. Để đảm bảo sức khỏe lâu dài, ngoài việc thực hiện xét nghiệm định kỳ, người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp với tiêm phòng vắc xin viêm gan B sớm.