Chỉ số men gan là gì? Một số điều bạn cần biết về chỉ số men gan

Chỉ số men gan phản ánh hoạt động của các enzyme trong gan, đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất và thanh lọc cơ thể. Khi chỉ số này vượt ngưỡng bình thường, có thể đó là dấu hiệu của những rối loạn chức năng gan. Vậy nên, việc nắm rõ các thông tin về chỉ số men gan sẽ giúp bạn hiểu được rõ tình trạng sức khỏe của gan.

Thế nào là chỉ số men gan?

Chỉ số men gan là kết quả của các xét nghiệm đánh giá chức năng gan, bao gồm các thông số cho thấy mức độ tổn thương của cơ quan này.

Gan nằm dưới cơ hoành, ở phần tư phía trên bên phải của bụng, đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa các chất, tổng hợp protein, và sản xuất enzyme tiêu hóa. Gan còn tham gia vào nhiều quá trình trao đổi chất khác của cơ thể, chẳng hạn như điều hòa hồng cầu và tổng hợp, lưu trữ glucose.

Men gan là các enzyme trong gan, chịu trách nhiệm thực hiện các phản ứng hóa học quan trọng, như sản xuất mật, hỗ trợ quá trình đông máu, phân hủy thức ăn, loại bỏ độc tố, và chống lại nhiễm trùng. Các chỉ số men gan phổ biến thường được kiểm tra trong các xét nghiệm bao gồm: AST, ALT, ALP, và GGT.

Phân loại chỉ số men gan và vai trò

Chỉ số men gan thường được phân loại dựa trên các enzyme gan chính, bao gồm:

• Alanine Transaminase (ALT): ALT là một enzyme quan trọng trong tế bào gan, tham gia vào quá trình chuyển hóa protein và sản sinh năng lượng cho cơ thể. Vì ALT chủ yếu được tìm thấy trong gan, nó là chỉ số đặc hiệu để đánh giá tổn thương gan. Thời gian bán hủy của ALT khoảng 47 giờ.
• Aspartate Transaminase (AST): AST tồn tại dưới hai dạng isoenzyme trong tế bào và ty thể, có mặt ở gan, cơ tim, cơ xương, thận, não, tuyến tụy, phổi, bạch cầu và hồng cầu. AST không đặc hiệu hoặc nhạy cảm với tổn thương gan như ALT, và mức tăng AST có thể liên quan đến các nguyên nhân không liên quan đến gan. Thời gian bán hủy của AST khoảng 17 giờ.
• Gamma - Glutamyl Transferase (GGT): GGT là enzyme nằm trên màng tế bào có hoạt tính bài tiết hoặc hấp thu cao, với vai trò xúc tác cho quá trình chuyển nhóm gamma - glutamyl từ peptide sang axit amin. GGT có mặt trong gan và các cơ quan khác như thận, tuyến tụy, ruột, và não. Do đó, chỉ số GGT thường được sử dụng để đánh giá tình trạng gan và ống mật, cũng như một số tổn thương khác. Thời gian bán hủy của GGT khoảng 17 ngày.
• Alkaline Phosphatase (ALP): ALP là một enzyme chứa kẽm, thuộc nhóm enzyme kim loại, tập trung chủ yếu ở các vi nhung mao của ống mật và cũng xuất hiện ở nhiều mô khác như xương, ruột và nhau thai. Mức ALP tăng thường cho thấy tình trạng tắc nghẽn ống mật, viêm gan, hoặc các vấn đề liên quan đến xương. Thời gian bán hủy của ALP khoảng 7 ngày.

Chỉ số men gan bình thường là bao nhiêu?

Sau khi tiến hành xét nghiệm chức năng gan, bao gồm các chỉ số men gan, bệnh nhân sẽ nhận được kết luận về tình trạng hiện tại của gan.

Chỉ số men gan được coi là trong mức bình thường khi không vượt quá ngưỡng an toàn được quy định. Có bốn chỉ số men gan phổ biến mà bác sĩ thường chỉ định, gồm ALT, AST, GGT, và ALP. Các chỉ số này được phân chia theo giới tính và độ tuổi, giúp đảm bảo độ chính xác cao. Mức giới hạn bình thường của các chỉ số cụ thể như sau:

• ALT (GPT): Giới hạn bình thường từ 5 - 37 UI/L.
• AST (GOT): Giới hạn bình thường từ 5 - 40 UI/L.
• GGT: Giới hạn bình thường từ 5 - 60 UI/L.
• ALP: Giới hạn bình thường từ 35 - 115 UI/L.

Trong một số trường hợp, nếu các chỉ số như ALT, AST cao hơn mức bình thường nhưng chỉ ở mức độ nhẹ cũng không ảnh hưởng đáng kể đến chức năng gan, và bệnh nhân không cần quá lo lắng về sức khỏe.

Chỉ số men gan nào quan trọng nhất?

Ba chỉ số men gan quan trọng nhất là GGT, ALT và AST. Chúng đều là các enzyme trong gan và phản ánh tình trạng sức khỏe của gan. ALT và AST có mối quan hệ chặt chẽ, được sử dụng để xác định xem tổn thương gan là viêm gan mạn tính hay cấp tính, cũng như để đánh giá nguy cơ gan nhiễm mỡ. Trong khi đó, GGT là enzyme giúp dự đoán các vấn đề liên quan đến gan, ống mật, và có thể cung cấp thông tin về một số bệnh lý ở thận.

Một số biện pháp duy trì men gan ổn định

Để duy trì mức men gan ổn định, bạn nên chủ động phòng ngừa và kiểm soát các bệnh lý về gan bằng cách áp dụng lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, và thực hiện các biện pháp bảo vệ gan tự nhiên, an toàn.

Hạn chế uống rượu

Rượu có thể gây hại nghiêm trọng cho gan. Do đó, nếu bạn có men gan cao do bia rượu, việc từ bỏ thói quen này là cách tốt nhất để bảo vệ gan khỏi những tổn thương tiến triển và hạ men gan hiệu quả.

Ưu tiên sử dụng thực phẩm tự nhiên và hữu cơ

Các chất phụ gia trong thực phẩm chế biến sẵn và công nghiệp có thể làm tăng men gan, gây tổn thương cho gan. Để giảm bớt gánh nặng thải độc, hãy ưu tiên sử dụng thực phẩm hữu cơ, tự nhiên, an toàn, không chứa hormone tăng trưởng, không bị biến đổi gen, và không sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu, hoặc phân bón tổng hợp.

Tăng cường ăn rau củ quả

Trái cây và rau củ là nguồn cung cấp vitamin và các sắc tố carotenoid dồi dào, giúp trung hòa độc tố trong gan, giảm căng thẳng, và hỗ trợ tái tạo gan. Các loại rau củ như rau họ cải, súp lơ trắng, và rau củ giàu lưu huỳnh như tỏi, hành tây, đều có lợi cho việc hạ men gan. Bên cạnh đó, sử dụng các loại củ quả như bưởi, chanh, củ cải đường cũng là biện pháp hiệu quả để bảo vệ gan.

Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn

Thực phẩm giàu chất xơ cung cấp nhiều chất chống oxy hóa, hỗ trợ tiêu hóa, tăng nhu động ruột, và giúp loại bỏ chất độc khỏi hệ tiêu hóa nhanh chóng. Bổ sung chất xơ hàng ngày không chỉ giúp làm sạch đường máu, ổn định đường huyết mà còn giảm lượng chất béo tích tụ ở gan, giảm bớt gánh nặng thải độc cho gan. Các loại ngũ cốc nguyên hạt, hoa quả, và rau xanh là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào trong chế độ ăn hàng ngày.

Tập thể dục đều đặn

Tập thể dục thường xuyên là một phương pháp hiệu quả để hỗ trợ điều trị các bệnh lý mạn tính, bao gồm bệnh gan. Thói quen này giúp tăng cường trao đổi chất, đốt cháy năng lượng dư thừa, và giảm lượng mỡ tích tụ trong gan. Vận động cũng thúc đẩy cơ chế giải độc tự nhiên của cơ thể thông qua việc bài tiết mồ hôi. Hãy duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần, với khoảng 30 phút đi bộ nhanh mỗi ngày để cải thiện sức khỏe của gan.

Giảm cân

Kiểm soát cân nặng hiệu quả là một biện pháp quan trọng để bảo vệ gan. Sự tích tụ chất béo trong gan do thừa cân hoặc béo phì có thể gây hại cho tế bào gan, làm suy giảm chức năng gan, đồng thời kích thích các phản ứng viêm và tổn thương có sẵn. Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên giúp giảm căng thẳng cho gan và ngăn ngừa các tổn thương có thể xảy ra.

Bỏ thuốc lá

Bỏ thuốc lá hoặc tránh xa khói thuốc sẽ làm giảm độc tố trong cơ thể, giúp bảo vệ gan và ngăn ngừa tổn thương gan. Hãy tạo thói quen đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc làm việc trong môi trường có khói thuốc và hóa chất độc hại. Bạn cũng có thể sử dụng máy lọc không khí trong nhà để loại bỏ các chất độc hại, giúp bảo vệ sức khỏe của gan.

Hạn chế sử dụng thuốc

Chỉ nên dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tránh lạm dụng các loại thuốc có thể gây hại cho gan như thuốc giảm đau (ví dụ: Paracetamol) hoặc thuốc giảm cholesterol. Việc sử dụng kéo dài hoặc thường xuyên các loại thuốc này có thể gây tổn thương nhu mô gan, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng gan.

Việc duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và thói quen vận động đều đặn, sẽ giúp kiểm soát tốt chỉ số men gan. Điều này không chỉ bảo vệ gan khỏi những tổn thương tiềm ẩn mà còn hỗ trợ chức năng gan hoạt động hiệu quả, góp phần duy trì sức khỏe tổng thể.