Hướng dẫn xử trí ong đốt tại chỗ và các biện pháp phòng ngừa

Hầu hết các tai nạn bị ong đốt thường nhẹ và cách xử trí ong đốt cũng đơn giản, có thể dễ dàng làm được tại nhà. Các trường hợp nặng do phản ứng mạnh với nọc ong có nguy cơ cao ảnh hưởng đến tính mạng cần phải được xử trí một cách phù hợp, trường hợp cần thiết phải đến ngay cơ sở y tế để điều trị.

Nguy hiểm khi xử trí ong đốt sai cách

Ong được biết đến là loài côn trùng có khả năng tấn công nhờ ngòi nhọn ở đuôi của chúng. Khi ong cảm thấy bị đe dọa, chúng sử dụng ngòi chích là phương tiện phòng vệ hiệu quả. Một số loài ong phổ biến ở Việt Nam được biết đến có khả năng tấn công bằng ngòi như là ong mật, ong vàng, ong vò vẽ, ong bắp cày, ong vàng,... 

Các tai nạn ong đốt nhẹ thường gây tổn thương không lớn, chỉ tạo cảm giác sưng đau khó chịu ngắn hạn cho các nạn nhân. Những loài có nọc độc tính cao, tính tấn công bầy đàn hoặc ngòi của nó có thể đốt nhiều lần,... khi đốt có thể gây nên sự nguy hiểm cao hơn cho con người do bị ngộ độc hoặc phản ứng miễn dịch sốc phản vệ, đe dọa nghiêm trọng tới tính mạng.

Các chuyên gia đã cho biết nọc của ong vò vẽ là một hợp chất có tính axit rất độc, có thể gây ra tình trạng tan máu, vỡ hồng cầu, rối loạn đông máu, tổn thương cơ, tổn thương thận nặng. Có trường hợp chỉ một nốt đốt cũng bị tiêu cơ vân cấp hoặc sốc phản vệ.

Vết đốt của ong thường gây đau nhói ở chỗ đốt, sưng lên có thể kéo dài vài ngày cho đến vài tuần, đôi khi cảm thấy nóng rát rất khó chịu. Nó có thể xảy ra nhanh chóng, ngay tức thì, gây biến chứng toàn thân như phù mặt.

Các triệu chứng và mức độ đau do vết ong đốt có thể khác nhau tùy thuộc vào loại ong và phản ứng cơ thể của từng người. Theo các chuyên gia chống độc, nếu bị ong đốt nhiều nốt hoặc bị đốt ở các vị trí như đầu, mặt, cổ hoặc bị dị ứng với nọc ong có nguy cơ đe dọa cao hơn.

Đã có nhiều báo cáo về nhiều trường hợp người dân nhập viện vì bị ong đốt do chủ quan và chưa biết cách xử trí ong đốt kịp thời, đúng cách gây khó khăn trong điều trị, thêm tốn kém chi phí và thời gian.

Vì vậy chúng ta cần biết các biện pháp xử trí đúng cách, kịp thời khi bị ong đốt có thể giúp giảm đau và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Các bước xử trí ong đốt tại chỗ đúng cách

Điều quan trọng nhất trong các bước xử trí ong đốt là loại bỏ ngòi ong ra càng nhanh càng tốt bởi nếu ngòi ong ở trong da càng lâu, nó càng tiết ra nhiều nọc độc, làm tăng thêm sự đau đớn và sưng tấy và nhức nhối khó chịu của người bệnh.

Để xử trí ong đốt hiệu quả, các bác sĩ da liễu đã đưa ra biện pháp sau:

Giữ bình tĩnh và nhanh chóng di chuyển khỏi khu vực có ong

Khi bị ong đốt, nhiều người rất dễ bị hoảng loạn, khó tập trung để xử trí ong đốt đúng cách. Mặc dù hầu hết loài ong thường chỉ đốt một lần tuy nhiên một số loài có thể đốt thêm lần nữa và kéo theo tấn công cả đàn. Hãy bình tĩnh rời khỏi khu vực để tránh bị ong tấn công thêm.

Loại bỏ ngòi ra khỏi vùng da bị thương

Dùng móng tay hoặc một miếng gạc để gạt nó ra theo cùng chiều đâm. Không sử dụng nhíp để loại bỏ ngòi, vì khi kẹp, ngòi bị bóp lại có thể khiến nọc độc giải phóng nhiều hơn vào trong da. Không nặn hay gãi vết đốt vì nó tạo điều kiện khiến độc tố lan tràn nhiều hơn.

Rửa vết đốt bằng xà phòng và nước

Rửa bằng xà phòng và nước để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn, làm sạch vùng da bị tổn thương giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng. Đồng thời loại bỏ một phần nọc độc của ong còn sót lại, làm dịu các triệu chứng sưng, đau và các triệu chứng khác.

Đắp túi chườm lạnh

Việc chườm lạnh cũng hỗ trợ tốt cho việc giảm sưng và đau tại vết đốt do nhiệt độ lạnh làm co mạch máu và làm tê liệt tạm thời các dây thần kinh, từ đó giảm các cảm giác khó chịu cho nạn nhân. Đồng thời làm chậm quá trình lan rộng của nọc độc, giúp hạn chế các biến chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục.

Cân nhắc dùng thuốc giảm đau không kê đơn

Nếu vết đốt rất đau, người bệnh có thể cân nhắc đến sử dụng thuốc để giảm đau. Một số thuốc như paracetamol hoặc ibuprofen là thuốc không kê đơn, dễ dàng mua được ngoài hiệu thuốc sẽ giúp giảm đau hiệu quả. Sử dụng đúng theo hướng dẫn ghi trên nhãn và dùng đúng liều lượng.

Những dấu hiệu phản ứng nghiêm trọng với ong đốt 

Mặc dù tỉ lệ những người nhanh chóng xuất hiện các triệu chứng của tình trạng sốc phản vệ sau khi bị ong đốt là rất nhỏ. Việc quan trọng cần làm là phải kiểm tra xem có dấu hiệu phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) hay không để kịp thời xử lý cấp cứu vì sốc phản vệ rất nguy hiểm tới tính mạng. Các dấu hiệu và triệu chứng của sốc phản vệ do ong đốt bao gồm các biểu hiện sau đây:

• Ngứa hoặc rát ở xa vị trí bị đốt;
• Nổi mề đay (mề đay nổi lên) ở những nơi khác trên cơ thể;
• Khó thở hoặc thở hụt hơi;
• Khó nuốt;
• Họng ngứa;
• Chóng mặt;
• Yếu sức, than mệt.

Nếu bạn có các triệu chứng nghiêm trọng như trên, hãy gọi cấp cứu ngay và đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế. Không tự ý xử trí ong đốt theo các mẹo dân gian, xử trí sai cách có thể tăng nguy cơ độc tố lan nhanh khắp cơ thể, ngấm sâu vào tế bào gây khó khăn cho điều trị.

Trường hợp khác, cho dù có hay không các dấu hiệu và triệu chứng như trên, bệnh nhân cũng cần phải có sự trợ giúp y tế càng sớm càng tốt, đặc biệt là trẻ em, nếu:

• Bị ong đốt ở nhiều vị trí trên cơ thể, nhất là vùng đầu, mặt, cổ.
• Người bị chích có tiền sử dị ứng ong, ong bắp cày hoặc ong vàng,...
• Bệnh nhân đã bị chích từ 10 lần trở lên.

Ngoài ra một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi một bệnh nhân đã có các phản ứng dị ứng nghiêm trọng do ong đốt trước đó rất có khả năng sẽ bị sốc phản vệ trong những lần bị đốt tiếp theo. Vì vậy hãy trao đổi thông tin với bác sĩ hoặc chuyên gia dị ứng để có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả như liệu pháp miễn dịch phòng tránh trong các trường hợp sau này không may bị ong đốt sẽ có phản ứng tương tự.

Cách phòng ngừa bị ong đốt

Nếu biết mình bị dị ứng với ong hoặc nếu người thân của mình bị dị ứng, hãy thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa bị ong đốt khi tiếp xúc với môi trường tự nhiên, khu vực có nhiều ong sinh sống. 

Loài ong thích mùi hương và màu sắc rực rỡ vì vậy sau đây là một số mẹo giúp tránh hấp dẫn loài ong:

• Đậy nắp lon thực phẩm và lon nước ngọt;
• Tránh mặc quần áo có màu sắc tươi sáng hoặc có họa tiết hoa;
• Tránh sử dụng các sản phẩm chăm sóc cơ thể có mùi ngọt;
• Tránh đến gần khu vực có tổ ong hoặc khu vực ong thường xuất hiện như nơi có nhiều hoa;
• Không cố gắng bắt, xua đuổi chúng khi chúng đến gần, giữ bình tĩnh và đứng yên;
• Nếu chủ động muốn vào khu vực có nhiều ong cần sử dụng quần áo, mũ bảo hộ, giày kín chân và đeo găng tay che kín các vùng da không để lộ ra bên ngoài và cần có sự hướng dẫn của người có chuyên môn.

Với cách xử trí ong đốt trên đây, Nhà thuốc Long Châu hy vọng sẽ cung cấp thêm những kiến thức cuộc sống bổ ích cho bạn, góp phần bảo vệ tốt cho sức khỏe bản thân hơn. Đừng quên áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe thường xuyên hơn để duy trì cuộc sống an toàn và khỏe mạnh.