Khám tuyến giáp diễn ra như thế nào? Khi nào cần khám tuyến giáp?

Bạn thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, khó nuốt hay có những triệu chứng giảm cân đột ngột, xuất hiện cục u vùng tuyên giáp không thể hiểu rõ nguyên nhân? Đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề về tuyến giáp. Khám tuyến giáp đúng lúc và kịp thời giúp bạn có cơ hội tầm soát bệnh được sớm nhất.

Tuyến giáp có vai trò gì?

Tuyến giáp là một bộ phận quan trọng trong cơ thể chúng ta, sản xuất hormone nội tiết và đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các chức năng của các bộ phận khác. Tuyến giáp khi mất cân bằng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Cường giáp là một bệnh lý phổ biến xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone và đưa chúng vào máu. Ngược lại, suy giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết. Tuyến giáp chứa khoảng 90% lượng iod cơ thể, và các hormone giáp sản xuất từ tuyến giáp tham gia vào quá trình điều chỉnh chuyển hóa cơ bản, chuyển hóa lipid và protid, có vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe tổng thể.

Bệnh lý tuyến giáp rất phổ biến trong các bệnh nội tiết. Bướu giáp là một biểu hiện của các vấn đề với tuyến giáp, có thể xảy ra ở khoảng 10% phụ nữ và 2% nam giới. Bướu giáp có thể gây mất thẩm mỹ và khó khăn trong cuộc sống hàng ngày nếu nó là một bướu lành tính. Ngược lại, bướu giáp ác tính xuất hiện khi khối u trên tuyến giáp có thể đe dọa tính mạng của bệnh nhân.

Vì vậy, việc khám sức khỏe và theo dõi sức khỏe của tuyến giáp thông qua các khám tuyến giáp là rất quan trọng. Điều này giúp phát hiện và can thiệp kịp thời để ngăn ngừa các căn bệnh tuyến giáp nguy hiểm và khó điều trị, bao gồm suy giáp, cường giáp, bướu giáp, ung thư tuyến giáp và viêm tuyến giáp.

Khi nào cần khám tuyến giáp?

Bướu cổ hay suy giáp là một loại bệnh lý tuyến giáp khá phổ biến, thường xuất hiện ở các độ tuổi từ 20 đến 70, thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn so với nam giới. Bướu tuyến giáp thường không thể hiện bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào, và thường được phát hiện ngẫu nhiên trong quá trình kiểm tra sức khỏe. Tuy nhiên, khi bướu tăng kích thước, nó có thể gây ra áp lực và khiến việc nuốt thức ăn trở nên khó khăn, tạo ra tiếng nói khàn hoặc làm biến dạng vùng cổ, ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Do đó, việc sớm nhận biết và can thiệp kịp thời giúp bệnh nhân tránh gặp phải những biến chứng nặng nề. Dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng mà người bệnh nên chú ý:

• Giảm cân đột ngột mà không có lý do rõ ràng mặc dù ăn uống bình thường.
• Tăng huyết áp, run tay và đổ mồ hôi nhiều.
• Nhịp tim nhanh, hoặc cảm giác tim đập mạnh.
• Khả năng chịu nhiệt độ cao kém, tức là bạn có thể cảm thấy nóng hơn mọi người trong cùng điều kiện.
• Mắt lồi ra, có thể gây mất đi sự thoải mái và gây khó chịu.
• Mệt mỏi không giải thích được, và cảm giác lo lắng.
• Cảm giác tiêu chảy và tiêu chảy thường xuyên.
• Rối loạn ruột, gây ra hiện tượng giảm nhu động ruột.
• Có thể thấy giảm nhịp tim.
• Huyết áp có thể tăng lên hoặc giảm đi một cách bất thường.
• Chức năng thận có thể bị ảnh hưởng.
• Trầm cảm và cảm giác buồn ngủ thường xuyên.
• Ngoài ra, bướu tuyến giáp cũng có thể xuất hiện dưới dạng một khối u lớn trên vùng cổ, gây khó nuốt và khàn tiếng.

Khi bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào trong danh sách trên kéo dài, việc đến cơ sở y tế khám tuyến giáp để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời. Bướu tuyến giáp thường khó nhận biết và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như suy tim, rối loạn nhịp tim, hoặc thậm chí gây tử vong.

Khám tuyến giáp diễn ra như thế nào?

Quá trình khám lâm sàng tuyến giáp thường diễn ra theo trình tự dưới đây:

Nhìn và quan sát vùng cổ

Nhìn và quan sát vùng cổ là bước kiểm tra lâm sàng đầu tiên trong quy trình khám tuyến giáp. Bước này nhằm phát hiện bất thường bề ngoài tại vùng cổ và tuyến giáp.

Bệnh nhân ngồi và để lộ toàn bộ vùng cổ và thực hiện động tác nuốt bằng cách uống vài ngụm nước nhỏ. Nếu bướu giáp có tính chất di động theo nhịp nuốt, đó có thể là dấu hiệu nó tương tác với các cơ và mô xung quanh khi bạn nuốt. Điều này thường xảy ra với các bướu giáp, trong đó tuyến giáp bình thường phát triển thành các cục u, và chúng có thể di động lên và xuống khi bạn nuốt thức ăn hoặc nước.

Tuy nhiên, nếu bướu giáp không di động hoặc di động rất ít khi bạn nuốt, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng như viêm giáp xơ hóa Riedel hoặc ung thư giáp. Trong trường hợp này, mô tuyến giáp đã bị biến đổi hoặc mô xơ đã lan ra các cấu trúc lân cận, và nó không thể di động một cách tự nhiên như trong trường hợp bướu giáp thông thường.

Quan sát vùng da cổ phía trên bướu giáp cũng rất quan trọng. Viêm giáp cấp sinh mủ và viêm giáp DeQuervain là hai vấn đề có thể gây viêm tác động đến vùng da cổ phía trên bướu giáp. Các triệu chứng bao gồm sưng, đỏ, nóng, và đau.

Sờ nắn xung quanh vùng cổ

Sờ nắn xung quanh vùng cổ trong quy trình khám tuyến giáp giúp xác định đặc điểm và tính chất của bướu giáp. Có hai kỹ thuật sờ: Khám phía trước và khám phía sau.

• Khám phía sau: Bệnh nhân ngồi trên ghế, bác sĩ đứng phía sau và sử dụng ngón tay 2, 3, 4 (hoặc 2, 3) của cả hai tay để kiểm tra bướu giáp. Một tay cố định tuyến giáp, tay còn lại thăm khám từ bên ngoài vào, từ dưới lên trên và từ trên xuống dưới để xác định tính chất của bướu giáp.
• Khám phía trước: Bệnh nhân ngồi trên ghế, bác sĩ sử dụng ngón cái và ngón tay 2, 3, 4 để kiểm tra từng thùy tuyến giáp. Bác sĩ sẽ mô tả lại tính chất của từng thùy tuyến giáp, kết hợp với khám hạch vùng và tìm rung miêu.

Sờ tuyến giáp để đánh giá các đặc điểm sau:

• Hình dạng: Tuyến giáp to và phân tán hoặc có nhiều nhân. Nếu có nhân, sẽ mô tả vị trí, kích thước, mật độ, độ di động, và xem xét xem có đau khi sờ hay không.
• Kích thước: Ước tính kích thước của tuyến giáp; nếu tuyến giáp lớn, có thể gợi ý sự hiện diện của bướu giáp.
• Mật độ: Tuyến giáp có thể là mềm (trong bướu giáp đơn thuần), cứng (trong viêm giáp), hoặc rất cứng (trong viêm giáp Riedel hoặc ung thư giáp).
• Đau khi sờ: Đau có thể do viêm giáp (cấp hay bán cấp) hoặc xuất huyết nang giáp.

Nghe bướu giáp

Sau khi quan sát và sờ nắn vùng giáp, bác sĩ sẽ thực hiện nghe bướu giáp để xác định sự hiện diện của bướu giáp mạch bằng cách nghe âm thanh thổi trên bướu giáp. Bướu giáp mạch có thể xảy ra trong các bệnh như bệnh Basedow hoặc bướu giáp khổng lồ.

Bệnh nhân ngồi trên ghế, với bác sĩ đứng bên cạnh hoặc đối diện. Bác sĩ sẽ nghe từ đáy tim lên để loại trừ các âm thanh từ bệnh lý van động mạch chủ.

Sau đó, bác sĩ nghe tại tuyến giáp, đặc biệt là tại hai cực trên và hai cực dưới, nơi mà động mạch giáp trên và giáp dưới đổ vào. Nếu không nghe thấy âm thanh hoặc có nghi ngờ, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân nín thở để loại trừ các tạp âm từ đường hô hấp.

Đôi khi nghe bướu giáp có thể thực hiện khi bệnh nhân nằm ngửa trên giường, bộc lộ vùng cổ (không sử dụng gối), giúp dễ dàng phát hiện âm thanh thổi hơn khi so sánh với tư thế ngồi, bằng cách loại trừ yếu tố trọng lực.

Nghiệm pháp Pemberton

Chỉ định khi có nghi ngờ bướu giáp chìm sau xương ức hoặc bệnh nhân có triệu chứng phù áo khoác hoặc tuần hoàn bàng hệ vùng cổ vai.

Bệnh nhân đứng hoặc ngồi trên ghế, bác sĩ đứng trước mặt. Bệnh nhân được yêu cầu giơ cả hai tay thẳng lên trên đầu, lòng bàn tay hướng vào nhau, và cánh tay ép sát vào cánh tai, sau đó hít thở sâu và nín thở.

Bác sĩ sẽ quan sát biểu hiện của bệnh nhân. Nếu nghiệm pháp Pemberton là dương tính, bệnh nhân có thể bị đỏ mặt, chóng mặt, choáng váng, chứng tỏ có sự cản trở ở khu vực trung thất trên (bướu giáp chìm, u tuyến ức, hạch phì đại...).

Dựa vào kết quả khám tuyến giáp bác sĩ sẽ nhận định được tình trạng của bệnh nhân nhờ đó đưa ra chẩn đoán và điều trị phù hợp, kịp thời.

Xem thêm:

• Khám nội tổng quát là gì? Khám nội tổng quát gồm những gì?
• Khám tăng huyết áp diễn ra như thế nào?