Mạch máu là gì? Chức năng, cấu trúc, đặc điểm sinh lý của mạch máu?

Mạch máu là thành phần quan trọng của hệ tuần hoàn, vận chuyển máu, tế bào, chất dinh dưỡng và oxy đến các mô, đồng thời loại bỏ chất thải và carbon dioxide. Sự hoạt động của mạch máu có tác dụng duy trì sự sống, hỗ trợ chức năng của mọi tế bào và cơ quan trong cơ thể. Bài viết này, Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chức năng, cấu trúc và đặc điểm sinh lý của mạch máu nhé.

Mạch máu là gì?

Mạch máu trong cơ thể con người là một phần của hệ thống tuần hoàn, có cấu trúc dạng ống và liên kết liên tục để tạo thành một hệ thống kín, chuyển máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể, sau đó đưa máu trở lại tim.

Phần tiếp theo, chúng ta hãy cùng tìm hiểu đặc điểm sinh lý của mạch máu nhé.

Đặc điểm sinh lý của mạch máu

Hệ phân bổ của mạch máu bao gồm động mạch chủ và các động mạch khác, nơi chứa ít máu và có áp lực lớn. Hệ tiểu động mạch đóng vai trò quan trọng trong sinh lực, nơi áp lực động mạch được giảm đến mức tối thiểu. Hệ trao đổi thực hiện chức năng trao đổi chất với dịch ngoại bào, trong khi hệ dự trữ, gồm tĩnh mạch, tĩnh mạch chủ và nhĩ phải, chứa lượng máu lớn với áp lực thấp.

Áp lực máu phụ thuộc vào thể tích máu trong toàn bộ tĩnh mạch trong hệ tim mạch. Người trưởng thành bình thường thường có thể tích máu khoảng 5 lít, với 60% được giữ trong hệ tĩnh mạch và hệ tiểu tĩnh mạch.

Tốc độ trung bình của máu có mối quan hệ nghịch với diện tích giảm của mạch máu. Tốc độ máu tăng ở động mạch chủ và giảm dần khi tiến về các mạch máu nhỏ. Tốc độ máu thấp nhất thường xuất hiện ở vị trí mao mạch, với diện tích giảm đến 1000 lần so với động mạch chủ.

Khi tim trái đẩy máu vào động mạch chủ, tạo ra áp lực lớn, máu được đưa đến tim phải, nơi có áp lực thấp nhất là tâm nhĩ phải. Điều này chỉ ra rằng áp lực máu giảm theo khoảng cách từ tim. Khi tim phải đẩy máu lên tuần hoàn phổi, lực cản của dòng chảy này thường ít hơn so với tuần hoàn hệ thống, dẫn đến áp lực tống máu yếu hơn so với tim trái.

Sau khi nắm rõ các đặc điểm sinh lý của mạch máu, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về cấu trúc và chức năng của hệ thống mạch máu nhé.

Cấu trúc của hệ thống mạch máu

Cũng tương tự như đặc điểm sinh lý của mạch máu, cấu trúc của hệ thống mạch máu trong cơ thể con người bao gồm ba loại chính: Động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.

Động mạch

Động mạch chịu trách nhiệm vận chuyển máu từ tim đến các mô trong cơ thể. Thiết diện của động mạch giảm khi càng xa tim, nhưng tổng thiết diện của hệ thống động mạch tăng lên, tạo điều kiện cho tăng áp lực máu khi máu chảy xa tim.

Cấu trúc thành của động mạch bao gồm lớp áo trong với tế bào nội mô dẹt, lớp áo giữa với sợi cơ trơn và sợi chun, lớp áo ngoài được tạo bởi tổ chức liên kết sợi.

Tĩnh mạch

Tĩnh mạch vận chuyển máu từ các mô về tim, bắt nguồn từ mao mạch và tiểu tĩnh mạch. Dòng máu từ mao mạch đổ vào tiểu tĩnh mạch, sau đó tập trung thành tĩnh mạch lớn đưa máu về tim.

Cấu trúc tĩnh mạch giống với động mạch, nhưng lớp áo trong mỏng hơn và có van tĩnh mạch giúp hướng máu chảy theo một chiều.

Mao mạch

Mao mạch là hệ thống mạch máu nhỏ nối giữa tiểu động mạch và tiểu tĩnh mạch. Thành của mao mạch bao gồm một lớp tế bào nội mô với các lỗ nhỏ cho trao đổi chất.

Mao mạch tham gia vào quá trình trao đổi O2, CO2 và chất dinh dưỡng giữa máu và tế bào.

Chức năng của hệ thống mao mạch

Hệ thống mạch máu đảm nhận nhiệm vụ vận chuyển máu trong cơ thể. Nó bao gồm các động mạch và tiểu động mạch, chịu trách nhiệm vận chuyển máu giàu oxy từ phổi đến các cơ thể và các cơ quan bên trong. Ngược lại, các tĩnh mạch và tiểu tĩnh mạch vận chuyển máu đã mất oxy từ cơ thể trở lại phổi.

Ngoài việc chuyển động máu và oxy, máu còn đóng vai trò trong việc vận chuyển hormone và chất dinh dưỡng đến tế bào trong cơ thể.

Mạch máu cũng chịu trách nhiệm vận chuyển tế bào hồng cầu, chứa oxy cần thiết cho các hoạt động hàng ngày. Lượng hồng cầu trong máu ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Động mạch và tĩnh mạch có khả năng điều chỉnh đường kính của chúng thông qua cơ mạch, được kiểm soát bởi hệ thống thần kinh tự chủ. Sự co và giãn của mạch cũng có thể được sử dụng như một phương pháp điều nhiệt.

Mạch máu rất quan trọng đối với sự sống của cơ thế chúng ta. Hiểu biết rõ hơn về các đặc điểm sinh lý của mạch máu, cấu trúc hay chức năng của mạch máu sẽ giúp chúng ta hiểu rõ về cơ thể của chúng ta. Hãy theo dõi các bài viết của Long Châu để có thêm thật nhiều kiến thức bổ ích các bạn nhé.

Xem thêm: Máu toàn phần là gì? Máu toàn phần được dùng trong trường hợp nào?