Nấm có phải thực vật không? Câu trả lời có thể khiến bạn bất ngờ

Nấm là một nhóm sinh vật đặc biệt, mang những đặc điểm riêng biệt, từ cấu trúc tế bào đến cách thức sinh sản và dinh dưỡng. Câu hỏi đặt ra là: Nấm có phải thực vật không? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng những đặc điểm của nấm và so sánh chúng với thực vật và động vật. Cùng Long Châu tìm hiểu chi tiết hơn về nấm qua bài viết này.

Nấm có phải thực vật không?

"Nấm có phải thực vật không?" - Một câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều điều thú vị về thế giới sinh vật. Thoạt nhìn, nấm có vẻ giống thực vật. Không ít người trong chúng ta vẫn nghĩ nấm là thực vật vì chúng đều cố định, không di chuyển. Tuy nhiên, dựa trên những nghiên cứu khoa học và phân loại sinh giới hiện đại, có thể khẳng định nấm không phải là thực vật.

Phân loại sinh giới hiện nay chia sinh vật thành các nhóm lớn, phản ánh mối quan hệ tiến hóa giữa chúng. 5 giới đó gồm:

• Giới Khởi sinh (vi khuẩn, vi khuẩn cổ);
  Giới Nguyên sinh (động vật nguyên sinh, tảo);
• Giới Nấm;
• Giới Thực vật (rêu, dương xỉ, thực vật hạt trần, thực vật hạt kín);
• Giới Động vật (động vật không xương sống, động vật có xương sống).

Như vậy, nấm được xếp vào một giới riêng biệt, tách biệt với giới Thực vật và là Giới Nấm. Như vậy, với câu hỏi “Nấm có phải thực vật không?”, câu trả lời là không. Việc xếp nấm vào một giới riêng biệt là hoàn toàn hợp lý. Bởi nấm đóng vai trò quan trọng và đa dạng trong hệ sinh thái. Chúng tham gia vào quá trình phân hủy chất hữu cơ, giúp tái tạo chất dinh dưỡng cho đất. Nhiều loài nấm sống cộng sinh với rễ cây, tạo thành nấm rễ. Chúng lại giúp cây hấp thụ nước và khoáng chất hiệu quả hơn.

Đặc điểm chung của nấm và thực vật

Dù nấm không phải thực vật nhưng giữa hai giới này cũng có những điểm chung nhất định. Cả nấm và thực vật đều là sinh vật nhân thực. Điều này có nghĩa là tế bào của chúng đều chứa nhân tế bào, nơi chứa vật chất di truyền (DNA) được bao bọc bởi màng nhân. Đây là điểm khác biệt so với sinh vật nhân sơ như vi khuẩn, có DNA nằm tự do trong tế bào chất.

Bên cạnh đó, cả nấm và thực vật đều có thành tế bào. Đây là một lớp vỏ cứng bao bọc bên ngoài màng tế bào, giúp duy trì hình dạng tế bào và bảo vệ tế bào khỏi các tác động từ môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, thành phần cấu tạo thành tế bào của hai nhóm này lại khác nhau.

Một điểm chung dễ nhận thấy khác là cả nấm và thực vật đều không di chuyển được. Chúng bám cố định vào một vị trí nhất định, khác với động vật có khả năng di chuyển tự do. Đây là lý do trong quá khứ, nấm từng được xếp vào giới Thực vật.

Cuối cùng, cả nấm và thực vật đều đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Thực vật là “nhà sản xuất” chính trong chuỗi thức ăn, cung cấp năng lượng và oxy cho các sinh vật khác. Nấm là sinh vật phân hủy, giúp phân hủy chất hữu cơ thành các chất đơn giản hơn. Từ đó nó trả lại chất dinh dưỡng cho đất, tạo điều kiện cho thực vật sinh trưởng và phát triển. Sự tương tác giữa nấm và thực vật góp phần duy trì sự cân bằng và ổn định của hệ sinh thái.

Đặc điểm khác biệt của nấm và thực vật

Nấm có phải thực vật không? Câu trả lời là không. Mặc dù có một số điểm tương đồng về hình thái bên ngoài, nấm và thực vật lại có những khác biệt cơ bản về cấu tạo và chức năng sinh học. Sự khác biệt này thể hiện rõ nét qua cách chúng hấp thụ dinh dưỡng, cấu trúc tế bào, phương thức sinh sản và chất dự trữ năng lượng.

Về cách hấp thụ dinh dưỡng

Trước hết, thực vật tự dưỡng nhờ quá trình quang hợp. Chúng sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời, nước và khí cacbonic để tổng hợp chất hữu cơ. Ngược lại, nấm dị dưỡng, không thể tự tổng hợp chất hữu cơ. Chúng hấp thụ dinh dưỡng từ môi trường xung quanh bằng cách phân hủy chất hữu cơ (hoại sinh), sống ký sinh trên cơ thể sống khác hoặc cộng sinh với các loài khác.

Về cấu trúc tế bào

Cấu tạo tế bào của thực vật và nấm có sự khác biệt rõ rệt về chức năng và thành phần, dù cả hai đều là sinh vật nhân thực.

Tế bào thực vật chứa lục lạp, bào quan quang hợp chứa chất diệp lục, không bào trung tâm lớn giúp duy trì hình dạng tế bào và lưu trữ nước. Trong khi đó, tế bào nấm không có lục lạp và không bào trung tâm nhỏ hơn. Nấm được cấu tạo từ các sợi nấm (hyphae) đan xen nhau tạo thành hệ sợi nấm (mycelium).

Về sinh sản

Thực vật có thể sinh sản cả hữu tính (qua hoa và hạt) và vô tính (như giâm cành, chiết cành). Nấm chủ yếu sinh sản bằng bào tử, một dạng sinh sản vô tính. Một số loài nấm cũng có thể sinh sản hữu tính. Nhưng quá trình này phức tạp hơn và ít phổ biến hơn so với sinh sản bằng bào tử.

Về chất dự trữ năng lượng

Chất dự trữ năng lượng ở thực vật là tinh bột. Trong khi nấm dự trữ glycogen, giống như động vật. Điểm khác biệt này cũng góp phần khẳng định nấm và thực vật là hai nhóm sinh vật hoàn toàn khác nhau.

Một số loại nấm chứa chất độc

Trong tự nhiên, có những loại nấm chứa chất độc có thể gây nguy hiểm cho con người và động vật.

Một số loài nấm độc phổ biến như Amanita phalloides (nấm tử thần) chứa amanita toxin gây suy gan nghiêm trọng. Hay nấm False morel có hợp chất gyromitrin có thể chuyển hóa thành độc tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh.

Một số loài nấm độc chứa hợp chất có giá trị dược liệu và được ứng dụng trong y học để điều chế thuốc như: Amanita muscaria (Nấm ruồi), Claviceps purpurea (Nấm cựa gà), Psilocybe spp. (Nấm ảo giác), Aspergillus flavus (Nấm mốc có aflatoxin), Ophiocordyceps unilateralis (Nấm ký sinh kiến),...

Cách phân biệt nấm độc

Khi ăn nấm, chúng ta cần hết sức cảnh giác, tránh ăn nhầm các loại nấm độc. Để phân biệt nấm độc, chúng ta cần chú ý đến đặc điểm hình dạng, màu sắc và bề mặt, mùi, nhựa cùng một số đặc điểm khác.

Nấm độc thường có đủ mũ, phiến nấm, cuống và gốc, với chân cuống phình to dạng củ. Màu sắc của nấm độc thường sặc sỡ, nhiều màu. Mũ nấm thường có vằn, vảy hoặc vết nứt. Khi ngắt, nấm độc có mùi cay, hắc hoặc đắng và thường có nhựa chảy ra. Một số loại nấm độc còn có đặc điểm phát sáng trong đêm hoặc phiến nấm chuyển màu khi già.

Các triệu chứng như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, ảo giác hoặc co giật sau khi ăn nấm có thể là dấu hiệu ngộ độc nấm. Khi đó, cần gây nôn (nếu mới ăn) cho người ăn phải nấm độc và đưa ngay đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.

Qua bài viết trên, có lẽ bạn đã giải đáp được thắc mắc nấm có phải thực vật không. Trong đời sống, nhiều loại nấm vẫn được sử dụng như một thực phẩm giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên, cũng không ít loại nấm chứa độc tố có thể gây hại cho con người và động vật. Khi sử dụng nấm, chúng ta cần chủ động phòng ngừa nấm độc để bảo vệ sức khỏe.