Nghiên cứu mới về việc sử dụng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ

Một nghiên cứu mới trên chuột cho thấy dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ trong tử cung và là yếu tố nguy cơ phát triển các rối loạn sức khỏe tâm thần sau này trong cuộc sống.

Nghiên cứu mới về việc sử dụng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra tác động của một loại hóa chất gọi là fluoxetine trên chuột.

Fluoxetine làm tăng lượng serotonin trong não và thường được sử dụng trong các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) như Prozac và Sarafem được sử dụng để giúp điều trị trầm cảm và trầm cảm sau sinh. Các nhà nghiên cứu đã xem xét serotonin ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển vỏ não trước trán ở thai nhi - cụ thể là ảnh hưởng của sự thiếu hụt và dư thừa serotonin đối với sự phát triển não bộ ở chuột.

Kết quả cho thấy serotonin không chỉ tác động đến chức năng tổng thể của não mà còn tác động đến cách các kết nối riêng lẻ giữa các tế bào thần kinh thay đổi và thích nghi.

Tiến sĩ Michael Cackovic, Bác sĩ y học Bà mẹ - Thai nhi tại Bệnh viện Bridgeport cho biết: "Đây chắc chắn là một nghiên cứu khoa học hấp dẫn về sự phát triển sau sinh của não chuột nhưng nó áp dụng như thế nào vào não người vẫn còn là một câu hỏi".

SSRIs có thể truyền từ mẹ sang con trong tử cung

Các nhà nghiên cứu đã xem xét tác động của serotonin lên phần não đang phát triển gọi là vỏ não trước trán khi nó tiếp xúc với fluoxetine. Fluoxetine đi vào nhau thai và vào sữa mẹ.

Tiến sĩ Jay Gingrich - Giáo sư Tâm lý học phát triển tại Đại học Bác sĩ và Bác sĩ phẫu thuật Vagelos thuộc Đại học Columbia cho biết: "Tất cả các loại thuốc SSRI đã biết đều dễ dàng đi qua nhau thai và đi vào tuần hoàn của thai nhi". Có một số nghiên cứu đã kiểm tra kết quả sức khỏe và tâm thần của trẻ tiếp xúc với SSRI trong tử cung. Bởi vì các thụ thể và con đường serotonin được bảo tồn cao trong quá trình tiến hóa (giữa các loài ở xa), nên người ta cho rằng những phát hiện ở loài gặm nhấm có thể liên quan đến sự phát triển não bộ của con người".

Tiến sĩ Gingrich tiếp tục: "Điều này rất khó để chứng minh một cách rõ ràng nhưng một số nghiên cứu đã tìm thấy tỷ lệ trầm cảm, lo lắng và rối loạn điều chỉnh tăng lên ở trẻ em tiếp xúc với SSRI khi chúng bước vào tuổi thiếu niên. Các nghiên cứu khác đã tìm thấy tỷ lệ mắc bệnh tự kỷ gia tăng, nhưng hầu hết các nghiên cứu đó không kiểm soát được sức khỏe tâm thần của bà mẹ và một số nghiên cứu không tìm thấy mối liên hệ tương tự".

Ông nói thêm: "Nguy cơ phơi nhiễm qua sữa mẹ dự kiến ​​sẽ thấp hơn nhiều so với qua đường nhau thai và không nên ngăn cản các bà mẹ cho con bú tiếp tục sử dụng SSRI trong giai đoạn này".

Theo các chuyên gia, những phát hiện này không có nghĩa là những người muốn mang thai nên ngừng dùng SSRI ngay lập tức.

Katherine Campbell - Phó giáo sư Tiến sĩ Sản khoa cho biết: “Có rất nhiều dữ liệu ủng hộ việc sử dụng SSRI trong thời kỳ mang thai khi nó được dùng để giúp người bệnh thuyên giảm hoặc duy trì sự thuyên giảm chứng trầm cảm và/hoặc lo âu”.

Phó giáo sư Tiến sĩ Campbell đã làm rõ rằng trẻ sơ sinh có thể có các triệu chứng nếu cha mẹ chúng sử dụng SSRI khi đang mang thai và cho biết: "Khi trẻ được sinh ra từ cha mẹ đang dùng fluoxetine (hoặc SSRI khác), trẻ có thể có các triệu chứng cai nghiện bắt đầu sau khi sinh. Các triệu chứng cai thuốc có thể bao gồm khó chịu, bồn chồn và thở nhanh. Có những loại SSRI mới hơn trên thị trường có thể đi qua nhau thai và vào sữa mẹ với nồng độ thấp hơn".

Dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai có an toàn không?

Mặc dù có thể có rủi ro khi dùng SSRI khi đang mang thai nhưng cũng có nguy cơ bị rối loạn sức khỏe tâm thần. Các chuyên gia chỉ ra rằng bệnh tâm thần không được điều trị sẽ gây ra những hậu quả đáng kể và rõ ràng đối với sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh. Ví dụ, trong thai kỳ có liên quan đến sinh non, sinh nhẹ cân và thai chết lưu.

Tiến sĩ Gingrich nói: "Điều trớ trêu là cả chứng trầm cảm của người mẹ không khi được điều trị và việc sử dụng thuốc chống trầm cảm đều làm tăng nguy cơ mắc chứng lo âu và rối loạn trầm cảm ở con cái trong cuộc sống sau này, câu hỏi hóc búa này là nguyên nhân khiến cho việc phân biệt liệu việc sử dụng SSRI trong thai kỳ có tác dụng tích cực đối với trẻ hay không hay liệu chúng ta đang làm trầm trọng thêm".

Các chuyên gia cho biết nếu bạn đang mang thai và đang dùng SSRI, bạn có thể nói chuyện với bác sĩ về việc ngừng dùng thuốc có hợp lý hay không.

Trong nhiều tình huống lâm sàng, việc từ chối điều trị bằng thuốc trong thời kỳ mang thai là vấn đề khó khăn vì mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng của người mẹ.

Các lựa chọn khác để điều trị trầm cảm

Có nhiều biện pháp can thiệp mà không dùng thuốc khác nhau để giúp điều trị các triệu chứng trầm cảm mà mọi người có thể tiếp cận sau khi nói chuyện với bác sĩ tâm thần nếu họ muốn tránh sử dụng đến SSRI.

Chuyên gia cho biết: "Các biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng bao gồm liệu pháp hành vi nhận thức và liệu pháp tâm lý giữa các cá nhân". Những thứ như nhóm hỗ trợ, chánh niệm, yoga và tập thể dục cũng có thể là những phương pháp bổ sung hữu ích cho các phương pháp điều trị.

Ngoài ra, có một số liệu pháp tâm lý hiệu quả cho chứng trầm cảm khi mang thai và trong giai đoạn sau sinh (IPT, CBT) và có những loại thuốc mới không phải SSRI được chỉ định cụ thể cho chứng trầm cảm sau sinh (ví dụ zurzuvae hoặc zuranolone).

Tóm lại, theo các chuyên gia, sự đồng thuận lâm sàng là hầu hết các thuốc chống trầm cảm đều an toàn khi sử dụng trong thai kỳ. Điều quan trọng cần lưu ý là việc không dùng thuốc có thể gây ra rủi ro lớn hơn về sức khỏe cho người mang thai và trẻ em.

Ngoài dùng thuốc, còn có những cách khác để giúp điều trị các triệu chứng trầm cảm. Chúng bao gồm liệu pháp hành vi nhận thức, trị liệu tâm lý giữa các cá nhân, các nhóm hỗ trợ, chánh niệm, yoga và tập thể dục.