Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý tiêu hóa khi axit dạ dày và thức ăn trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, đau ngực. Trào ngược dạ dày thực quản không phải lúc nào cũng gây viêm thực quản, dù đây là một yếu tố phổ biến trong nhiều trường hợp. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Làm thế nào để chẩn đoán chính xác? Hãy cùng tìm hiểu về các yếu tố ảnh hưởng và cách kiểm soát bệnh này một cách tốt nhất.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là bệnh lý phổ biến, xảy ra khi dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác ợ nóng, nóng rát sau xương ức hoặc buồn nôn. Tuy nhiên, không phải ai bị GERD cũng có tổn thương viêm ở thực quản khi nội soi. Trường hợp này được gọi là trào ngược không viêm hay NERD (Non‑Erosive Reflux Disease), đây là một thể bệnh chiếm hơn 60% trường hợp GERD theo thống kê y khoa.

Các chuyên gia tiêu hóa cho biết, nguyên nhân khiến người bệnh có triệu chứng trào ngược mà không xuất hiện tổn thương niêm mạc thực quản đến từ nhiều yếu tố:

• Nồng độ axit không đủ mạnh để gây viêm: Trong nhiều trường hợp, dịch trào ngược không quá axit hoặc thời gian tiếp xúc với niêm mạc quá ngắn, không đủ để gây tổn thương mô học.
• Khả năng bảo vệ tốt từ thực quản: Hệ thống thanh thải tự nhiên như nhu động thực quản và nước bọt giàu bicarbonat giúp trung hòa axit, ngăn ngừa viêm ngay cả khi có trào ngược.
• Cơ địa nhạy cảm với axit: Một số người có ngưỡng cảm nhận đau thấp, tức là dễ cảm thấy khó chịu chỉ với lượng axit nhỏ, dù niêm mạc thực quản vẫn còn nguyên vẹn. Hiện tượng này được gọi là quá mẫn cảm thực quản (esophageal hypersensitivity).
• Ảnh hưởng từ lối sống: Những người không hút thuốc, duy trì cân nặng hợp lý và có chế độ ăn uống lành mạnh thường ít bị tổn thương thực quản hơn, dù vẫn có cảm giác trào ngược.
• Tác dụng phụ của thuốc hoặc thay đổi nội tiết: Một số loại thuốc như thuốc giãn cơ trơn, nội tiết tố nữ hoặc thuốc tim mạch có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới (LES), gây trào ngược nhưng không nhất thiết gây viêm.

Dù không gây viêm, NERD vẫn có thể ảnh hưởng đến chất lượng sống nếu không kiểm soát tốt. Việc chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm thay đổi lối sống, dùng thuốc ức chế tiết axit hoặc điều trị hỗ trợ thần kinh đóng vai trò then chốt trong kiểm soát bệnh lý này.

Sự khác biệt giữa bệnh trào ngược dạ dày thực quản và viêm thực quản là gì?

Viêm thực quản là tình trạng viêm nhiễm trong niêm mạc của thực quản, thường do axit dạ dày trào ngược lên quá mức, gây tổn thương niêm mạc và dẫn đến viêm. Tuy nhiên, một số người có triệu chứng trào ngược nhưng lại không gặp phải viêm thực quản. Điều này có thể do mức độ trào ngược axit không đủ mạnh để gây tổn thương niêm mạc thực quản hoặc cơ chế bảo vệ của cơ thể đủ mạnh để chống lại sự tấn công của axit.

Như vậy, sự khác biệt cơ bản giữa trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm và viêm thực quản chính là mức độ tổn thương ở niêm mạc thực quản. Trào ngược dạ dày thực quản nhưng không kèm viêm không gây tổn thương rõ ràng cho thực quản, trong khi viêm thực quản là kết quả của quá trình tổn thương này.

Trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm được chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản nhưng không kèm viêm thường được thực hiện thông qua một loạt các phương pháp và xét nghiệm. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bệnh nhân, như ợ nóng, đau ngực, ho, hoặc khó nuốt. Việc nắm bắt tiền sử bệnh và triệu chứng là bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán.
• Nội soi dạ dày thực quản: Đây là phương pháp giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản để kiểm tra có dấu hiệu viêm hay không. Tuy nhiên, nếu không có dấu hiệu viêm, bệnh nhân có thể bị trào ngược dạ dày thực quản mà không kèm viêm thực quản.
• Phép đo pH thực quản: Phép đo pH trong thực quản có thể giúp xác định mức độ trào ngược axit. Một pH thấp kéo dài trong thực quản có thể cho thấy trào ngược dạ dày thực quản.
• Chụp X-quang thực quản - dạ dày - tá tràng có thể hỗ trợ loại trừ tổn thương cấu trúc.

Cách điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm thực quản

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản nhưng không kèm viêm thực quản chủ yếu nhằm giảm thiểu các triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa tình trạng trào ngược tiến triển nặng hơn. Một số phương pháp điều trị bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, tránh các thực phẩm gây trào ngược như cà phê, chocolate, thực phẩm nhiều dầu mỡ và gia vị. Ngoài ra, người bệnh nên tránh ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn.
• Dùng thuốc ức chế tiết axit như PPI hoặc thuốc kháng thụ thể H2: Các loại thuốc như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin (H2) có thể giúp giảm sản xuất axit dạ dày, từ đó giảm các triệu chứng trào ngược.
• Chế độ ăn uống và tập thể dục: Người bệnh nên duy trì một chế độ ăn uống ít béo, nhiều chất xơ và tránh các yếu tố có thể làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược. Tập thể dục đều đặn cũng giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa.
• Điều trị bằng thuốc giảm axit: Thuốc giảm axit có thể được sử dụng để điều trị tạm thời các triệu chứng trào ngược. Tuy nhiên, không nên sử dụng thuốc này trong thời gian dài mà không có sự chỉ định của bác sĩ.

Trào ngược dạ dày thực quản không kèm viêm là một tình trạng phổ biến nhưng ít được chú ý. Mặc dù bệnh này có thể gây ra các triệu chứng khó chịu, nhưng không phải ai mắc phải cũng gặp phải viêm thực quản. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm bớt triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.