Nguyên nhân mụn bọc và cách điều trị theo từng nguyên nhân

Mụn bọc là loại mụn viêm, sưng tấy, gây đau nhức và dễ để lại sẹo lõm, sẹo rỗ nhất. Chúng thường xuất hiện ở những vùng da có nhiều tuyến bã nhờn như mặt, lưng và ngực. Hiểu rõ nguyên nhân mụn bọc sẽ giúp chúng ta có những biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Nguyên nhân mụn bọc chi tiết nhất

Mụn bọc, một vấn đề da liễu phổ biến, không chỉ gây cảm giác đau nhức khó chịu, ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến tâm lý của nhiều người. Nguyên nhân gây mụn bọc rất đa dạng, từ các yếu tố bên trong cơ thể đến các yếu tố bên ngoài như môi trường.

Sự thay đổi nội tiết tố

Nội tiết tố, đặc biệt là androgen (hormone nam) kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn, sản xuất quá nhiều dầu. Dầu thừa kết hợp với tế bào chết bít tắc lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn P. acnes phát triển. Vi khuẩn P. acnes sẽ gây viêm nhiễm, hình thành mụn.

Các giai đoạn dễ bị mụn do nội tiết tố là giai đoạn dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai, mãn kinh. Trước kỳ kinh của nữ giới, nồng độ hormone progesterone tăng cao, làm tăng sản xuất bã nhờn và gây mụn. Còn ở thời kỹ mãn kinh, sự giảm sút hormone estrogen có thể làm tăng sản xuất androgen và gây mụn.

Vi khuẩn Propionibacterium acnes - Nguyên nhân mụn bọc

Propionibacterium acnes (P. acnes) là loại vi khuẩn thường cư trú trên da, đặc biệt là ở các vùng nhiều tuyến bã nhờn như mặt, lưng. Tuy nhiên, lỗ chân lông bị tắc tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn P. acnes xâm nhập và phát triển. Vi khuẩn này sẽ phân hủy các chất béo trong bã nhờn, tạo ra các axit béo tự do gây viêm. Hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng lại tình trạng viêm, giải phóng các tế bào bạch cầu để tiêu diệt vi khuẩn. Quá trình viêm này gây sưng đỏ, đau và hình thành mụn bọc.

Môi trường và lối sống

Yếu tố môi trường và lối sống cũng đóng góp một phần không nhỏ vào quá trình hình thành mụn bọc. Ô nhiễm môi trường, tiếp xúc với tia UV, chế độ ăn uống không lành mạnh (nhiều đường, chất béo, sữa và các sản phẩm từ sữa), stress, ngủ ít, ít vận động và sử dụng mỹ phẩm không phù hợp,… đều có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn.

Tác dụng phụ của thuốc chữa bệnh

Có thể nhiều người chưa biết tác dụng phụ của thuốc cũng có thể là nguyên nhân mụn bọc. Thuốc tránh thai chứa hormone, có thể làm tăng sản xuất androgen (hormone nam) trong cơ thể nữ giới, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn, gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn. Một số loại thuốc tránh thai có thể làm tăng độ nhạy cảm với insulin, dẫn đến tăng sản xuất androgen và gây mụn.

Corticosteroid có tác dụng ức chế hệ miễn dịch, làm giảm khả năng chống viêm của cơ thể. Điều này dẫn đến tình trạng viêm nhiễm kéo dài tại các nang lông, gây ra mụn bọc. Loại thuốc này cũng có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn, gây tắc nghẽn lỗ chân lông.

Một số loại thuốc chống động kinh có thể gây tăng tiết bã nhờn, làm thay đổi cấu trúc của da, khiến da trở nên nhạy cảm hơn. Bệnh nhân mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) sẽ tăng sản xuất androgen. Họ cũng thường có tình trạng kháng insulin, làm tăng sản xuất androgen. Tất cả những điều trên sẽ gây ra các loại mụn, trong đó có mụn bọc.

Yếu tố di truyền

Một số người có gen di truyền làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về da và là nguyên nhân mụn bọc. Gen di truyền cũng có thể quyết định kích thước và cấu trúc của lỗ chân lông. Nó cũng ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến bã nhờn, khả năng kháng khuẩn của da. Những người có lỗ chân lông lớn, tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, hệ miễn dịch yếu có thể dễ bị vi khuẩn P. acnes xâm nhập và gây viêm nhiễm, hình thành mụn.

Độc tố tích tụ trong da và cơ thể

Gan và thận là hai cơ quan chính có chức năng lọc máu và loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Nhiều quan điểm cho rằng, khi hai cơ quan này hoạt động kém, suy giảm chức năng, độc tố tích tụ trong cơ thể và trong da nên bệnh nhân dễ bị nổi mụn.

Hậu quả nếu không biết nguyên nhân mụn bọc

Điều trị mụn bọc khá phức tạp vì nguyên nhân mụn bọc rất đa dạng. Cùng một loại mụn bọc nhưng mỗi người lại có cơ địa da khác nhau, nên phương pháp điều trị cũng khác nhau. Điều quan trọng là ngay cả khi đã điều trị khỏi, mụn bọc vẫn có thể tái phát nếu chúng ta không chăm sóc da đúng cách.

Việc không xác định chính xác nguyên nhân và điều trị mụn bọc không đúng cách có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả sức khỏe làn da và tâm lý. Việc nặn mụn bằng tay hoặc dùng dụng cụ không sạch sẽ có thể gây nhiễm trùng, khiến mụn trở nên nghiêm trọng hơn. Chúng cũng có thể lan rộng sang các vùng da khác trên cơ thể, như lưng, ngực. Mụn bọc khi vỡ có thể để lại sẹo thâm, sẹo lõm, làm mất thẩm mỹ của làn da. Vùng da bị mụn thường bị sạm màu hoặc đỏ hơn so với các vùng da khác.

Ngoại hình bị ảnh hưởng khiến người bệnh cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp. Mụn bọc kéo dài có thể gây ra stress, trầm cảm và các vấn đề về tâm lý khác. Mụn phát triển nặng sẽ khiến quá trình điều trị kéo dài hơn, tốn kém nhiều thời gian và công sức hơn. Các phương pháp điều trị mụn nặng thường đắt đỏ hơn so với việc điều trị sớm. Trong một số trường hợp hiếm gặp, mụn bọc có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm toàn thân, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

Cách điều trị mụn bọc theo từng nguyên nhân

Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến dựa trên từng nguyên nhân mụn bọc:

Chữa mụn bọc do thay đổi nội tiết tố

Đối với những trường hợp mụn bọc do thay đổi nội tiết tố, việc điều chỉnh hormone là vô cùng quan trọng. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp. Bên cạnh đó, việc xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, giảm stress và sử dụng các sản phẩm chăm sóc da chứa Benzoyl peroxide hoặc Salicylic acid cũng rất hữu ích.

Chữa mụn bọc do vi khuẩn

Với mụn bọc do vi khuẩn gây ra, việc sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Đồng thời, việc vệ sinh da mặt sạch sẽ hàng ngày và thay vỏ gối thường xuyên cũng giúp ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm.

Chữa mụn bọc do môi trường và lối sống

Đối với những trường hợp mụn bọc do yếu tố môi trường và lối sống, việc chăm sóc da đúng cách là vô cùng quan trọng. Bên cạnh việc rửa mặt sạch sẽ, bạn nên bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời, hạn chế tiếp xúc với bụi bẩn và hóa chất. Chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất cũng giúp cải thiện tình trạng da. Ngoài ra, việc giảm stress, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn cũng rất quan trọng.

Ngoài ra, nếu bị mụn bọc do tác dụng phụ của thuốc hoặc do các bệnh lý nền như PCOS, việc điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc điều trị bệnh lý nền là cần thiết.

Mụn bọc là một vấn đề da liễu phổ biến, nhưng với hiểu biết về nguyên nhân mụn bọc, chúng ta hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả và phòng ngừa mụn tái phát. Bạn hãy nhớ rằng, điều trị mụn chuẩn y khoa cần áp dụng ngay từ đầu và áp dụng càng sớm càng tốt.