Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride

Viêm tụy cấp tăng triglyceride thường gặp ở nam giới, tuổi trung niên, những người có thói quen uống rượu. Để tìm ra phương pháp điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride, trước hết cần tìm hiểu đâu là nguyên nhân, triệu chứng của bệnh. Mọi thắc mắc sẽ được Nhà Thuốc Long Châu giải đáp qua bài viết dưới đây.

Tổng quát về tình trạng viêm tụy cấp tăng triglyceride

Viêm tụy cấp do tăng triglyceride chiếm từ 1 - 35% trong tất cả các trường hợp viêm tụy cấp, có đến 56% là các trường hợp viêm tụy cấp ở phụ nữ có thai. Theo nghiên cứu, đối tượng mắc viêm tụy cấp tăng triglyceride thường ở những người trung niên, gặp ở nam giới (65%) nhiều hơn so với nữ giới (45%). Ngoài ra, những người có tiền sử béo phì hoặc người mắc bệnh đái tháo đường.

Theo nghiên cứu, tình trạng viêm tuỵ cấp sẽ xảy ra khi nồng độ triglyceride tăng cao trên 500mg/dL (tức là 5.6 mmol/L) chiếm khoảng 10 - 20%. Tình trạng này sẽ nghiêm trọng hơn khi nồng độ triglyceride trên 1000mg/dL (tức là 11.3 mmol/L) và chiếm khoảng 5% tổng số cả bệnh. 

Nguyên nhân gây viêm tụy cấp tăng triglyceride

Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm tuỵ cấp, ngoài nguyên nhân là do người bệnh nghiện rượu bia hoặc bị sỏi mật thì viêm tụy cấp xảy ra khi tăng nồng độ triglyceride. Nguyên nhân gây ra viêm tụy cấp tăng triglyceride thường có từ các yếu tố nguyên phát (do di truyền) và các yếu tố thứ phát (đã từng mắc viêm tuỵ cấp).

• Tăng triglyceride nguyên phát: Tình trạng này hay gặp nhất ở người trưởng thành là do tăng triglyceride có tính gia đình, đây là tình trạng di truyền nhiễm sắc thể trội có tỷ lệ mắc từ 1 - 2% đến 5 - 10% trong tổng dân số chung. 
• Tăng triglyceride thứ phát: Tình trạng có thể được phân loại theo 4D đó là bệnh lý (diseases), chế độ ăn (diet), rối loạn chuyển hoá (disorder of metabolism) và thuốc (drugs). Viêm tụy cấp tăng triglyceride thường thấy ở những đối tượng liên quan đến bệnh béo phì, đái tháo đường, nghiện rượu hoặc đang trong giai đoạn mang thai.

Triệu chứng viêm tụy cấp tăng triglyceride

Triệu chứng lâm sàng của viêm tụy cấp tăng triglyceride cũng giống như viêm tuỵ cấp, gồm có:

• Đau bụng đột ngột, dữ dội kéo dài trong nhiều giờ, bụng trướng, bí trung đại tiện.
• Buồn nôn, nôn ói.
• Cảm thấy khó thở do bụng trướng hoặc do kèm theo tràn dịch màng phổi.
• Ý thức lơ mơ, mơ hồ, cảm thấy hốt hoảng, lo sợ hoặc vật vã kích thích. 
• Bị tụt huyết áp, da tái lạnh, mạch đập nhanh, nhỏ và khó bắt mạch.
• Khi siêu âm bụng có thể bụng trướng hơi, trên rốn có phản ứng cục bộ, đau ở sườn lưng phải và trái.
• Dưới da quanh rốn bị xuất huyết huyết xuất hiện dấu Cullen hoặc ở hông lưng xuất hiện dấu Grey-Turner, dấu hiệu của viêm tuỵ hoại tử.

Bên cạnh đó còn có thể thấy các triệu chứng của viêm tụy cấp tăng triglyceride bao gồm:

• Có huyết thanh đục ở sữa, u vàng ở bề mặt duỗi của tay, chân, mông hoặc lưng.
• Do có sự xâm nhập của các tế bào mỡ mà khi khám có thể thấy gan lá lách lớn.
• Nhiễm lipid võng mạc có thể thấy khi nồng độ triglyceride > 4000 mg/dL.

Các triệu chứng trên sẽ thấy xuất hiện chủ yếu ở những người trung niên. Nhưng nếu người bệnh mắc viêm tụy cấp tăng triglyceride là bởi rối loạn hoặc tăng lipid máu có tính di truyền, thì có thể phát hiện sớm viêm tụy cấp tăng triglyceride ngay từ khi còn nhỏ.

Tình trạng viêm tụy cấp do tăng triglyceride thường có viêm tụy nặng hơn, nguy cơ cao bị suy tạng dẫn đến suy cơ quan kéo dài với tỷ lệ tử vong từ 20 - 30%.

Phương pháp điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride 

Điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride bao gồm các phương pháp điều trị như nuôi dưỡng đường tĩnh mạch, bồi phụ nước, điện giải, thăng bằng kiềm toan, dùng Heparin và sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn, các trường hợp nặng có suy đa tạng. 

Điều trị bằng huyết tương

Phương pháp này được thực hiện khi người bệnh xuất hiện một hoặc nhiều các triệu chứng sau:

• Hạ canxi trong máu.
• Bị nhiễm toan lactic.
• Các biểu hiện của đáp ứng viêm hệ thống (thường là từ 2 biểu hiện trở lên) gồm có: Nhiệt độ dưới 35 độ C hoặc trên 38,5 độ C; tần số của nhịp tim lớn hơn 90 lần/phút; tần số của nhịp thở lớn hơn 20 lần/phút, chỉ số của bạch cầu trên 12000 TB/mL hoặc dưới 4000 TB/mL.

Điều trị bằng cách thay đổi huyết tương

Đây là phương pháp với kỹ thuật tách huyết tương dùng máy siêu lọc và màng lọc tách huyết tương. Để thực hiện tách bỏ huyết tương chứa thành phần gây bệnh có trọng lượng phân tử lớn ở huyết tương, sau đó bù lại lượng huyết tương đã bị loại bỏ bằng dung tích điện giải, dung dịch keo, dung dịch albumin 4 - 5% hoặc huyết tương tươi đông lạnh thông qua vòng tuần hoàn ngoài của cơ thể.

Thực tế đã chứng minh được điều trị bằng phương pháp thay huyết tương đã hạ được triglyceride đáng kể, rất hữu hiệu, an toàn và nhanh chóng. Phương pháp này có thể làm sau 48h chẩn đoán, điều trị 1 - 3 ngày. 

Tuy nhiên, khi thực hiện phương pháp điều trị này có thể gặp một số biến chứng như: Tụt huyết áp khi mới bắt đầu dùng phương pháp thay huyết thanh, bị hạ canxi máu, hạ thân nhiệt hoặc phản ứng dị ứng… 

Điều trị bằng cách dùng Insulin

Insulin là một phương pháp hạ triglyceride hiệu quả. Cần truyền Insulin khi không có lọc huyết tương, người bệnh không dung nạp với thay huyết tương hoặc không có biểu hiện nặng. Liều lượng cần dùng là từ 0,1 - 0,3 UI/kg/giờ. Khi điều trị bằng Insulin thì nên theo dõi nồng độ triglyceride mỗi 12 giờ, đồng thời nên ngừng dùng Insulin khi có nồng độ triglyceride dưới 500mg/dL.

Bên cạnh các phương pháp kể trên, còn có các phương pháp điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride khác, cụ thể:

• Ăn uống lành mạnh, tránh ăn mỡ động vật, trứng, sữa, nội tạng động vật, hạn chế ăn các thực phẩm quá nhiều đường, không nên uống rượu bia.
• Ăn nhiều loại hoa quả tươi, rau, các loại ngũ cốc có lượng tinh bột chiếm từ 55 - 60%.
• Dùng các loại thuốc uống hạ lipid như nhóm thuốc Fibrat giúp giảm 40 - 60% nồng độ triglyceride, nhóm thuốc Niacin giúp giảm triglyceride 30 - 50%, nhóm thuốc Statin làm giảm tới 37%, thuốc omega-3 có thể làm giảm từ 30 - 50% hoặc thuốc ức chế Lipase đó là Orlistat, thuốc này được sử dụng để phối hợp với nhóm thuốc Fibrate. 
• Nên ngừng và giảm các liều thuốc làm tăng triglyceride như: Thuốc chống loạn thần, thuốc ức chế Beta, thuốc lợi tiểu Thiazid, thuốc Estrogen liều cao, thuốc chống hoại tử, thuốc Isotretinoin…

Như vậy, điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride bao gồm 2 phương pháp chính, đó là thay huyết tương hoặc dùng Insulin. Những nguyên nhân và các triệu chứng nêu trên của bệnh viêm tụy cấp có thể giúp bạn đọc có thêm hiểu biết về loại bệnh này. Qua đó có những phát hiện kịp thời để đi khám và điều trị.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: medlatec.vn