Những giai đoạn phát triển của trẻ bố mẹ cần biết

Giai đoạn phát triển của trẻ hầu hết đều giống nhau và mỗi giai đoạn mang những đặc điểm riêng biệt. Để biết trẻ phát triển qua mấy giai đoạn, Nhà thuốc Long Châu mời bạn tham khảo ngay thông tin dưới đây.

Trẻ sơ sinh

Trong những tháng đầu đời, trẻ sơ sinh có thể có những phản ứng tự động trước các kích thích bên ngoài. Cụ thể, trong giai đoạn phát triển của trẻ sơ sinh, bé sẽ có phản xạ quay đầu, nhìn về hướng tay của bạn khi bạn vuốt má bé hoặc khi bé có thể nắm chặt ngón tay bạn. Trẻ sơ sinh có khả năng nhìn cận cảnh nhiều đồ vật, nhận biết một số mùi đặc trưng và lắc đầu, cười mỉm, khóc,… để biểu thị nhu cầu của bản thân.

Tại giai đoạn phát triển của trẻ sơ sinh, những dấu hiệu dị tật bẩm sinh (nếu có) cũng có xuất hiện rõ nét, ví dụ như tật nứt đốt sống, rối loạn di truyền, suy tuyến thượng thận,… Trẻ ở thời điểm này cũng rất dễ chịu các tổn thương chu sinh như xuất huyết não, xuất huyết màng não, sinh ngạt, suy hô hấp,… 

Nhiều yếu tố có thể tác động đến trẻ và khiến trẻ giảm sự thích nghi, dẫn đến tử vong sớm trong tuần đầu sau sinh, đặc biệt và 24 giờ đầu tiên. Báo cáo của WHO cũng cho thấy tỉ lệ trẻ sơ sinh tử vong chiếm đến hơn 47% tổng số ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.

Ở giai đoạn phát triển của trẻ sơ sinh, bố mẹ nên:

• Khuyến khích và tạo điều kiện tối đa để con được tiếp xúc ngay với bố mẹ, da kề da ngay sau sinh, bú sữa non của mẹ càng sớm càng tốt.
• Mẹ bầu sau sinh nuôi con bằng sữa mẹ là tốt nhất.
• Bố mẹ và gia đình nên tạo điều kiện thuận lợi để gắn kết hơn mối quan hệ mẹ con ngay từ sau sinh.

Thời kỳ nhũ nhi (2 – 12 tháng)

Trong các giai đoạn phát triển của trẻ, giai đoạn nhũ nhi cũng rất quan trọng bởi đây là thời điểm trẻ phát triển nhanh chóng nhất. Trẻ 12 tháng tuổi có thể tích não tăng gấp đôi so với giai đoạn sơ sinh và đạt tỉ lệ 72% so với thể tích não của người trưởng thành. Cân nặng trung bình của trẻ trong giai đoạn này cũng tăng gấp 3 lần so với lúc mới sinh, chiều dài cơ thể cũng tăng khoảng 25cm và vòng đầu tăng 10cm.

Khi trẻ phát triển từ 3 – 6 tháng tuổi có thể kiểm soát được chuyển động của đầu và nắm chặt hai tay với nhau. Đến giai đoạn 6 – 9 tháng tuổi bé đã có thể ngồi mà không cần sự hỗ trợ của người lớn, phát âm cũng có tiến triển khi bé bắt đầu bập bẹ và đáp lại khi được gọi tên. Đến giai đoạn phát triển của trẻ 9 – 12 tháng tuổi bé đã có thể nhặt đồ vật, bò, trườn hay thậm chí đứng với sự hỗ trợ.

Ở giai đoạn nhũ nhi, bố mẹ cần lưu ý rằng:

• Nên khuyến khích và hướng dẫn mẹ bỉm cho con bú đúng cách rất quan trọng. Nên cho con bú sữa mẹ ít nhất 4 – 6 tháng sau sinh vì đây là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ.
• Theo dõi sức khỏe và tốc độ phát triển của bé định kỳ hàng tháng, tiêm ngừa đầy đủ tại các cơ sở y tế uy tín.
• Bố mẹ và người thân nên chăm sóc, yêu thương trẻ đúng mực, không nên quá nuông chiều hay gắt gỏng.
• Luôn theo dõi và phát hiện kịp thời tình trạng trầm cảm sau sinh ở mẹ bỉm,

Thời kỳ răng sữa (1 – 6 tuổi) – Giai đoạn phát triển của trẻ cần hết sức quan tâm

Thời kỳ răng sữa trong giai đoạn phát triển của trẻ gồm 2 lứa tuổi là lứa tuổi nhà trẻ và lứa tuổi mẫu giáo, cụ thể là:

Lứa tuổi nhà trẻ (1 – 3 tuổi)

Khi trẻ phát triển đến giai đoạn này, trẻ đã có thể tự đi mà không cần sự trợ giúp. Bé cũng đã leo được cầu thang và nhảy tại chỗ. Tại giai đoạn phát triển của trẻ 1 – 3 tuổi, bé cũng có kỹ năng cầm bút màu, vẽ hình đơn giản, xếp hình khối, sử dụng một số câu ngắn và từ ngữ biểu đạt ý kiến cá nhân.

Do đây là độ tuổi hiếu động, tò mò với mọi thứ xung quanh nên trẻ 1 – 3 tuổi thường xuyên té ngã, chấn thương vì ham chơi. Bé cũng thường biếng ăn, chán ăn khi đang chơi đồ chơi yêu thích hoặc đã ăn vặt nhiều trước giờ cơm. Ở giai đoạn này, bố mẹ vẫn cần theo dõi lịch tiêm chủng và đưa bé đi tiêm đúng lịch để bảo vệ sức khỏe non nớt của trẻ.

Lứa tuổi mẫu giáo (4 – 6 tuổi)

Trong lứa tuổi này, trẻ đã dần hoàn thiện cả kỹ năng vận động, khả năng ngôn ngữ và nhận thức. Trẻ có thể chơi ném bóng, nhảy lò cò, đứng bằng một chân, tự mặc quần áo, tự sắp xếp đồ chơi,… Giai đoạn phát triển của trẻ 4 – 6 tuổi bố mẹ cần chú trọng việc giao tiếp với con, tạo điều kiện cho con tham gia nhiều hoạt động tập thể để hình thành, phát triển khả năng ngôn ngữ cũng như cách biểu đạt phù hợp.

Thời kỳ thiếu nhi (7 – 11 tuổi)

Trẻ phát triển đến thời kỳ này thường có xu hướng tách biệt khỏi bố mẹ. Môi trường học tập của trẻ cũng chuyển từ mẫu giáo lên tiểu học – đây là bước ngoặt lớn trong các giai đoạn phát triển của trẻ. Ở thời kỳ này, bố mẹ nên để con tự trải nghiệm nhiều hơn về môi trường, thế giới bên ngoài, đồng thời hướng dẫn, giao việc cho trẻ để con hình thành kỹ năng sống, sự tự lập và có chính kiến riêng.

Thời kỳ thiếu niên (12 – 18 tuổi)

Bước đến thời kỳ thiếu niên, trẻ không chỉ có những thay đổi lớn về ngoại hình mà còn là sự thay đổi, phát triển mạnh mẽ về mặt tâm lý, mối quan hệ xã hội. Khi này, bố mẹ nên chủ động trò chuyện nhiều hơn với trẻ, đặc biệt là vấn đề giáo dục giới tính.

Do tác động của giai đoạn dậy thì nên trẻ trong giai đoạn thiếu niên có những đặc điểm tính cách như dễ nổi nóng, tách biệt khỏi bố mẹ, không thích bị kiểm soát,… Thay vì la mắng con, bạn nên thay đổi cách giáo dục trẻ nhẹ nhàng, hãy trò chuyện với con như những người bạn vì lúc này, trẻ đã đủ nhận thức để hiểu được những điều bố mẹ nói. Tiếp thêm động lực học tập, phát triển lành mạnh cho con cũng là điều các ông bố, bà mẹ có con trong thời kỳ thiếu niên nên làm.

Ở từng giai đoạn phát triển của trẻ sẽ có những đặc điểm khác nhau về hình thái cũng như tâm sinh lý. Để hiểu và chăm sóc, giáo dục, đồng hành với con tốt hơn, các bậc phụ huynh nên lắng nghe nhu cầu của trẻ, tạo điều kiện để trẻ được bày tỏ mong muốn, ý kiến cá nhân thay vì ép trẻ làm theo khuôn mẫu, chuẩn mực nhất định.

Xem thêm:

• Vấn đề chăm sóc sức khỏe trẻ em và những điều cần biết
• 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non phụ huynh nên biết sớm