Những hiểu sai về bệnh cúm nhiều người mắc phải

Hàng năm, hàng triệu người trên thế giới mắc cúm, nhưng không phải ai cũng có nhận thức đúng đắn về căn bệnh này. Nhiều quan niệm sai lầm vẫn tồn tại, từ việc đánh giá thấp mức độ nguy hiểm của cúm đến hiểu nhầm về hiệu quả của vắc xin phòng bệnh. Những hiểu sai này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn mà còn làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh trong cộng đồng.

Có phải cúm chỉ là bệnh nhẹ, không cần điều trị?

Cúm là một bệnh do virus gây ra, thường biểu hiện qua các triệu chứng như sốt, đau họng, đau đầu, nhức mỏi cơ thể và ho. Hầu hết các trường hợp cúm có thể tự khỏi sau 2 – 7 ngày mà không cần can thiệp y tế. Chính vì vậy, nhiều người chủ quan cho rằng đây là một căn bệnh nhẹ, không cần điều trị hay chăm sóc đặc biệt.

Tuy nhiên, quan điểm này chưa hoàn toàn chính xác. Mặc dù phần lớn người bệnh có thể hồi phục mà không gặp biến chứng, nhưng vẫn có những trường hợp diễn biến nghiêm trọng. Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc biến chứng cúm, bao gồm:

• Người trên 65 tuổi;
• Người có bệnh nền như hen suyễn, tiểu đường, tim mạch;
• Phụ nữ mang thai;
• Trẻ em dưới 5 tuổi.

Cúm không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, nhiễm trùng huyết, suy hô hấp, viêm cơ tim, viêm tai giữa và viêm xoang. Trong đó, viêm phổi là biến chứng phổ biến và nghiêm trọng nhất. Khi virus cúm tấn công niêm mạc đường hô hấp tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, làm tăng nguy cơ bội nhiễm. Ví dụ, nếu bệnh nhân nhiễm đồng thời virus cúm và vi khuẩn phế cầu, nguy cơ tử vong có thể cao gấp 8 lần so với chỉ nhiễm cúm đơn thuần.

Tự ý dùng kháng sinh điều trị cúm

Ngược lại với nhóm chủ quan không điều trị, nhiều người lại có thói quen tự mua thuốc kháng sinh hoặc kháng virus để uống ngay khi có triệu chứng ho, sốt, đau họng. Tuy nhiên, điều này có thể gây hại nhiều hơn lợi nếu không sử dụng đúng cách.

Virus và vi khuẩn có cơ chế hoạt động hoàn toàn khác nhau. Vi khuẩn tấn công từ bên ngoài tế bào, trong khi virus xâm nhập vào tế bào vật chủ và nhân lên bên trong. Do đó, thuốc kháng sinh vốn chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn không thể tiêu diệt được virus cúm.

Việc lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus có thể gây ra nhiều tác dụng phụ như tiêu chảy, mệt mỏi, tăng nguy cơ ngộ độc thuốc và kháng thuốc. Thay vì chủ quan hoặc lạm dụng thuốc, người mắc cúm nên nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và theo dõi sát các triệu chứng. Nếu sốt cao kéo dài, khó thở hoặc có dấu hiệu viêm nhiễm nặng, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Mắc cúm để hệ miễn dịch được làm quen

Nhiều người cho rằng nhiễm cúm có thể giúp hệ miễn dịch trở nên mạnh mẽ hơn bằng cách "huấn luyện" cơ thể chống lại bệnh tật. Tuy nhiên, đây là quan niệm sai lầm. Khi mắc cúm, cơ thể chỉ tạo ra kháng thể bảo vệ trong thời gian ngắn, nhưng vẫn có nguy cơ tái nhiễm với các chủng virus khác. Hơn nữa, hệ miễn dịch không phải lúc nào cũng duy trì sự bảo vệ tối ưu, đặc biệt đối với người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hoặc những người mắc các bệnh mãn tính như ung thư, bệnh thận, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Tình trạng căng thẳng kéo dài cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tổn thương hơn trước virus cúm.

Ngoài ra, không có nghiên cứu khoa học nào chứng minh rằng việc nhiễm cúm sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Ngược lại, mỗi năm trên thế giới có khoảng 3 – 5 triệu ca cúm nặng, trong đó từ 290.000 đến 650.000 người tử vong. Những con số này nhấn mạnh rằng cúm không phải là một căn bệnh đơn giản, và việc chủ quan không điều trị có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Tiêm vắc xin cúm một lần là đủ

Bệnh cúm xuất hiện hàng năm với tốc độ lây lan nhanh và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến những nhóm người dễ tổn thương nhất, như trẻ nhỏ và người già. Nếu không tiêm vắc xin, tỷ lệ tử vong do cúm có thể tăng gấp đôi so với hiện tại.

Các Tổ chức Y tế đã khuyến nghị tiêm phòng cúm đầy đủ cho tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên. Đây là một bước tiến lớn trong việc giảm nguy cơ nhiễm bệnh và hạn chế các biến chứng nghiêm trọng. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Hô hấp Châu Âu vào tháng 1 đã tổng hợp dữ liệu từ 119 bài báo trong 10 năm, cho thấy vắc xin cúm có hiệu quả rõ rệt trong việc ngăn ngừa nhiễm virus và giảm tỷ lệ ca bệnh nặng. Vắc xin không chỉ giúp bảo vệ khỏi các chủng cúm có trong mũi tiêm mà còn có thể giảm một nửa tỷ lệ tử vong liên quan đến cúm, đặc biệt với các bệnh nhân nhiễm chủng H3N2.

Hiện nay, tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu có 03 loại vắc xin cúm, các vắc xin cúm thế hệ mới có khả năng bảo vệ trước bốn chủng virus cúm phổ biến, bao gồm cúm A/H1N1, A/H3N2, B/Yamagata và B/Victoria. Loại vắc xin này được khuyến nghị sử dụng cho cả trẻ em từ 6 tháng tuổi và người lớn, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh lên đến 90%. Bên cạnh đó, vắc xin còn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do cúm gây ra, chẳng hạn như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm màng não, nhiễm trùng máu và suy hô hấp.

Đối với trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tuổi, nếu chưa từng tiêm phòng cúm, cần được tiêm hai mũi, cách nhau tối thiểu một tháng để đảm bảo cơ thể tạo đủ kháng thể bảo vệ.

Virus cúm có khả năng biến đổi cấu trúc kháng nguyên liên tục, khiến hệ miễn dịch khó nhận diện và chống lại nếu không được cập nhật kháng thể mới. Đồng thời, khả năng miễn dịch từ vắc xin cũng giảm dần theo thời gian, do đó tiêm nhắc lại hàng năm là cần thiết để duy trì hiệu quả bảo vệ.

Phụ nữ mang thai nên chủ động tiêm phòng cúm, đặc biệt từ tháng thứ ba của thai kỳ trở đi. Việc này không chỉ bảo vệ sức khỏe của mẹ mà còn giúp truyền kháng thể thụ động cho thai nhi, giúp trẻ sơ sinh có miễn dịch tốt hơn trong những tháng đầu đời.

Bên cạnh đó ngoài việc tiêm vắc xin, mỗi người cần chủ động bảo vệ sức khỏe, đặc biệt trong thời điểm giao mùa, khi thời tiết thay đổi đột ngột và không khí lạnh tràn về, nhất là tại miền Bắc. Một số biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc cúm bao gồm:

• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vào sáng sớm và tối muộn. Chú ý giữ ấm đầu, cổ và mặt để bảo vệ hệ hô hấp.
• Đeo khẩu trang khi ra đường để tránh tiếp xúc với virus cúm và giảm tác động từ ô nhiễm không khí.
• Hạn chế ra ngoài trời lạnh, đặc biệt với người già, trẻ nhỏ và những người có bệnh nền.
• Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, bao gồm tập thể dục thường xuyên, ăn uống đủ chất và ngủ đủ giấc để tăng cường hệ miễn dịch.

Nếu có các triệu chứng như ho, sốt, nhức mỏi, đau đầu hoặc khó thở, người dân cần đi khám sớm để được điều trị kịp thời. Việc tự ý dùng thuốc hoặc kiêng khem quá mức có thể khiến bệnh diễn tiến nặng hơn, gây khó khăn trong điều trị. Do đó, tuân thủ hướng dẫn y tế và chăm sóc sức khỏe đúng cách là điều quan trọng để kiểm soát và phòng ngừa cúm hiệu quả.

Hy vọng qua nội dung bài viết trên bạn đã có thêm thông tin về những hiểu sai về bệnh cúm nhiều người mắc phải. Cúm không đơn thuần là một bệnh cảm nhẹ mà có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được phòng ngừa và điều trị đúng cách. Những quan niệm sai lầm về cúm có thể khiến nhiều người chủ quan, làm tăng nguy cơ mắc bệnh và lây lan trong cộng đồng.