Nổi mề đay cấp tính: Khái niệm, dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử trí

Nổi mề đay cấp tính là hiện tượng khá phổ biến và hầu như ai cũng từng gặp ít nhất một lần trong đời. Vấn đề da liễu này nhìn chung không gây nguy hiểm đến sức khỏe vì hầu hết các trường hợp đều phát sinh do nguyên nhân lành tính. Tuy nhiên chúng gây ngứa ngáy, khó chịu và ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống của bệnh nhân.

Nổi mề đay cấp tính là gì?

Nổi mề đay cấp tính là hiện tượng dị ứng ngoài da phát sinh một cách đột ngột do cơ thể tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên, từ đó kích hoạt hệ miễn dịch giải phóng ồ ạt histamin. Mề đay có thể xuất hiện ở một phần hoặc lan rộng trên toàn bộ cơ thể.

Tình trạng trên thường tồn tại trong vòng 1 ngày đến 6 tuần. Khi can thiệp đúng cách, bệnh đáp ứng điều trị rất tốt. Tuy nhiên nếu xử lý không đúng quy chuẩn hoặc điều trị muộn, mề đay cấp tính có thể chuyển sang mề đay mạn tính.

Thực tế cho thấy có khoảng 90% các trường hợp nổi mề đay dạng cấp tính đều biểu hiện bệnh ở mức độ nhẹ, thuyên giảm triệu chứng rất nhanh khi được hỗ trợ kịp thời. Chỉ có khoảng 10% bệnh nhân có diễn tiến phức tạp, xuất hiện biến chứng hoặc biến đổi thành bệnh lâu năm.

Triệu chứng điển hình

Nổi mề đay cấp tính có dấu hiệu nhận diện rất rõ ràng, nhờ vậy mà bạn có thể dễ dàng phân biệt hiện tượng này với các bệnh lý da liễu khác. Cụ thể như sau:

• Da xuất hiện các nốt sần ngứa màu trắng nhạt, hồng nhạt hoặc hồng đậm. Nốt mề đay nổi cộm hơn hẳn so với các vùng da xung quanh. Chúng phân bố rải rác hoặc mọc thành đám, tùy từng trường hợp và từng vị trí trên cơ thể.
• Da ngứa ngáy, khó chịu, càng gãi càng ngứa thêm, nốt mề đay càng nổi cộm và mọc lan rộng hơn.
• Hình thái và kích thước của nốt phát ban thường thay đổi theo thời gian.
• Bên cạnh dấu hiệu nổi mẩn ngứa thành mảng, bệnh nhân còn có thể bị sưng môi, phù mí mắt, nghẹn cỏ họng, sưng lưỡi và vòm miệng.
• Trong trường hợp nặng thường xuất hiện các triệu chứng toàn thân như đau bụng đi ngoài, buồn nôn.

Những triệu chứng nói trên có thể bắt gặp trong cùng một ca bệnh nhưng đa phần các trường hợp chỉ xuất hiện một vài dấu hiệu điển hình trong số đó. Nếu không điều trị, mề đay cấp tính có thể dẫn đến những biến chứng đáng ngại như:

• Nhiễm trùng do người bệnh gãi, chà xát, cào cấu trên da khi bị ngứa.
• Phù mạch với các dấu hiệu tập trung chủ yếu ở vùng đầu cổ.
• Sốc phản vệ bao gồm các triệu chứng điển hình như: Khó thở, tụt huyết áp, mất ý thức.

Nguyên nhân phát sinh

Như đã nhắc qua ở trên, mề đay cấp tính khởi phát do nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên điểm chung của những nguyên nhân này là đều làm xuất hiện phản ứng dị ứng. Cụ thể, theo kết quả của nhiều nghiên cứu thì nổi mề đay cấp phát sinh khi hệ miễn dịch đáp ứng thái quá với các yếu tố dị nguyên của môi trường bên ngoài. Điển hình là các trường hợp sau đây:

• Dị ứng với các loại đồ ăn, thức uống như động vật có vỏ, đồ ăn giàu đạm, chất kích thích, rượu bia, thức ăn cay nóng, sữa và chế phẩm từ sữa.
• Dị ứng với lông động vật, khói bụi, phấn hoa;
• Dị ứng thời tiết, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi thất thường hoặc trong thời điểm giao mùa: Chuyển từ mùa nóng sang mùa lạnh hoặc từ mùa lạnh sang mùa nóng;
• Dị ứng với hóa chất có trong các loại mỹ phẩm, dầu gội, sữa tắm và nhiều sản phẩm chăm sóc cơ thể khác;
• Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên;
• Tác dụng phụ khi tiêm phòng, sử dụng các loại thuốc Tây;
• Nhiễm độc do bị côn trùng cắn, nhiễm độc do ký sinh trùng như: Ghẻ, bọ chét, rận, giun sán.

Bên cạnh đó, mề đay cấp tính còn là tín hiệu cảnh báo chức năng thải độc của gan đang bị quá tải. Điều này có thể do nhiễm độc nặng từ môi trường ngoài hoặc do các bệnh lý về gan.

Cách xử trí

Khi bị nổi mề đay cấp, bạn cần xử trí như thế nào để các triệu chứng nhanh thuyên giảm và không làm ảnh hưởng đến sức khỏe?

Chăm sóc tại nhà

Phần đa các trường hợp nổi mề đay cấp đều thuyên giảm sau ít giờ và không cần can thiệp bằng các biện pháp y tế. Tuy nhiên nếu tổn thương da do tiếp xúc cơ học không có dấu hiệu cải thiện sau vài ngày, kèm theo đó là các triệu chứng như đau rát, ngứa nặng thêm thì hãy tham khảo các biện pháp sau:

• Tắm nước mát hoặc chườm đá đúng cách để làm dịu da tức thì. Mỗi lần chườm khoảng 15 phút nhưng không tiếp xúc liên tục, chạm vào da 10 giây rồi lấy ra khoảng 2 - 3 giây mới lặp lại thao tác. Tắm nước mát cũng không tắm lâu hơn 1/4 giờ.
• Tăng cường bổ sung nước, vitamin và khoáng chất thông qua đường ăn, uống hoặc dùng thực phẩm chức năng để đẩy nhanh quá trình phục hồi da.
• Tích cực dưỡng ẩm cho da bằng các sản phẩm dịu nhẹ, lành tính, được chuyên gia da liễu khuyên dùng bởi chỉ khi đủ ẩm, da mới được làm dịu và nhanh tái tạo tế bào mới.
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, thư giãn để da tự chữa lành.

Trị mề đay cấp bằng thuốc

Nếu áp dụng những biện pháp trên mà mề đay cấp tính vẫn không có dấu hiệu cải thiện thì bạn hãy tham khảo một số loại thuốc sau:

• Thuốc kháng histamin H1: Đây là dòng thuốc được dùng rất phổ biến, trong đó bao gồm nhiều đại diện không cần kê toa. Chúng có tác dụng nhanh, sử dụng đúng khuyến cáo thì không tiềm ẩn nguy cơ gây hại.
• Thoa kem chống ngứa, làm dịu da: Các loại thuốc chứa glycerin, kẽm, menthol,... thường đem đến tác dụng này.
• Cortisol dạng uống: Được dùng cho các trường hợp nổi mề đay có sưng viêm ở mức độ nặng. Thuốc này dùng theo chỉ định của bác sĩ, chỉ sử dụng trong vòng 7 ngày và thường đi kèm nhiều tác dụng phụ.
• Tiêm adrenalin: Đây là loại thuốc chống dị ứng, trị mề đay cấp được bác sĩ chỉ định cho các trường hợp mề đay phù mạch. Mục đích chính là cải thiện triệu chứng và phòng ngừa nguy cơ sốc phản vệ.

Lưu ý, các cách xử trí vừa đề cập chỉ hướng vào việc giảm nhẹ biểu hiện bệnh. Trong trường hợp muốn điều trị tận gốc, chúng ta cần làm rõ căn nguyên và can thiệp đích để tránh tình trạng này tái diễn.

Trên đây là những thông tin chi tiết về dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử trí khi bị nổi mề đay cấp tính. Sau cùng xin chân thành cảm ơn bạn đọc vì đã tham khảo bài viết của Nhà thuốc Long Châu.