Paraben là gì? Paraben có nguy hiểm không?

Paraben là gì?

Paraben là các hợp chất tổng hợp được sử dụng rộng rãi làm chất bảo quản trong mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm. Chúng có hiệu quả trong việc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc, giúp kéo dài thời hạn sử dụng của sản phẩm.

Paraben là các este tổng hợp của acid para-hydroxybenzoic (PHBA), được sản xuất công nghiệp để sử dụng làm chất bảo quản trong mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm. Mặc dù PHBA có thể được tìm thấy trong một số loại trái cây và rau củ, nhưng các dẫn xuất paraben như methylparaben, propylparaben, butylparaben không được chiết xuất từ tự nhiên mà được tổng hợp hóa học.

Một số loại paraben được dùng phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc cá nhân và có cấu trúc hóa học tương tự với các chất tự nhiên như butylparaben, isobutylparaben, isopropylparaben, propylparaben, ethylparaben hay methylparaben… Trong một sản phẩm, thường có sự kết hợp từ hai loại paraben trở lên.

Tiền chất PHBA – một thành phần cấu tạo của paraben có thể được tìm thấy tự nhiên trong một số thực phẩm, nhưng các paraben dùng trong sản phẩm tiêu dùng đều là tổng hợp hóa học. Mặc dù paraben có thể được hấp thu qua đường tiêu hóa và da, và phần lớn được chuyển hóa và bài tiết qua nước tiểu, nhưng một số nghiên cứu đã phát hiện sự hiện diện của paraben trong mô cơ thể, bao gồm cả mô vú, cho thấy khả năng tích lũy trong cơ thể.

Paraben có nguy hiểm không?

Paraben là các chất bảo quản hiệu quả với hoạt tính chống lại vi khuẩn và nấm mốc, giúp duy trì chất lượng sản phẩm. Chúng hoạt động ổn định trong môi trường có pH từ 3 đến 8, phù hợp với nhiều loại sản phẩm tiêu dùng.

Với giá thành thấp và dễ phối hợp với thành phần sản phẩm, paraben đã được sử dụng rộng rãi trong ngành mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm. Tuy nhiên, một số cá nhân có thể bị kích ứng da khi sử dụng sản phẩm chứa paraben, đặc biệt là ở nồng độ cao.

Theo các cơ quan quản lý quốc tế như SCCS (EU) và FDA (Mỹ), các nồng độ được chấp nhận là rất thấp, cụ thể:

• Methylparaben và ethylparaben: Tối đa 0.4% (đơn lẻ) hoặc 0.8% (phối hợp).
• Propylparaben và butylparaben: Tối đa 0.19%.

Việc sử dụng sản phẩm chứa paraben vượt ngưỡng cho phép hoặc kéo dài có thể dẫn đến khả năng tích lũy trong cơ thể và có các tác động sinh học tiềm ẩn, dù chưa có kết luận rõ ràng về tác hại trên lâm sàng ở người.

Người tiêu dùng nên đọc kỹ thành phần sản phẩm và ưu tiên sản phẩm ghi “paraben-free” nếu có tiền sử dị ứng hoặc lo ngại về tích lũy lâu dài.

Mặc dù vậy, nhiều người tiêu dùng vẫn lo ngại về việc sử dụng các sản phẩm chứa paraben. Paraben có thể được hấp thu vào cơ thể qua đường tiêu hóa và qua da. Phần lớn paraben được cơ thể chuyển hóa và bài tiết qua nước tiểu. Tuy nhiên, một số nghiên cứu phát hiện dấu vết paraben trong mô vú, nhưng chưa có đủ bằng chứng để kết luận khả năng tích lũy sinh học gây hại trong điều kiện sử dụng thông thường. Mặc dù chưa có bằng chứng lâm sàng khẳng định tác hại nghiêm trọng ở nồng độ sử dụng được phép, một số tác dụng phụ tiềm ẩn vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu.

Nguy cơ kích ứng da

Việc sử dụng các loại sản phẩm như nước hoa, nước tẩy trang, sữa rửa mặt hay kem chống nắng… có chứa nhiều paraben với nồng độ cao có thể gây kích ứng cho da, đặc biệt là những người có làn da nhạy cảm. Ở một số người có cơ địa nhạy cảm, paraben có thể gây kích ứng da, đặc biệt nếu sử dụng sản phẩm chứa paraben nồng độ cao hoặc kéo dài. Tuy nhiên, tỷ lệ phản ứng dị ứng là thấp và thường không nghiêm trọng.

Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng methylparaben khi thoa lên da có thể tương tác với tia UVB trong ánh sáng mặt trời, dẫn đến tăng tổn thương tế bào da và thúc đẩy quá trình lão hóa da. Điều này làm tăng nguy cơ lão hóa và tổn thương tế bào da da khiến cho làn da trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị tác động với các yếu tố bên ngoài môi trường.

Rối loạn chức năng tuyến giáp

Một số nghiên cứu cho thấy paraben có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp bằng cách làm giảm nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), từ đó ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, nhiệt độ cơ thể và tâm trạng. 

Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nam giới

Theo nghiên cứu của S. Oishi (2002) tại Nhật Bản mang tên “Effects of propylparaben on the male reproductive system” đã chỉ ra rằng một dẫn xuất của paraben là propylparaben gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng tinh trùng làm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới.

Ngoài ra, theo một số nghiên cứu, butylparaben cũng có tác động xấu đến chất lượng và hoạt động của tinh trùng. Với một số tác dụng phụ không mong muốn gây ảnh hưởng đến sức khỏe, bạn hãy tham khảo và hỏi ý kiến của các chuyên gia để lựa chọn những sản phẩm phù hợp với bản thân.

Paraben không bị coi là nguy hiểm ở nồng độ sử dụng được phép theo quy định quốc tế. Tuy nhiên, người tiêu dùng có thể ưu tiên sản phẩm “paraben-free” nếu có da nhạy cảm, đang mang thai, hoặc lo ngại về tác động tích lũy lâu dài.

Cách nhận biết paraben có trong các sản phẩm

Ngày nay, nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp ngày càng tăng cao song song với đó là các nhãn hàng mỹ phẩm, các loại dược phẩm hay thực phẩm chức năng được điều chế, sản xuất và bày bán trên thị trường. Và có rất nhiều sản phẩm được bày bán có chứa chất bảo quản paraben.

Việc xác định sản phẩm có chứa paraben hay không có thể gặp khó khăn vì chúng thường được ghi dưới dạng các tên dẫn xuất hóa học. Vấn đề đặt ra là bạn cần phải nắm bắt được tên gọi của các dẫn xuất đó và phân biệt được đâu là dẫn xuất không bị cấm, đâu là dẫn xuất bị cấm. Dưới đây là một số cách giúp bạn nhận biết liệu sản phẩm có chứa paraben hay không.

Tìm hiểu bảng thành phần in trên bao bì của sản phẩm

Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả nhất để xác định sự có mặt của paraben. Người tiêu dùng nên kiểm tra danh sách thành phần (ingredients) trên bao bì sản phẩm, trong đó các chất bảo quản như paraben thường được liệt kê dưới dạng các tên dẫn xuất như methylparaben, propylparaben, butylparaben,... Những thành phần này thường xuất hiện ở giữa hoặc cuối danh sách do hàm lượng sử dụng thấp.

Biết được tên gọi các dạng dẫn xuất của paraben

Để nhận diện chính xác các sản phẩm chứa paraben, điều quan trọng là bạn cần biết rõ tên gọi của các dẫn xuất paraben, bao gồm cả những loại đã bị cấm và những loại vẫn được phép sử dụng:

• Các loại dẫn xuất bị cấm: Isopropylparaben, isobutylparaben, pentylparaben, phenylparaben hay benzylparaben.
• Các loại dẫn xuất đang cho phép sử dụng: Methylparaben, ethylparaben, propylparaben và butylparaben.

Ngoài ra, để đảm bảo chắc chắn cho sự an toàn của sức khoẻ trước khi có những nghiên cứu sâu hơn về vấn đề paraben có hại hay không. Bạn có thể sử dụng các sản phẩm không chứa thành phần paraben được ghi là paraben - free.

Trên đây là những thông tin cơ bản về paraben là gì, có nguy hiểm không? Paraben là chất bảo quản tổng hợp được sử dụng rộng rãi trong nhiều sản phẩm tiêu dùng và được đánh giá là an toàn khi dùng đúng giới hạn cho phép. Tuy nhiên, do một số nghiên cứu ghi nhận khả năng kích ứng da và ảnh hưởng nội tiết trong điều kiện sử dụng kéo dài hoặc liều cao, do đó người tiêu dùng cần thận trọng, đặc biệt nếu có cơ địa nhạy cảm hoặc đang mang thai. Việc đọc kỹ thành phần và ưu tiên lựa chọn sản phẩm “paraben-free” là một biện pháp chủ động giúp bảo vệ sức khỏe trong bối cảnh còn nhiều tranh luận khoa học đang tiếp diễn.

Việc hiểu rõ và tiếp cận thông tin một cách khoa học sẽ giúp người tiêu dùng đưa ra lựa chọn an toàn, phù hợp với nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp hiện đại.