Phác đồ điều trị lao của Bộ y tế mới nhất hiện nay

Lao là một bệnh lý lây lan nhanh do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, có khả năng phát triển kháng thuốc cao và có thể gây tử vong nếu không được điều trị đúng cách. Trong số các biến thể của bệnh lao, lao phổi chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 80 - 85% trong tổng số các ca bệnh. Do đó, Bộ Y tế đã phát triển các phác đồ điều trị bệnh lao, bao gồm cả lao phổi, lao hạch và các biến thể khác của bệnh, được áp dụng thống nhất trên toàn quốc. Điều này giúp đảm bảo rằng mọi người bị nhiễm lao đều nhận được điều trị hiệu quả và đồng nhất, giúp kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong cộng đồng.

Phác đồ điều trị bệnh lao mới nhất 2021

Để đạt được hiệu quả trong điều trị lao, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Phối hợp các thuốc chống lao: Sử dụng ít nhất 3 loại thuốc chống lao giai đoạn tấn công và ít nhất 2 loại ở giai đoạn duy trì để đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn lao và tránh tái phát. Đối với lao đa kháng, cần phối hợp ít nhất 4 loại thuốc trong cả hai giai đoạn.
• Dùng thuốc đúng liều lượng: Việc dùng đúng liều lượng thuốc là rất quan trọng. Cần điều chỉnh liều thuốc theo cân nặng của cơ thể để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc hoặc tai biến do liều thuốc quá cao.
• Dùng thuốc đều đặn, đúng giờ: Các thuốc chống lao cần phải được uống đúng liều và đúng giờ hàng ngày. Cần uống thuốc vào cùng một thời gian mỗi ngày và cách xa bữa ăn ít nhất 2 giờ để đảm bảo hấp thu thuốc tốt nhất.
• Điều trị đủ thời gian, không ngắt quãng: Giai đoạn tấn công kéo dài từ 2 đến 3 tháng nhằm tiêu diệt số lượng lớn vi khuẩn lao và ngăn chặn sự đột biến kháng thuốc. Giai đoạn duy trì kéo dài từ 4 đến 6 tháng để tiêu diệt triệt để các vi khuẩn còn lại và tránh nguy cơ tái phát. Đối với lao đa kháng, cần điều trị tấn công trong 8 tháng và tổng cộng thời gian điều trị là 20 tháng.

Những thuốc chống lao theo phác đồ điều trị bệnh lao 2021 của Bộ Y tế

Các nhóm thuốc chống lao được phân loại theo Chương trình Chống Lao Quốc gia gồm 5 nhóm như sau:

Nhóm I: Gồm các thuốc chống lao thiết yếu

• Streptomycin (S);
• Rifampicin (R);
• Isoniazid (H);
• Ethambutol (E);
• Pyrazinamide (Z);
• Rifabutin (Rfb);
• Rifapentine (Rpt).

Nhóm II: Gồm các thuốc chống lao hàng 2 dùng đường tiêm

• Kanamycin (Km);
• Amikacin (Am);
• Capreomycin (Cm).

Nhóm III: Gồm các thuốc chống lao hàng 2 thuộc nhóm fluoroquinolon

• Levofloxacin (Lfx);
• Moxifloxacin (Mfx);
• Gatifloxacin (Gfx).

Nhóm IV: Các thuốc chống lao hàng 2 dùng đường uống

• Ethionamide (Eto);
• Prothionamide (Pto);
• Cycloserine (Cs);
• Terizidone (Trd);
• Para-aminosalicylic acid (PAS);
• Para-aminosalicylate sodium (PAS-Na).

Nhóm V: Gồm các thuốc chống lao hàng 2 chưa rõ hiệu quả (bao gồm cả thuốc mới)

• Bedaquiline (Bdq);
• Delamanid (Dlm);
• Linezolid (Lzd);
• Clofazimine (Cfz);
• Amoxicilline / Clavulanate (Amx / Clv);
• Meropenem (Mpm);
• Thioacetazone (T);
• Clarithromycin (Clr).

Các loại thuốc chống lao thuộc nhóm 1 được ưu tiên là lựa chọn hàng đầu trong quá trình xây dựng các phác đồ điều trị lao.

Phác đồ điều trị bệnh lao mới nhất

Dựa vào tiền sử bệnh, tình trạng diễn tiến bệnh và cơ địa của mỗi bệnh nhân, các bác sĩ thường lựa chọn một trong các phác đồ điều trị bệnh lao sau đây, tuân thủ theo hướng dẫn của Bộ Y tế:

Phác đồ điều trị lao A1: 2RHZE(S)/4RHE

Phác đồ này chưa được điều trị bao giờ hoặc đã từng điều trị nhưng thời gian dưới 1 tháng, chỉ định cho người lớn.

Giai đoạn tấn công gồm 4 loại thuốc dùng hàng ngày, kéo dài 2 tháng:

• Rifampicin (10 mg/ kg cân nặng/ ngày);
• Isoniazid (5 mg/ kg cân nặng/ ngày, liều tối đa là 300mg/ 24 giờ);
• Pyrazinamide (25 mg/ kg cân nặng/ ngày);
• Ethambutol (15 mg/ kg cân nặng /ngày).

Giai đoạn duy trì: gồm 3 loại thuốc rifampicin, isoniazid, ethambutol dùng hàng ngày, kéo dài 4 tháng.

Phác đồ điều trị lao A2: 2RHZE/4RH

Phác đồ điều trị này dành cho trẻ em chưa từng được điều trị hoặc đã được điều trị trong thời gian dưới 1 tháng.

Giai đoạn tấn công gồm 4 loại thuốc dùng hàng ngày, kéo dài 2 tháng:

• Rifampicin (15 mg/kg cân nặng/ngày);
• Isoniazid (10 mg/kg cân nặng/ngày, không vượt quá 300 mg/24 giờ);
• Pyrazinamide (35 mg/kg cân nặng/ngày);
• Ethambutol (20 mg/kg cân nặng/ngày).

Trong giai đoạn duy trì: Kéo dài 4 tháng, bao gồm 2 loại thuốc rifampicin và isoniazid, dùng hàng ngày.

Đối với trẻ em có cân nặng từ 25 kg trở lên, sử dụng liều điều trị như cho người lớn.

Phác đồ B1: 2RHZE/10RHE

Phác đồ điều trị lao của Bộ Y tế được chỉ định cho các trường hợp lao màng não, lao xương khớp và bệnh lao hạch ở người lớn. Trong trường hợp lao màng não, phác đồ điều trị khuyến nghị sử dụng corticosteroid như dexamethasone hoặc prednisolone ở liều 2mg/kg cân nặng và giảm dần trong thời gian 6-8 tuần đầu tiên. Ngoài ra, trong giai đoạn tấn công, cần sử dụng streptomycin thay cho ethambutol.

Việc sử dụng corticosteroid giúp giảm viêm và đau do tổn thương màng não, trong khi streptomycin giúp diệt khuẩn lao một cách hiệu quả trong giai đoạn tấn công.

Giai đoạn tấn công gồm 4 loại thuốc dùng hàng ngày, kéo dài 2 tháng:

• Rifampicin (10 mg/kg cân nặng/ngày);
• Isoniazid (5 mg/kg cân nặng/ngày, không vượt quá 300mg/24 giờ);
• Pyrazinamide (25 mg/kg cân nặng/ngày);
• Ethambutol (15 mg/kg cân nặng/ngày).

Giai đoạn duy trì: Kéo dài 10 tháng, bao gồm 3 loại thuốc là rifampicin, isoniazid, ethambutol sử dụng hàng ngày.

Phác đồ điều trị lao B2: 2RHZE/10RH

Phác đồ B2 là phác đồ điều trị lao hạch, lao màng não và lao xương khớp ở trẻ em được khuyến nghị bởi Bộ Y tế. Trong trường hợp điều trị lao màng não, có thể sử dụng corticosteroid như dexamethasone hoặc prednisolone ở liều 2mg/kg cân nặng và giảm dần trong thời gian 6-8 tuần đầu tiên. Ngoài ra, trong giai đoạn tấn công, cũng khuyến nghị sử dụng streptomycin thay cho ethambutol.

Việc sử dụng corticosteroid có tác dụng giảm viêm và đau do tổn thương màng não, trong khi streptomycin giúp diệt khuẩn lao một cách hiệu quả trong giai đoạn tấn công.

Giai đoạn tấn công gồm 4 loại thuốc dùng hàng ngày, kéo dài 2 tháng:

• Rifampicin (15 mg/kg cân nặng/ngày);
• Isoniazid (10 mg/kg cân nặng/ngày, liều tối đa là 300mg/24 giờ);
• Pyrazinamide (35 mg/kg cân nặng/ngày);
• Ethambutol (20 mg/kg cân nặng/ngày).

Giai đoạn duy trì: Kéo dài 10 tháng, gồm 2 loại thuốc là rifampicin và isoniazid dùng hàng ngày.

Phác đồ điều trị lao kháng thuốc 2021

Kháng thuốc là hiện tượng khi vi khuẩn không bị ảnh hưởng bởi tác dụng của các loại thuốc, bao gồm cả thuốc chống lao. Nếu quá trình điều trị lao không tuân thủ đúng nguyên tắc, có thể dẫn đến sự phát triển của lao kháng thuốc.

Trong phác đồ các thuốc điều trị bệnh lao phổi mới nhất và các dạng lao khác, việc sử dụng thuốc uống đã thay thế việc sử dụng thuốc tiêm. Những người bệnh mắc phải vi khuẩn lao kháng R/MDR-TB Có hai loại phác đồ điều trị lao kháng thuốc được chỉ định để điều trị.

• Phác đồ dài hạn (từ 18-20 tháng): Đây có thể là phác đồ chuẩn hoặc phác đồ cá nhân. Việc lựa chọn thuốc cần căn cứ vào kết quả kiểm tra kháng sinh để sử dụng ít loại thuốc nhất có thể nhưng vẫn đảm bảo hiệu lực.
• Phác đồ ngắn hạn (từ 9-11 tháng): Phác đồ ngắn hạn đã có thành phần thuốc và thời gian điều trị được quy định trước đó.

Người bệnh cần tuân thủ một cách nghiêm ngặt theo phác đồ điều trị lao của Bộ Y tế để đạt được kết quả điều trị tốt nhất. Điều này bao gồm việc sử dụng thuốc đúng theo lịch trình và liều lượng được chỉ định, không tự ý ngưng thuốc, đến tái khám đúng hẹn với bác sĩ khi có các dấu hiệu bất thường.

Xem thêm:

Hướng dẫn điều trị lao tiềm ẩn hiện nay

Tổng hợp các loại thuốc điều trị lao phổi phổ biến