Phân độ đợt cấp COPD

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD là một bệnh mãn tính  gây khó thở và có thể đe dọa tính mạng. Khi bệnh tiến triển nặng hơn có thể dẫn đến các đợt cấp COPD và cần phải điều trị kịp thời. Trung bình, những người bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính sẽ trải qua 1,5 đến 2,5 đợt cấp.

Gánh nặng khi đợt cấp COPD xảy ra

Đợt cấp COPD là một tình trạng cấp tính được đặc trưng khi các triệu chứng hô hấp của bệnh nhân trở nên tồi tệ hơn so với diễn biến bình thường của bệnh, có thể dẫn đến thay đổi thuốc. Hậu quả của đợt cấp COPD là bệnh nhân bị viêm đường thở nhiều hơn, suy giảm nhanh chức năng hô hấp, chất lượng cuộc sống kém, tăng tỷ lệ tử vong và cuối cùng là tăng chi phí kinh tế xã hội.

Những người bị COPD có nguy cơ bị các đợt kịch phát, các dấu hiệu cảnh báo đột ngột thường gặp là thở khò khè, ho nặng hơn hoặc khó thở, thở nông hoặc nhanh, nhịp tim nhanh, đờm tăng và thay đổi màu sắc da.

Những người bị COPD có thể trải qua các đợt cấp một hoặc hai lần một năm và những đợt cấp này có xu hướng trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Các yếu tố nguy cơ và yếu tố khởi phát đợt cấp COPD là:

• Hút thuốc hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc.
• Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, khói bụi.
• Người lớn tuổi hay người có chức năng phổi càng suy giảm.

Các cách phân độ đợt cấp COPD

Phân độ đợt cấp COPD theo Anthonisen

Đợt cấp COPD nhẹ sẽ có một trong những biểu hiện như khó thở, lượng đờm đặc, đục, vàng và các triệu chứng đi kèm khác như ho, khó chịu và sốt bất thường, nhiễm khuẩn đường hô hấp đã xảy ra trong 5 ngày qua, nhịp thở và nhịp tim của bệnh nhân tăng 20 phần trăm.

Đợt cấp COPD trung bình khi có 2 trong số 3 triệu chứng nặng là khó thở, lượng đờm nhiều, vẩn đục hoặc vàng da. Lúc này nên cho bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh.

Đợt cấp của COPD nặng khi người bệnh có cả ba triệu chứng nặng là khó thở, lượng đờm nhiều, màu đục và vàng. Bệnh nhân được khuyên dùng thuốc kháng sinh.

Đợt cấp của COPD nặng khi người bệnh có cả ba triệu chứng nặng là khó thở, lượng đờm nhiều, màu đục và vàng

Phân độ đợt cấp COPD theo ATS/ ERS sửa đổi

Đợt cấp COPD nhẹ khi người bệnh cảm thấy khó thở khi đi nhanh, leo cầu thang, không co cơ hô hấp và tăng áp lực cơ. Một trong bốn triệu chứng là đờm có mủ, sốt, tím tái hoặc phù nề mới hoặc nặng hơn. Biểu hiện này đợt cấp được kiểm soát bằng cách tăng liều hàng ngày của thuốc điều trị.

Đợt cấp COPD trung bình khiến bệnh nhân khó thở khi đi chậm, nhịp hô hấp từ 20 đến 25 nhịp mỗi phút, thường kèm theo co rút cơ hô hấp và lún xương ức, có hai trong bốn triệu chứng là đờm có mủ, sốt, tím tái hoặc trầm trọng hơn là phù nề. Bệnh nhân cần được điều trị bằng corticosteroid hoặc kháng sinh.

Đợt cấp COPD nặng và rất nặng xảy ra khi một người khó thở ngay cả khi đang nghỉ ngơi, khó thở dữ dội, thở dốc, nói lắp hoặc không nói được, buồn ngủ, lú lẫn, hôn mê, nhịp thở 25 mỗi phút đến 30 lần hoặc chậm hơn, hoặc thậm chí ngừng thở, ngực và bụng có chuyển động bất thường, co rút cơ hô hấp và lún xương ức, xuất hiện cả ba hoặc bốn triệu chứng là khạc ra mủ, sốt, tím tái hoặc phù nề. Bệnh nhân lúc này cần nhập viện hoặc đi cấp cứu càng sớm càng tốt để được can thiệp kịp thời.

Phân loại đợt cấp COPD theo GOLD 2017

Khi đợt cấp COPD nhẹ, người bệnh chỉ cần dùng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn SABDs.

Đợt cấp COPD trung bình, người bệnh cần điều trị bằng SABDs cùng thuốc kháng sinh hoặc corticosteroid đường uống.

Đợt cấp COPD nặng khi bệnh nhân có thể bị suy hô hấp cấp. Do đó, bệnh nhân cần nhập viện hoặc đến phòng cấp cứu để được can thiệp kịp thời.

Các biến chứng của COPD đợt cấp

Đối với người bệnh nếu xuất hiện thường xuyên COPD đợt cấp sẽ dẫn đến gia tăng các bệnh lý về đường hô hấp, chất lượng cuộc sống bị giảm sút, chi phí điều trị tăng cao, chức năng hô hấp suy giảm nhanh, bệnh ngày càng trầm trọng hơn và có thể gây chết người. Bệnh nhân mắc bệnh nặng thường có tỷ lệ tử vong cao.

Ngoài ra, có nguy cơ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như tràn khí màng phổi, tăng áp động mạch phổi, suy tim sau khi trải qua đợt cấp COPD. Ngoài ra, bệnh COPD đợt cấp có thể để lại những biến chứng nguy hiểm khác như ung thư phổi, loãng xương, trào ngược dạ dày thực quản, biến chứng thần kinh hay suy dinh dưỡng.

Phân độ đợt cấp COPD rất quan trọng để điều trị và dự đoán nguy cơ tử vong của bệnh nhân. Các triệu chứng hô hấp của bệnh không tương ứng chính xác với các xét nghiệm chức năng phổi, vì vậy cần phải đánh giá toàn diện tình trạng khó thở của bệnh nhân trên thang điểm để có phác đồ điều trị phù hợp.

Thuý Nguyễn

Nguồn tham khảo: Tổng hợp