Phù do xơ gan là gì? Cơ chế gây phù và cách hạn chế phù do xơ gan

Phù thường xuất hiện khi xơ gan tiến triển sang giai đoạn F3 và F4. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động của người bệnh. Theo dõi hết bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu để hiểu rõ hơn về tình trạng phù do xơ gan bạn nhé.

Tổng quan về hiện tượng phù do xơ gan

Phù xảy ra khi dịch trong lòng mạch thoát ra ngoài và bị ứ đọng tại các mô xung quanh. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động của người bệnh.

Phù có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau, trong đó phù ở chân là dễ phát hiện nhất, đặc biệt ở tại các vị trí như mắt cá chân, phía trước cẳng chân và mu bàn chân. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, người bệnh phải đối mặt với hiện tượng phù ở tay, ở mi mắt và nghiêm trọng hơn là phù toàn thân.

Trên lâm sàng, phù là biểu hiện của rất nhiều bệnh lý, chẳng hạn như suy tim, suy thận, suy gan và một số bệnh lý liên quan đến tĩnh mạch. Vậy làm sao để có thể nhận biết được phù do xơ gan?

Phù do xơ gan sẽ có các đặc điểm sau đây:

• Phù mềm, ấn lõm và da sẽ căng trở lại sau 1 - 2 phút sau đó. Nếu để ý kỹ, bạn sẽ nhận thấy tại khu vực phù khi ấn sẽ có màu trắng và người bệnh không có cảm giác đau.
• Phù thường khởi phát từ chi dưới như mắt cá chân hay mặt trước của cẳng chân. Khi xơ gan tiến triển sang giai đoạn cuối, người bệnh có thể phải đối mặt với tình trạng phù toàn thân, phù ổ bụng hay còn được gọi là xơ gan cổ trướng.

Bên cạnh hiện tượng phù, người bệnh xơ gan giai đoạn cuối còn có một số triệu chứng khác như vàng mắt, vàng da, xuất huyết tiêu hoá, tuần hoàn bàng hệ… Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng hướng thì sức khoẻ, thậm chí là tính mạng của người bệnh sẽ bị đe doạ.

Cơ chế gây phù trong xơ gan

Phù do xơ gan có thể xuất hiện dựa trên nhiều cơ chế khác nhau. Các cơ chế này có thể tác dụng đồng thời hoặc đơn lẻ. Các cơ chế gây phù do xơ gan bao gồm:

Cơ chế chính

Tăng áp lực tĩnh mạch cửa và giảm áp lực keo là 2 cơ chế chính gây phù trong xơ gan. Cụ thể:

Giảm áp lực keo

Gan là nơi tổng hợp nhiều loại protein quan trọng của cơ thể, trong đó cơ albumin - chất tạo nên áp lực keo giúp giữ nước lại trong lòng mạch. Ở người bệnh bị xơ gan, chức năng gan bị suy giảm kéo theo đó khả năng tổng hợp albumin cũng giảm theo. Điều này làm giảm áp lực keo khiến cho nước trong lòng mạch thoát ra ngoài một cách dễ dàng và gây ra hiện tượng phù.

Tăng áp lực tĩnh mạch cửa

Đây là cơ chế chính dẫn đến phù trong xơ gan. Ở người bệnh xơ gan, các tế bào gan bị xơ hoá dẫn đến sự hình thành các mô sẹo. Sự xuất hiện các mô sẹo này khiến hoạt động của gan bị suy giảm.

Lúc này, các tế bào gan lành sẽ phải hoạt động nhiều hơn để có thể bù trừ hoạt động cho các tế bào gan bị xơ hoá nhằm đáp ứng nhu cầu đào thải chất độc của cơ thể. Điều này làm gia tăng áp lực tĩnh mạch cửa đồng thời áp lực từ các tĩnh mạch lách và ruột non cũng tăng do cùng đổ về tĩnh mạch cửa.

Hậu quả là xuất hiện tình trạng phù trong ổ bụng hay còn gọi là cổ trướng, phù 2 chi dưới và các tĩnh mạch cũng nổi rõ dưới da hơn bình thường.

Cơ chế phụ

Trên thực tế, khi các cơ quan trong cơ thể bị rò rỉ mao mạch, thận sẽ phản ứng giữ lại nhiều nước và natri hơn để có thể bù lại lượng chất lỏng mất đi.

Ở người bệnh xơ gan, mạch tạng và động mạch ngoại biên có hiện tượng giãn khiến giảm lượng máu nuôi các cơ quan, trong đó có thận. Lúc này, hệ thống RAA bị kích hoạt dẫn đến tình trạng tăng tái hấp thu muối và nước tại ống thận. Thể tích dịch trong lòng mạch đột ngột tăng lên, gây ứ dịch trong cơ thể dẫn đến hiện tượng phù.

Bên cạnh đó, gan còn là nơi đào thải nhiều hormone quan trọng của cơ thể, trong đó có Aldosteron. Việc dư thừa Aldosteron do xơ gan cũng là một trong những yếu tố làm tăng tái hấp thu muối và nước, gây ứ dịch trong cơ thể khiến cho tình trạng phụ ngày một nghiêm trọng hơn.

Làm sao để hạn chế tình trạng phù trong xơ gan?

Như đã trình bày phía trên, phù thường xuất hiện ở giai đoạn cuối của xơ gan, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vậy làm sao để hạn chế tình trạng phù trong xơ gan?

Tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị bác sĩ đưa ra

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, người bệnh xơ gan đã có triệu chứng phù cần tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị được đưa ra bởi bác sĩ chuyên khoa để có thể làm chậm diễn tiến của bệnh đồng thời ngăn ngừa các biến chứng sức khoẻ nguy hiểm.

Thận trọng khi sử dụng thuốc

Trên thực tế, một số loại thuốc điều trị có thể gây ứ dịch như thuốc giảm đau không steroid, thuốc kháng viêm corticoid… Nếu phải sử dụng trong điều trị bệnh lý, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc sử dụng các loại thuốc này để biết cách sử dụng thuốc đúng và phù hợp.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh và phù hợp với tình trạng bệnh

Về dinh dưỡng, các chuyên gia khuyến khích người bệnh có phù do xơ gan nói riêng và người bệnh xơ gan nên ăn nhạt hay nói cách khác là hạn chế muối trong khẩu phần ăn thông qua việc giảm lượng gia vị khi chế biến đồ ăn. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần hạn chế tối đa việc sử dụng các loại đồ ăn có lượng muối cao như đồ chế biến sẵn, đồ đóng hộp.

Đảm bảo sự cân bằng lượng nước trong cơ thể

Người bệnh bị phù do xơ gan cần bổ sung lượng nước hợp lý để có thể đảm bảo cân bằng được lượng nước trong cơ thể. Lượng nước này được tính dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, dựa trên lượng nước tiểu và lượng nước mất không nhìn thấy được.

Chính vì thế, người bệnh phù do xơ gan cần đi khám để xác định lượng nước mà cơ thể cần và được bác sĩ tư vấn điều chỉnh sao cho phù hợp.

Một số biện pháp khác

Ngoài các biện pháp kể trên, người bệnh bị phù do xơ gan còn có thể cải thiện tình trạng này bằng một số phương pháp sau đây:

• Duy trì hoạt động thể chất, thể thao thường xuyên và đều đặn để tăng cường tuần hoàn cơ thể. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý lựa chọn các động tác, các bài tập nhẹ nhàng, tránh quá sức.
• Hạn chế tối đa việc đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu.
• Nói không với các chất kích thích, bia rượu… trong thời gian điều trị bệnh.
• Kê cao chân khi ngủ nhằm tăng cường lượng máu tĩnh mạch đổ về tim từ đó ngăn ngừa tình trạng máu ứ quá lâu gây phù.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản xoay quanh chủ đề phù do xơ gan mà Nhà thuốc Long Châu muốn gửi đến quý độc giả. Hy vọng, với những chia sẻ hôm nay, bạn đọc sẽ hiểu hơn về tình trạng bệnh này đồng thời nắm được các biện pháp giúp hạn chế tình trạng phù do xơ gan.