Xơ gan tim: Căn nguyên bệnh sinh, biểu hiện và lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân

Xơ gan tim là bệnh lý của gan do hiện tượng ứ huyết trong gan, trong bệnh cảnh suy tim phải hoặc bất kỳ bệnh lý khác của tim. Biểu hiện của bệnh thường ưu thế do suy tim, có thể kèm triệu chứng do suy giảm chức năng gan trong giai đoạn sau.

Căn nguyên gây xơ gan

Xơ gan là quá trình biến chất mô gan, phổ biến trong nhiều bệnh lý và được xem là kết quả của sự tổn thương không phục hồi của mô gan khi rối loạn lưu lượng máu như ứ huyết tĩnh mạch.

Ứ huyết tĩnh mạch đóng vai trò trong quá trình phát triển xơ gan. Khi có suy tim gây tăng áp lực trong tĩnh mạch gan làm giảm lưu lượng máu đến gan, làm suy giảm bão hòa oxy máu, gây tổn thương mô gan.

Ngoài ra, các rối loạn tuần hoàn gan khác như hội chứng tắc tĩnh mạch xoang gan hoặc hội chứng Budd-Chiari cũng gây ảnh hưởng đáng kể đến sự khả năng gan xử lý máu và dẫn đến xơ hóa.

Ở cấp độ tế bào, ứ huyết tĩnh mạch gây ra sự cản trở cho quá trình hồi lưu máu từ các xoang gan về tiểu tĩnh mạch, dẫn đến tích tụ máu nghèo oxy và lắng đọng collagen. Các tế bào gan phản ứng bằng cách sản sinh một lượng lớn collagen để thay thế các mô bị tổn thương, dẫn đến quá trình xơ hóa và teo nhu mô.

Việc hiểu sâu hơn về cơ chế này có thể giúp phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân mắc các bệnh lý này, nhằm ngăn ngừa và điều trị xơ gan một cách tối ưu.

Biểu hiện của bệnh xơ gan tim

Bệnh xơ gan tim là một dạng biến chứng phổ biến của các bệnh tim mạch, đặc biệt trong các trường hợp suy tim. Bệnh xơ gan tim thường tiến triển qua các giai đoạn khác nhau, từ không triệu chứng ở giai đoạn ban đầu đến những dấu hiệu rõ ràng, nghiêm trọng hơn khi bệnh phát triển.

Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân không có các triệu chứng rõ ràng của xơ gan, chỉ xuất hiện các dấu hiệu của suy tim sung huyết kèm bất thường chức năng gan trên xét nghiệm. Đây là giai đoạn bệnh chưa gây ra các triệu chứng cơ năng hoặc thực thể của xơ gan, điều này khiến người bệnh bị chậm trễ trong việc chẩn đoán, làm suy giảm hiệu quả điều trị bệnh.

Người bệnh có thể biểu hiện triệu chứng do suy tim phải, cụ thể:

• Phù mặt, phù chân tay hoặc phù nề toàn thân;
• Tăng cân và tăng vòng bụng;
• Đau nhức âm ỉ vùng hạ sườn phải;
• Tiểu đêm tăng;
• Mệt mỏi thường xuyên, khó ngủ, mất ngủ;
• Chán ăn, buồn nôn;
• Khó thở tiến triển, đặc biệt là khi nằm xuống hoặc về đêm;
• Ho, khò khè, đặc biệt vào buổi tối.
• Lo âu.

Khi thăm khám, bác sĩ có thể phát hiện các triệu chứng thực thể như sau:

• Phù chi dưới có thể tiến triển đến cổ trướng trong các trường hợp bệnh gan tiến triển mà không được điều trị.
• Phù mạch có thể kèm theo tăng sắc tố da, dày và cứng da, viêm mô tế bào.
• Tĩnh mạch cổ nổi và phản hồi gan tĩnh mạch cổ dương tính.
• Dấu hiệu Kussmaul biểu hiện tĩnh mạch cổ nổi trong thì hít vào, gợi ý suy thất phải, hẹp van ba lá, tâm phế mạn.
• Có thể có ran phổi nếu có suy tim toàn bộ, giảm âm 2 đáy phổi do hiện tượng tràn dịch màng phổi.
• Tim có tiếng T3 và T4 ở thất phải gợi ý suy thất phải, tiếng thổi toàn tâm thu, âm sắc cao của hở van ba lá hoặc dấu hiệu tăng áp phổi với T2 tách đôi với P2 lớn, âm thổi Graham Steel của hở van phổi có tăng áp phổi.
• Gan to, chắc và cứng.
• Suy dinh dưỡng biểu hiện chán ăn, sụt cân do bệnh tim tiến triển.

Biểu hiện của bệnh xơ gan tim bao gồm cả các triệu chứng cơ năng và thực thể, phản ánh sự tổn thương đa dạng do bệnh gây ra. Việc phát hiện sớm, từ đó điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của bệnh.

Chăm sóc cho người mắc xơ gan tim

Người mắc xơ gan tim cần sự chăm sóc đặc biệt để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số lưu ý trong quá trình chăm sóc cho người bệnh, bao gồm:

• Chế độ sinh hoạt: Bệnh nhân nên duy trì chế độ sinh hoạt vừa sức, bao gồm vận động thường xuyên nhẹ nhàng để cải thiện tuần hoàn máu và duy trì sức khỏe tim mạch. Kết hợp chế độ nghỉ ngơi đầy đủ sau những ngày làm việc dài để giảm thiểu mệt mỏi, làm giảm căng thẳng lên tim và gan.
• Hạn chế các tác nhân gây hại: Ngừng hút thuốc lá vì thuốc lá có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến cả tim và gan. Đồng thời, cần giảm thiểu tiêu thụ rượu bia và các đồ uống có cồn cũng như chất kích thích vì chúng có thể gây hại đến sức khỏe tim mạch và gan.
• Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng, có lợi cho tim mạch và gan, bao gồm rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và cá hồi giàu omega-3. Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn uống để hạn chế tăng huyết áp, giảm phù nề.
• Tuân thủ điều trị y tế: Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ một cách đầy đủ. Việc tuân thủ đúng liều lượng và lịch trình điều trị sẽ giúp kiểm soát hiệu quả nhịp tim, huyết áp và giảm triệu chứng phù nề. Sử dụng thuốc đúng cách cũng giúp ngăn ngừa sự hình thành các cục máu đông, một trong những biến chứng nguy hiểm của xơ gan tim.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Bệnh nhân cần thường xuyên được theo dõi các chỉ số sức khỏe quan trọng như ALT, AST, bilirubin và creatinin huyết thanh. Việc theo dõi này giúp phát hiện sớm các biến chứng tiềm ẩn và can thiệp kịp thời để tránh những hậu quả nghiêm trọng.

Chăm sóc cho người mắc xơ gan tim yêu cầu sự kết hợp các biện pháp chăm sóc bao gồm điều chỉnh sinh hoạt, dinh dưỡng hợp lý, tuân thủ điều trị y tế và theo dõi sức khỏe định kỳ. Việc thực hiện đúng và đầy đủ những khuyến cáo này sẽ giúp cải thiện chất lượng sống cũng như ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh xơ gan tim.

Thông qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu xin gửi tới quý độc giả thông tin về bệnh xơ gan tim. Mong bạn đọc đã có được kiến thức hữu ích về bệnh lý này bao gồm cơ chế bệnh sinh, biểu hiện của bệnh từ giai đoạn đầu tới khi bệnh tiến triển cũng như lưu ý trong quá trình chăm sóc bệnh nhân hiệu quả. Hãy tiếp tục đón xem những bài viết mới về chủ đề sức khỏe của Nhà thuốc Long Châu nhé!