Phúc mạc là gì? Bệnh viêm phúc mạc có nguy hiểm không?

Ngoài chức năng bao bọc và bảo vệ cơ quan ổ bụng, phúc mạc còn làm vững chắc cho cấu trúc của các tạng. Đây là bộ phận quan trọng đối với cơ thể. Tuy nhiên, một số nguyên nhân có thể gây ra bệnh viêm phúc mạc. Vậy phúc mạc là gì? Thế nào là bệnh viêm phúc mạc? Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh này sẽ là nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe. 

Phúc mạc là gì?

Phúc mạc là màng thanh mạc lớn nhất của cơ thể. Nó có chức năng bao bọc tất cả các cơ quan bên trong ổ bụng và hố chậu. Lá phúc mạc nằm lót mặt phía trong của thành bụng, ở mặt dưới cơ hoành và mặt trên hoành của chậu hông.

Phúc mạc sẽ có hai lá chính là phúc mạc thành lót mặt ở thành bụng, thành chậu và phúc mạc tạng bao phủ, trở thành thanh mạc của các cơ quan khác. Phía trong phúc mạc còn có ổ phúc mạc. Đây là khoảng không gian nằm giữa phúc mạc tạng và phúc mạc thành. 

Tổng hợp cấu trúc của phúc mạc

Ổ bụng chính là khoang kín giới hạn quanh thành bụng, phía trên là cơ hoành còn ở phía dưới là đáy chậu. Ổ bụng bao gồm các cơ quan và phúc mạc.

Ổ phúc mạc là khoảng không gian giữa của lá phúc mạc tạng và lá phúc mạc thành. Hai lá phúc mạc này thường nằm áp sát nhau và trở thành một khoang ảo. Khi xuất hiện các bệnh lý, nó sẽ trở thành ổ phúc mạc có chứa dịch, máu và khí tích tụ. Ở nam giới, ổ phúc mạc là khoang kín còn ổ phúc mạc ở nữ giới sẽ thông với vòi tử cung.

Phân loại một số tạng trong ổ bụng bao gồm:

• Tạng trong ổ phúc mạc: Là buồng trứng và không được bao bọc hoàn toàn bởi phúc mạc.
• Tạng trong phúc mạc: Các tạng được che phủ hầu hết các mặt bởi phúc mạc (dạ dày, gan, lách,....).
• Tạng ngoài phúc mạc: Các cơ quan nằm thành sau của ổ bụng (thận) hoặc chậu hông (bàng quang và tử cung).
• Tạng bị thành hóa: Tạng có nguồn gốc phôi thai ở trong phúc mạc và thay đổi nằm ở ngoài phúc mạc trong quá trình phát triển (tá tràng, tụy, kết tràng lên và kết tràng xuống). 

Cấu trúc trung gian của phúc mạc

Bên cạnh phúc mạc tạng và phúc mạc thành, phúc mạc còn có cấu trúc trung gian khác. Đây là cấu trúc trung gian làm cho mạch máu, thần kinh và bạch mạch tiến vào các cơ quan trong ổ phúc mạc.

• Mạc treo: Là hai lá phúc mạc treo ống tiêu hóa vào thành bụng, ở giữa là mạch máu đến ruột non, thần kinh và bạch mạch.
• Dây chằng: Là hai nếp phúc mạc đi và đến phúc mạc tạng của cơ quan không thuộc ống tiêu (dây chằng liềm và dây chằng vành).
• Mạc nối: Là hai lá phúc mạc dùng để nối các tạng với nhau (mạc nối nhỏ và mạc nối lớn). 

Một số cấu tạo cơ bản của phúc mạc

Phúc mạc có kích thước khá lớn, nhiều nếp gấp và có diện tích tương đương với da của cơ thể. Nó được cấu tạo bởi lớp thanh mạc và tấm dưới thanh mạc.

• Lớp thanh mạc: Bề mặt của phúc mạc được tạo ra bởi lớp tế bào thượng bì vảy giúp phúc mạc trơn láng và óng ánh. Bên cạnh đó, lớp thượng bì còn tiết dịch hỗ trợ tạo độ ẩm hơn cho phúc mạc.
• Tấm dưới thanh mạc: Lớp mô sợi dùng để liên kết và có độ đàn hồi cao. Các lớp mô này giúp phúc mạc che chở vững chắc các cơ quan khác.

Chức năng của phúc mạc là gì?

Dưới đây là các chức năng quan trọng của phúc mạc:

• Bao bọc, bảo vệ các tạng và tạo sự vững chắc cấu trúc của các tạng.
• Hỗ trợ ruột di chuyển dễ dàng vào ổ bụng nhờ thanh dịch trong của ổ phúc mạc.
• Tạo đề kháng chống nhiễm trùng.
• Tăng tốc độ hấp thu do có bề mặt rộng với diện tích tương đương da của cơ thể.
• Giúp tích trữ mỡ do mỡ nằm ở khoảng giữa của các mạc nối.

Phân khu ổ bụng của phúc mạc

Các nếp phúc mạc phân chia ổ bụng thành từng khu và các mạc nối quay trong của ổ phúc mạc tạo ra túi mạc nối. Từ đó, mạc treo kết tràng ngang đã phân chia ổ phúc mạc thành 2 tầng chính. 

Tầng trên mạc treo kết tràng ngang

Tầng trên bao gồm dạ dày, gan, lách, tụy và tá tràng. Dây chằng liềm gan chia ra thành ô dưới hoành phải và ô dưới hoành trái. Ô dưới hoành phải hay ô gan phải có thể thông xuống dưới theo đường rãnh kết tràng trái. Còn ô dưới hoành trái hoặc ô gan trái sẽ thông trực tiếp với ô dạ dày và ô lách. 

Tầng dưới mạc treo kết tràng ngang

Tầng dưới sẽ có hồi tràng và hỗng tràng. Mạc treo ruột non sẽ chạy chếch từ trái qua phải, trên xuống dưới và chia thành 2 ô (trái và phải).

Bệnh viêm phúc mạc là gì?

Viêm phúc mạc là tình trạng nhiễm trùng của lớp phúc mạc. Bệnh xuất hiện do bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm. Vấn đề nhiễm trùng được xem là một trong các biến chứng của thẩm phân phúc mạc. Mặt khác, điều này còn do sự tích tụ chất dịch phúc mạc, chấn thương hoặc các viêm nhiễm khác gây ra.

Tình trạng viêm phúc mạc có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chủ yếu gây bệnh này:

• Nhiễm trùng: Đây là một trong số nguyên nhân phổ biến nhất. Nhiễm trùng là do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra bệnh.
• Biến chứng của phẫu thuật đường tiêu hóa: Do dùng các ống nuôi ăn, thủ thuật rút dịch ổ bụng, nội soi đại tràng hoặc nội soi tiêu hóa.
• Viêm loét dạ dày, vỡ ruột thừa hoặc thủng đại tràng: Do vi khuẩn lọt vào khoang phúc mạc qua lỗ thủng trên ống tiêu hóa.
• Viêm tụy: Xuất hiện biến chứng do nhiễm trùng dẫn tới viêm phúc mạc khi vi khuẩn lan dần ra ngoài tuyến tụy.
• Viêm túi thừa đại tràng: Do nhiễm trùng của các túi phồng nhỏ trên đường tiêu hóa gây ra viêm phúc mạc. Nếu một trong những túi này bị vỡ, các chất thải sẽ tràn vào khoang bụng.
• Tổn thương hoặc vết thương: Đây là do các vi khuẩn hoặc chất hóa học từ bộ phận khác của cơ thể tiến vào phía trong khoang phúc mạc.
• Viêm phúc mạc nguyên phát: Bệnh thường xuất phát từ một số biến chứng của bệnh gan hoặc bệnh xơ gan. Khi xơ gan tiến triển, chúng dần tạo ra lượng lớn dịch phía trong khoang (dịch báng). Sau đó, phần dịch tích tụ này sẽ là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm.

Qua bài viết, nhà thuốc Long Châu đã giải đáp thắc mắc phúc mạc là gì và những vấn đề liên quan đến phúc mạc. Hy vọng qua đó, độc giả có thêm những kiến thức hữu ích về bệnh viêm phúc mạc. 

Xem thêm: Thế nào là ung thư di căn phúc mạc?